|
NGUYỄN TRUNG
D̉NG ĐỜI
Tiểu thuyết
28.
Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ kư được hơn một năm, quan hệ kinh tế hai nước năng động hẳn lên. Đông đảo người Việt ở nước ngoài hoan nghênh các nhà lănh đạo Việt Nam không từ một cố gắng nào để khép lại quá khứ và kiên tŕ theo đuổi chính sách quan hệ hoà b́nh, hợp tác và hữu nghị lâu dài với Mỹ. Một số nhà hoạt động chính trị nổi tiếng trên thế giới, kể cả ở Mỹ, coi chính sách của Việt Nam hướng về tương lai như vậy là dũng cảm và đầy phẩm giá của một dân tộc có truyền thống văn hoá lâu đời... Thế nhưng cánh Lư Lam vẫn t́m mọi cách khuấy động trong cộng đồng người Việt ở Mỹ phong trào chống lại bước tiến quan trọng này trong quan hệ Việt – Mỹ. Một số chính khách cực hữu ở Mỹ cùng với một nhóm có thế lực trong báo Chánh đạo trực tiếp chỉ đạo Lư Lam tiến hành những hoạt động chống phá. Lúc đầu là các bài báo, những cuộc họp, những cuộc vận động lấy chữ kư, những cuộc mittinh lúc đông, lúc vắng.., tập trung vào các khẩu hiệu: Không được trả công cho sự xâm lăng Cộng Ḥa Việt Nam của Việt Cộng bằng Hiệp định Thương mại Việt- Mỹ! Không được phản bội các lính Mỹ đă chết ở ViệtNam!.. Trong khi đó những loại người như Michael Fox hay Quách Minh Châu từ lâu đă bỏ nghề chống Hà Nội và chuyển sang nghề khác. Với thước đo trong xă hội Mỹ, các cuộc mit tinh một vài chục người được coi là đông rồi, bởi v́ nhịp sống, sự bận rộn và quỹ thời gian của mọi người ở đây cũng như ở nhiều nước công nghiệp khác hiếm khi cho phép có những cuộc tụ họp đông đảo hơn, trừ những hiện tượng trong đời sống thể thao, âm nhạc và những sự kiện đặc biệt như biểu t́nh của người Mỹ chống chiến tranh, chống ô nhiễm môi trường... Có cuộc mitting, đám Lư Lam trưng cờ và khẩu hiệu lên, ngồi chờ măi rồi lại cuốn cờ và khẩu hiệu đi, v́ giờ thuê pḥng họp mit tinh đă hết và không có người đến dự. Nhưng cánh Lư Lam không nản. Khi Hiệp định đă được kư kết, Lư Lam quay sang làm rùm beng những phản ứng trong nội bộ Mỹ đối với việc thực hiện Hiệp định. Không thể nói cánh Lư Lam đă khơi mào các vụ kiện cáo Việt Nam về cá basa, về hàng may mặc.., song hoạt động của cánh Lư Lam đă làm cho những vụ việc này phức tạp thêm nhiều… Nói về cá ba sa, khi sự việc xảy ra, người của cánh Lư Lam được chỉ đạo đến gặp các chủ trang trại nuôi cá catfish(*) [(*) Thuộc họ cá da trơn, nhưng không phải là cá ba sa.] tại vùng đồng bằng sông Mississippi, vận động họ thúc giục các nghị sĩ quốc hội 6 bang miền Nam nước Mỹ, từ Arkansas, Mississippi... đến Tenneessee, xúc tiến vụ kiện này. Yêu sách đề ra là phải bảo hộ nghề nuôi cá catfish của Mỹ... Tiếng nói chống Việt Nam ở Mỹ lại có dịp bùng lên, thuận lợi cho các quyết định chính trị của Mỹ ngược ḍng với b́nh thường hoá quan hệ Việt – Mỹ. Chuyện Mỹ áp đặt cô-ta đối với hàng may mặc Việt Nam cũng có một lịch sử ra đời tương tự. Những tin tức báo chí tiếng Anh và tiếng Việt tại Mỹ chung quanh những câu chuyện ngược ḍng này làm Lễ nhức nhối. Nếu Lễ không nhầm, h́nh như mọi lần đến thăm ông Học trong năm nay, câu chuyện giữa hai chú cháu hầu như thường xoay quanh những sự việc ngược ḍng này. Lễ tâm sự với chú ḿnh: - Gia đ́nh cháu lâu nay thoát được cái nạn Lư Lam và tay chân đến quấy rầy. Song bây giờ lại là chuyện cánh Lư Lam quấy rầy cháu qua báo chí. Chúng chửi rủa những người thờ ơ với hoạt động của chúng. Báo của bọn chúng cháu không mua, nhưng chúng cũng t́m cách đút lén vào nhà, có khi kèm cả các tờ rơi... Cháu không hiểu bọn này muốn chống lại đất nước đến bao giờ nữa! - Chống lại đất nước là một nghề kiếm sống của họ rồi. Có mài được gạch thành gương soi th́ họ vẫn là họ thôi! Chỉ có chết họ mới bỏ được... - Cánh Lư Lam điên khùng đến mức ủng hộ ư kiến của một số luật sư ở mấy bang phía Nam nước Mỹ đ̣i áp mức thuế 190% đối với cá basa của ta chú ạ. Thật không tưởng tượng nổi! Hành động chống Hà Nội như vậy khác với hành động phản lại đất nước ở chỗ nào hả chú? - Vừa mới đây, chú đọc một bài phê phán của Grey Rushford. Ông ta coi quyết định của Bộ Thương mại chẳng khác ǵ việc ném bom napalm lên hàng ngàn nông dân nuôi cá basa ở ven sông Cửu Long. Cháu xem, người Mỹ có lương tri c̣n phải nhức nhối về chuyện này. Rushford là tổng biên tập chương mục chính trị trên The Asia Wall Street Journal đấy. - Cháu thấy chừng nào Việt Nam chưa gia nhập được WTO(*) [(*) World Trade Organisation.] , Mỹ c̣n tha hồ đơn phương bắt chẹt chú ạ. Cũng đă mấy năm liên tiếp ông bà Học không có điều kiện về thăm đất nước, kể cả khi biết bà Sáu Nhơn ốm nặng sắp qua đời, rồi đến khi nhận được tin báo tang... Nguyên do là nhăn áp của ông Học sau khi thay thuỷ tinh thể thường xuyên không ổn định, ông không được phép ở cách quá xa bác sĩ của ông. Bà Học cũng bắt đầu phải lo lắng về t́nh trạng huyết áp thất thường của ḿnh. Ông bà Học có cảm giác ư định mỗi năm về thăm đất nước một lần ngày càng khó thực hiện hơn... Như để bù lại sự xa vắng này, ông Học quan tâm theo dơi sít sao mọi bước đi của đất nước. Khi Hiệp định Thương mại Việt – Mỹ vừa mới được kư kết, ông mời Lễ, Tôn Thất Loan, Năm Thịnh và một số bạn bè khác đến chỗ ông uống rượu chúc mừng. Bây giờ ông đi lại khó hơn trước, nên mỗi lần có tin vui ǵ trong nước hoặc có sự kiện ǵ lớn, ông thường chủ động mời mọi người thân quen tụ tập lại đàm đạo với nhau. Cũng may là mấy năm gần đây ông bà Học có nhiều niềm vui mới. Lúc th́ vợ chồng Tân - Linda và bé gái Lisa, lúc th́ vợ chồng Tín Kim với cún bông vẫn thường xuyên thăm hỏi ông bà. Mùa hè năm nay vợ chồng Tín - Kim và cún bông vừa mới thăm ông bà Học vài ngày.., ông bà cảm thấy hạnh phúc lắm. Trong chuyến thăm này, vợ chồng Tín - Kim mua biếu ông Học cuốn Tuệ Trung Thượng Sỹ Ngữ Lục và tập kỷ yếu của cuộc hội thảo khoa học về danh nhân Trần Tung, vừa mới tái bản trong nước, ông vô cùng sung sướng. Đúng là sách lâu nay ông nhờ người t́m mua hộ không được. Trong lúc ông đang lần lần các trang sách, Tín và Kim tủm tỉm đứng nh́n, thế rồi Tín nháy mắt cho Kim... - Ông ơi, chúng cháu đem đến cho ông một bất ngờ lớn ạ. – Kim trịnh trọng đưa ông Học một cặp đựng hồ sơ bằng da thuộc rất đẹp. - Sao, bằng khen à? Hai cháu định tặng cho ông bằng ǵ thế này? - Thưa ông, đây là tấm bằng cao quư nhất trên đời ạ. – Kim đáp lại. Ông Học giở ra xem, ngỡ ngàng. Ông đọc: Tuyên Ngôn Độc Lập... rồi lặng người đứng đọc tiếp cho chính ḿnh nghe... - Ôi, quư quá! Thế này là thế nào hả hai cháu? - Thưa ông, đấy là bản sao bản Tuyên Ngôn Độc Lập bà Sáu Nhơn đă giữ hơn một nửa thế kỷ nay đấy ạ... Chúng cháu xin anh Vũ một bản để mang sang đây biếu ông ạ... - Trước khi về thăm đất nước lần đầu tiên sau giải phóng, ông đă đọc Tuyên Ngôn Độc Lập nhiều lần. Tủ sách của ông hiện giờ vẫn có bản Tuyên Ngôn này. Nhưng đây là bản sao bản Tuyên Ngôn do bà Sáu Nhơn giữ hơn một nửa thế kỷ th́ quư quá, bản chép tay hẳn hoi... Sao lại có bản này hả hai cháu? Tín kể lại từ đầu mọi việc xảy ra khi bà Sáu Nhơn trao bản Tuyên Ngôn Độc Lập này cho Vũ trước khi bà đi xa... Nhưng Tín không hề biết chuyện bản gốc bị xé rách làm đôi, v́ Vũ không kể cho nghe... Ngắm nghía măi bản sao Tuyên Ngôn, ông Học tự thốt lên với chính ḿnh: - Trời ơi, bà Sáu đă giữ bản Tuyên Ngôn này hơn một nửa thế kỷ! Vượt qua mọi chết chóc và thử thách!.. - Đoạn ông chạy đi t́m bà Học đang chơi với cún bông ngoài vườn. Ông bảo mọi người vào đứng trước bàn thờ, rồi ông trịnh trọng đặt bản Tuyên Ngôn lên bàn thờ, tay run run thắp hương khấn: ...Em kính lạy chị Liên sống khôn thác thiêng. Lúc chị đi xa, em không về tiễn chị được, nhưng hôm nay chị đă đến với em... Con cháu họ Phạm chúng em sẽ ǵn giữ măi bản Tuyên Ngôn này để không bao giờ quên... Ông Học nghiền ngẫm rất kỹ cuốn sách và tập kỷ yếu vợ chồng Tín - Kim mới tặng, đối chiếu những b́nh luận với các bài thơ, bài kệ, các áng văn trong Tuệ Trung Thượng Sỹ Ngữ Lục... Bộ sưu tập về thơ văn Lư – Trần của ông được bổ sung một cuốn sách và những tài liệu quan trọng. Nhưng điều làm ông xúc động hơn nhiều là qua bộ sách và tập kỷ yếu này ông thấy việc nghiên cứu, ǵn giữ những giá trị văn hoá và tư tưởng Phật học ở trong nước ngày càng có chiều sâu khoa học, nhất là đă phát hiện ra nhiều giá trị nhân văn của đạo Phật ở nước ta, thuộc về riêng nước ta... Lâu nay, gần như suốt đời ḿnh, ông vẫn mường tượng rằng đạo Phật ở nước ta là đạo Phật của đức tin, của tu thân tích đức cho tương lai, chứ không phải là một hệ giáo lư, càng không phải là một ư thức hệ, bây giờ ông có đủ cơ sở rất thuyết phục cho niềm tin sâu sắc như vậy của ḿnh. ...Ôi một đất nước biết ǵn giữ những giá trị như vậy, đất nước ấy nhất định phải có tiền đồ xán lạn... Sự việc cánh Lư Lam cố quậy lên những chống đối chống lại đất nước chung quanh sản phẩm cá basa và hàng may mặc của Việt Nam đến với ông Học đúng vào lúc trong thâm tâm ông có những xúc động lớn như thế. Ông chia sẻ sự căm phẫn của Lễ, song ông nh́n nhận sự việc cũng điềm đạm hơn Lễ. Ông không mong đợi những người như Lư Lam đến lúc nào đó có thể sám hối, có thể phân biệt được đâu là chính, đâu là tà. Hàng ngày báo chí ở đây, nhất là báo chí tiếng Việt khuếch trương ghê gớm những yếu kém, những sự việc tiêu cực trong nước. Ông rất lo, nhưng sự từng trải và niềm tin cũng giúp ông có cách nh́n b́nh tĩnh. - Cháu cứ nh́n vào các vụ bê bối ở Mỹ, cháu sẽ hiểu được các vụ bê bối trong nước. Một nước tự hào cái ǵ cũng nhất thế giới, luật pháp cũng nhất thế giới, mà c̣n xảy các vụ như Water Gate trước kia và bây giờ là các vụ Enron, Worldcom(*)[(*) Water Gate: Vụ bê bối nổi tiếng nghe trộm điện thoại của Tổng thống Nixon. Enron và Worldcom là hai tập đoàn Mỹ lớn, năm 2001 khai gian trốn thuế hàng tỷ USD.]... th́ những vụ việc yếu kém ở một nước trong giai đoạn phát triển như nước ta có ǵ là lạ hả Lễ? Điều quan trọng là phải giữ sao cho cái tốt đạt được luôn luôn nhiều hơn cái xấu, và cuối cùng là cái tốt át hẳn cái xấu... Bằng mọi giá không được để xảy ra chiều hướng ngược lại... - Ông Học nói với Lễ Rồi ông Học bộc bạch ao ước của ḿnh với vợ. - Tôi vẫn đinh ninh sức khoẻ của ḿnh c̣n chiều ḷng ḿnh, nhưng hoá ra mấy năm gần đây không phải như thế nữa rồi bà ạ. Bà và tôi ráng sức chuẩn bị thế nào để có thể về nước lên thăm chùa Yên Tử một lần nữa. Tôi ước ao được thắp hương kính dâng Quốc sư Trần Tung và các vua Trần trước khi từ giă cơi đời này... Đất nước xa cách vạn dặm rộn lên trong trái tim ông... Tin vui đến với các phật tử và những người theo đạo Phật trong cộng đồng người Việt ở Mỹ: Hoà thượng Thanh Tự xuất ngoại đi thuyết pháp và giới thiệu sự phát triển đạo Phật ở nước nhà. Trong chương tŕnh xuất ngoại, Hoà thượng ở lại Mỹ một tuần trước khi đi Nhật. Mục chót và cũng là cao điểm của chuyến thăm Mỹ là làm lễ quy y ngũ giới cho các phật tử và thuyết pháp tại chùa Đức Trụ tại bang California. Việc cùng với các phật tử và tín đồ phật giáo đón tiếp Hoà thượng ngay tại bang ḿnh khiến ông Học không giấu được niềm vui. Ông hăm hở cùng với nhiều người ở San Jose chuẩn bị cho sự kiện quan trọng này. Tin tức trên tivi tiếng Việt cho thấy các buổi lễ và thuyết pháp của Hoà thượng Thanh Tự ở Houston, ở Ana... rất mỹ măn. Hàng ngàn phật tử và những người theo đạo Phật đón rước Hoà thượng rất cung kính, niềm nở. Ai ai cũng chăm chú dự lễ và nghe thuyết pháp với ḷng nhiệt thành. Sau mấy chục năm sống ở Mỹ, đây là lần đầu tiên các phật tử và tín đồ đạo Phật người Việt tại Mỹ được một vị cao tăng từ trong nước ra làm lễ cầu phúc và thuyết pháp. Các vị chức sắc chùa Đức Trụ và những người trong ban đón tiếp Hoà thượng Thanh Tự chủ trương phải làm thật tốt mọi việc để buổi lễ ở chùa Thụ Đức thực sự đánh dấu đỉnh cao chuyến đi thuyết pháp của Hoà thượng. Điều làm chính ông Học và nhiều người khác ngạc nhiên là Lễ rất hăng hái tham gia ban đón tiếp. Từ ngày sang Mỹ, chỉ có một lần Lễ tham dự vào hoạt động có mặt đông người. Đấy là dự cuộc tiếp đón ở nhà Micheal Fox, chỉ v́ gia đ́nh Lễ chân ướt chân ráo vừa mới đến Mỹ, qua sông th́ phải lụy đ̣... Hàng chục năm từ đó đến nay, Lễ không bao giờ xuất đầu lộ diện trước cộng đồng người Việt nữa, với ư nghĩ duy nhất là muốn tránh quàng vào người những việc bực ḿnh như đă từng xảy ra trước kia... Lễ cùng với ông Học chăm chú theo dơi từng bước đi của Hoà thượng trên đất Mỹ. Đốm lửa nhiệt t́nh của Lễ đă khiến Thảo thấy ấm áp phần nào. Thảo hỏi chồng: - Em nghĩ rằng đạo Phật của papa Học đă giác ngộ anh? - Anh có cảm tưởng như được giải thoát khỏi sự cô lập ḿnh với cộng đồng người Việt ở đây. - Do hai con mang đến cho anh bản sao bản Tuyên Ngôn Độc Lập của bà SÁU Nhơn hay là do đạo Phật của papa Học hả anh? - Có lẽ do cả hai, em ạ. Anh đang cố bước ra khỏi cái kén của ḿnh... Trên tivi anh đă t́m thấy những gương mặt chân thành trong các buổi đón tiếp hoà thượng Thanh Tự. ...Chúng ta mất Huệ, nhưng ngẫm lại, trời đă bù lại cho chúng ta Kim, cho chúng ta cún bông... - Anh đang dần dần t́m lại được ḿnh?.. - Anh nghĩ đến nghị lực của bà Sáu Nhơn và hiểu thêm sự ngă ḷng của ḿnh... - Lễ xiết chặt tay Thảo. Vào cái khoảnh khắc hạnh phúc trong tay chồng, Thảo bỗng nhớ lại tất cả... Và trong cái biển kư ức vừa trồi lên đó, Thảo như nh́n thấy Huệ, nghe tiếng Huệ gọi, và nh́n thấy Huệ chới với trên mặt biển cồn cào dậy sóng... Mấy ngày nay Lễ gần như quên ăn quên ngủ, bận rộn với biết bao nhiêu việc của ban đón tiếp, lo từ băi đỗ xe, đến từng cái ghế ngồi, từng chai nước uống, trạm cứu thương, các lều bán thức ăn nhanh (fast food), nơi nghỉ tạm cho những người đến dự lễ và trẻ em... Thảo có lẽ là người vui nhất, trong sự bận rộn của chồng, Thảo đang t́m thấy một Lễ khác, cởi mở, hoạt bát như Lễ ngày xưa... Có lúc Lễ nhờ Thảo điểm lại giúp từng việc đă làm. Trong những ngày này, cả hai vợ chồng Lễ ở ngay trong nhà ông Học để thuận tiện cho công việc. Ban tổ chức rất phấn khởi v́ có Lễ là một thành viên tích cực. Lễ c̣n chuẩn bị kỹ kế hoạch đề pḥng gây rối, phá hoại. Trời cũng chiều ḷng những người theo đạo Phật ở San Jose. Vào những ngày này thành phố đang được hưởng những tiết trời đẹp nhất của tháng mười, sự chờ đợi của các phật tử và những người theo đạo Phật càng thêm náo nức. Trước ngày làm lễ một ngày, các vị trong ban tổ chức và mấy chức sắc ở San Jose đi Ana đón rước Hoà thượng Thanh Tự về chùa Đức Trụ, cách San Jose không xa lắm. Ông Học tham gia đoàn đón tiếp này với tư cách là tín đồ cao tuổi nhất. C̣n những hai tiếng đồng hồ nữa mới đến giờ làm lễ, song phần v́ mong ngóng, phần v́ muốn xem mọi việc chuẩn bị có chu toàn không, Lễ lấy xe đưa Thảo ra chùa rồi đảo quanh khu vực của chùa và băi đỗ xe, các trạm đón tiếp... Các trật tự viên và những người hướng dẫn làm việc rất tích cực, bà con đi dự lễ kéo về rất đông. Từ ngày sang Mỹ, đây là lần đầu tiên Lễ được nh́n thấy một cộng đồng khác của đồng bào ḿnh. Vẫn bà con người Việt ḿnh cả thôi, nhưng sao hôm nay có nét ǵ đó gắn bó với nhau, có vẻ ǵ đó phấn chấn trên nét mặt. Điều làm cho Lễ ngạc nhiên là số người c̣n trẻ đi dự lễ rất đông, nhiều cặp vợ chồng có con mọn, thỉnh thoảng có cặp vợ chồng địu con trên lưng hoặc xách con trong túi nôi. Trong số đó có nhiều người đến từ rất xa, phải đi từ một vài ngày trước. Bỗng dưng có tiếng ồn ào của loa phóng thanh dội về, nhưng không nghe rơ được loa nói ǵ. Rồi tiếng điện thoại cầm tay của Lễ réo lên: Bọn xấu đang ngăn cản bà con trên đường vào chùa, xảy ra xô xát. Lễ chạy ra xem, một đám đông khoảng sáu bảy chục người Việt, cả người lớn và trẻ con, đang gây rối. Những người này mang các khẩu hiểu đả đảo Hội Phật giáo Việt Nam, đả đảo sư cộng sản Thanh Tự, kêu gọi mọi người đừng dự lễ của sư cộng sản Hà Nội, đ̣i dân chủ và nhân quyền, đ̣i tự do tín ngưỡng... Có chỗ chúng giăng tay nhau chắn hết mặt đường, có tên ném cà chua trứng thối, phun mực màu vào những người đi dự lễ... Một vài chỗ đă xảy ra ẩu đả, v́ các trật tự viên không chịu để bọn xấu quấy rối, nhiều người đi dự lễ cũng không chịu khuất phục bọn xấu. Quan sát kỹ, Lễ thấy Túc cụt trực tiếp chỉ huy bọn này. Cái tay cụt đâm đâm chém chém lên trời, tay c̣n lại cầm loa, luôn mồm, lúc khích bác những người đi dự lễ, lúc ra lệnh cho bọn đàn em hành động... Xa xa - ḍng người đến dự lễ bị ùn lại. Lễ liên hệ với lực lượng cảnh sát theo như hợp đồng đă kư, trong ḷng cảm ơn Thảo về sự lo xa rất quan trọng này. Khoảng nửa giờ sau lực lượng cảnh sát làm xong nhiệm vụ h́nh thành vành đai giữ trật tự cho toàn bộ khu chùa. Mấy tên hung hăng trong bọn xấu t́m cách xông vào bên trong vành đai, liền bị cảnh sát đánh túi bụi và túm vứt ra ngoài. Trên mặt đường vào chùa, cảnh sát đă dồn xong bọn xấu vào đứng một bên đường, đặt dây bao quanh chỗ đứng. Một vài tên hung hăng trong bọn xấu vẫn cứ xông ra ngoài ṿng dây, liền bị cảnh sát túm lên xe chở đi... Ḥ hét cứ ḥ hét, loa réo cứ réo. Những người đến dự lễ vẫn điềm nhiên kéo vào chùa. Buổi lễ quy y tam bảo ngũ giới(*) [(*) Lễ quy thuật nương tựa vào Phật, Pháp, Tăng (tam bảo) để tu thân tích đức theo 5 điều răn của đạo Phật.] bị chậm mất nửa giờ so với chương tŕnh, một phần v́ bị bọn xấu phá rối, song c̣n có lư do là số người về dự đông hơn dự định. Riêng số phật tử ngồi chịu lễ trong chính điện, nhà bái đường và nhà hành lang đă lên đến hơn năm trăm người, không kể hàng trăm tín đồ ngồi trên sân chùa cùng tham dự. Cùng dự lễ với Hoà thượng Thanh Tự tại tam bảo trong chính điện có nhiều cao tăng, tỷ kheo người Việt trong nhiều bang của nước Mỹ. Buổi chiều số người dự lễ giảng kinh Niết Bàn của Hoà thượng Thanh Tự cả phật tử và tín đồ lên đến hơn một ngh́n người. Ông Học thốt lên trong ḷng: ...Từ ngày đặt chân lên đất Mỹ chưa bao giờ thấy sức mạnh của đạo Phật ta tuyệt vời, đáng yêu và đáng tự hào như vậy! Ôi Phật tại tâm, ta ở đâu t́m được Phật tại đấy! Xin cảm ơn trời phật mang đến cho ta hồn thiêng đất nước, cho ta ở đây nhưng vẫn được sống trong anh linh của tổ tiên... Trong khoảnh khắc, ông hầu như không cảm thấy không gian ngăn cách ḿnh với quê hương, ông hồi tưởng lại toàn bộ cuộc đời của ḿnh, nghĩ đến cha mẹ quê hương sinh thành ra ḿnh, các anh chị em ḿnh, con cháu ḿnh... Phút chốc ḷng ông se lại, nhưng rồi ông lại t́m ngay được niềm an ủi vô tận trong buổi lễ dạt dào ḷng thành kính... Kết thúc phần thuyết pháp Hoà thượng Thanh Tự nói: - Chư hành vô thường, chư pháp vô ngă, Niết bàn tịch tịnh. Nghe kinh là để hiểu đạo trời, để hiểu tu thân tích đức theo Phật là tại tâm. Như vậy phải kiến tính mới có kiến tâm, có kiến tâm mới có tâm mong đạt tới tức tâm tức Phật được. Nói Phật tại tâm là tự thắp đuốc t́m đường cho ḿnh đi tới Phật. Tức tâm tức Phật là như vậy. V́ thế cơi Niết bàn không phải là nơi nào đó trên chín từng mây cao xa, cũng không phải là cơi Trời Đầu suất nơi đức Phật Di Lặc đang ngự(*) [(*) Cơi trời Đầu suất, trong kinh Phật, kinh Tusita. Theo Phật lịch th́ c̣n hơn 7 triệu năm nữa đức Di-lặc (Maitroya) mới xuất hiện.]. Niết bàn là cơi ngay trong tâm hồn ta khi ta đă kiến tính kiến tâm đến mức độ Phật ở ngay trong tâm ta, tâm và Phật chỉ là một. Hiểu như vậy Phật là tại tâm, tại trí, mà suy cho cùng tại trí là nhằm vượt qua vô minh để đến với ngộ, để kiến tính kiến tâm cho tâm ḿnh trong sáng hơn. Tu thân tại tâm theo Phật như thế không có ǵ giống với mê tín dị đoan cả. Phật - Tâm ca của Tuệ Trung Thượng Sỹ dạy: Khi tâm sinh ấy, tức Phật sinh Nếu Phật diệt cũng là tâm diệt Diệt tâm c̣n Phật chuyện không đâu Diệt Phật c̣n tâm bao thuở hết? Muốn biết Tâm - Phật, Tâm diệt sinh Hăy chờ về sau, Di Lặc quyết(**) [(**) Nguyên văn chữ Hán: Nhược tâm sinh thời thị Phật sinh Nhược Phật sinh thời thị tam diệt Diệt tâm tồn Phật thị xứ vô (Diệt tâm c̣n Phật không đâu có) Diệt Phật tồn tâm hà thời hiết (Diệt Phật c̣n tâm lúc nào xong) Dục trí Phật tâm, sinh diệt tâm Trực đă đăi dương lai Di Lặc quyết.] Người theo Phật cần ghi tâm khắc cốt: không có tâm th́ không bao giờ có Phật, có tâm th́ trước sau sẽ t́m được đến Phật, đâu có phải chờ cho đến lúc Di Lặc xuất hiện, định quyết và thuyết pháp. Hỏi: - Bạch Hoà thượng, chúng sinh sống nơi đất khách quê người. Chùa chiền không phải nơi nào cũng có. Kinh kệ không, người giảng cũng không. Ḷng muốn theo Phật, nhưng trí tuệ vô minh, chỉ c̣n biết mồng một ngày rằm thắp hương tâm tâm niệm niệm, nhưng cũng không biết khấn vái thế nào. Chúng sinh nương tựa vào đâu được ạ? Đáp: - Đức Phật dạy thị tâm tức Phật, tâm tức thị Phật, chẳng kể phân biệt tâm của kẻ phàm phu hay tâm của Phật. Kinh Phật giảng: Tâm, Phật, cập chúng sinh, thị tam vô sai biệt. Nghĩa là: Cả ba Tâm, Phật và chúng sinh trong thị tâm chẳng có ǵ khác biệt nhau. Sách Phật c̣n nói: Rơ gốc biết tâm. Biết tâm là thấy Phật, tâm ấy tức Phật, Phật ấy tức tâm. Niệm Phật tâm, Phật tâm niệm Phật, tự quán tự tâm biết Phật trong tâm ta, không hướng bên ngoài kiếm t́m. Tâm ấy là Phật, Phật ấy là tâm. Hiểu như thế, chính tự tâm ḿnh làm thầy giảng cho ḿnh, là chỗ nương tựa của ḿnh. Hiểu như thế, đều có thể tu tại gia, tu tại chùa, tu thân ngay trong ư nghĩ và việc làm trong đời sống hàng ngày của ḿnh. Hiểu như thế sống ở đâu mà không tu thân được? Ḿnh học được như thế, dĩ tâm truyền tâm, ḿnh cũng có thể giúp người khác cầu học được. Phải học để hiểu kinh Phật, cố tạo mọi điều kiện để học. Nhưng lại chỉ lo học t́m theo ngữ nghĩa sáo ṃn trong kinh điển th́ là học cái không đáng học. Học như thế có khác nào mổ cá t́m ngọc trai, có bao nhiêu kinh kệ để làm ǵ? Học như thế khác nào người vô cảm không thấy mùa xuân ấm áp, học làm sao hiểu được ư nghĩa đào lư trổ hoa? Học như thế chỉ là chôn vùi nếp tổ tông và gọi yêu ma về lộng hành! Đường đời cũng dạy si tâm quy Phật th́ chỉ rước được ma quái về để tôn thờ... Tà tâm làm sao tự thắp đuốc lên được cho ḿnh để t́m đến Phật? Lễ bái để cầu mong thỏa ḷng tham, trắng đen được khỏa lấp, thiện ác bất minh, phúc ḿnh họa người... Chăm lo cho đạo như thế sẽ chỉ c̣n lại tà đạo. Ngẫm lại, c̣n phải nói: Nếu không vững ḷng tin tưởng Tâm là Phật, mà lại tà tâm chấp định tu hành hư tướng để cầu công đức cho ứng dụng, th́ chẳng qua là giai thị vọng tưởng, dữ phật tương quai, nghĩa là vọng tưởng làm trái ư Phật. Tu như thế đâu c̣n ǵ là tu hành! Vậy đừng lo tâm không có nơi nương tựa... Hỏi: - Bạch Hoà thượng, người ngay kẻ xấu không dung hoà được nhau, chúng sinh cùng tha phương cầu thực nhưng vẫn phải sống giữa ṿng đố kỵ nhau, người yêu kẻ ghét, thù oán cũ không nguôi, việc mới không hiệp lực được, hoà ḿnh vào bản xứ c̣n khả dĩ hơn cùng nhau tụ hội lại, đất nước chung cùng xa cách mà ghét yêu lẫn lộn, tâm trạng biến động khôn nguôi, làm sao cầu xin được Phật tổ gây dừng cho chúng sinh ḷng vị tha, sống hài hoà một mối v́ Phật, v́ tổ tông đất nước? Đáp: - Hỏi như vậy là đă có tâm. Làm người theo sách Phật dạy phải biết phản quan tự kỷ bổn phận sự bất tùng tha đắc, nghĩa là phải luôn luôn xem xét lại cái phần gốc của chính ḿnh không thể theo cái ǵ khác được. Một khi tự kỷ với tất cả tâm ḿnh, sẽ tự ḿnh biết được điều hay lẽ dở của chính ḿnh, cái thiện cái ác ngay trong ḿnh và của ḿnh. Tự kỷ như thế sẽ hiểu được hay dở, thiện ác ngoài đời. Phàm là người không ai có thể tránh né sự phán xử của chính ḿnh. Hiểu được như thế, tự phán xử được như thế, sẽ tự xoay lại được chính ḿnh, mới có tâm, có chí và có trí nhận lấy trách nhiệm của chính ḿnh giữa vô minh và giác, giữa hay và dở, giữa thiện và ác. Nhận chân được thiện ác mới tự trau dồi thêm được cho ḿnh chơn tính tu tập đức hạnh của đạo Phật để trở thành chơn ngă. Thành tựu được hạnh chơn ngă mới có bản lĩnh t́m đường đi tới vô ngă, mới dám sống v́ mọi người, tự nguyện gánh vác trách nhiệm chung, đẩy lùi dần mọi tỵ hiềm riêng tư, gây dừng ḷng vị tha, sống hài hoà về một mối của lư tưởng chung, ǵn giữ tinh thần độc sáng của giống ṇi Việt là hiểu biết tôn trọng nhau, cùng nhau v́ sự nghiệp phụng sự Tổ quốc. Tự kỷ như thế chính là trên đường đi tới Phật như Phật dạy trong kinh Dhammapada: Phải tu lập Tâm ḿnh thành nơi quy hướng cho chính ḿnh. Cũng v́ thế kinh c̣n nói tới Tự kỷ Phật trong mỗi người. Sử sách c̣n cho thấy vua tôi đời Trần hiển hách ba lần thắng ngoại xâm Nguyên Mông. Sức mạnh ấy chỉ có thể t́m được ở Diên Hồng, vua tôi hoà đồng một ḷng cứu nước, v́ đạo lư của Phật cũng là lẽ sống của vua và thần dân. Không có được Tâm, Phật, cập chúng sinh thị tam vô sai biệt như đă nói, không lấy đâu ra hồn thiêng chung của đất nước mà giữ nước và dựng nước. Phật Dân Vua thị tam vô sai biệt như thế, Lẽ đời, Đạo, Phép nước thị tam sai vô biệt như thế, tất cả tạo thành hồn thiêng chung của đất nước. Hồn thiêng chung ấy của đất nước không phải ngày một ngày hai mà có được, càng không phải khi giặc ngoại xâm đến mới có. Hồn thiêng chung ấy của đất nước nảy nở từ truyền thống của tổ tiên, được hun đúc lại trong lời của Quốc sư Trần Tung dạy vua trong những ngày đầu lập nghiệp: “Phàm là đấng nhân quân th́ phải biết lấy ư muốn của thiên hạ làm ư muốn của ḿnh và tấm ḷng của thiên hạ làm tấm ḷng của ḿnh...” Vua là của dân và v́ dân như thế, ư thức dân chủ thấm nhuần sâu đậm như thế, non sông đất nước này vững chăi măi ngàn thu. Cho dù cực thái suy thịnh luân hồi, hồn Việt này măi măi soi sáng cho thế hệ con cháu ḿnh mai sau... Mỗi người biết tự kỷ như thế, cả dân tộc ḿnh biết tự kỷ như thế, đạo lư của Phật chẳng ngời sáng lắm sao?.. Hỏi: - Bạch Hoà Thượng... ...Bụi trần ai như được quét sạch. Phật và người, người và Phật như chỉ là một trong lời thuyết pháp của Hoà thượng. Non sông đất nước xa vời vạn dặm bừng sáng trong tâm hồn, sưởi ấm ḷng những người con xa cách. Khi ông bà Học, vợ chồng Lễ - Thảo cùng với tín đồ, phật tử bừng đứng dậy cúi đầu tạ từ Hoà thượng Thanh Tự, thành phố đă lên đèn... Mọi người trong ban tổ chức đưa Hoà thượng từ chùa đi xe ra thẳng sân bay. Riêng Lễ ở lại v́ đảm nhiệm giải quyết mọi công việc thu dọn sau buổi lễ và buổi thuyết pháp. Mọi người tham gia việc thu dọn cảm thấy như được tiếp thêm sức sống mới, ai lo việc nấy rất hồ hởi. Từ ngoài sân, đến trong nhà Tam Bảo, trên hai hành lang của chùa.., mọi người tay làm miệng nói, chỗ nào cũng chỉ trầm trồ xoay quanh một ư về buổi thuyết pháp mỹ măn. - Ḥa thượng giảng giải chí lư quá. - Đúng là tâm có sáng th́ mới ngộ được đạo... - Ở trong nước từ Bắc chí Nam, Ḥa thượng đi thuyết pháp nhiều nơi lắm, buổi nào cũng có hàng ngh́n người dự. - Ước ǵ mỗi tháng được nghe Ḥa thượng thuyết pháp một lần vào tuần ăn chay nhỉ! - Mong Ḥa thượng sống lâu ǵn giữ đạo cho đời... Khi vợ chồng Lễ - Thảo đứng dậy chia tay mọi người trong ban tổ chức ở nhà ngang, Lư Lam từ đâu lù lù bước vào. - Cửa Phật rộng mở, tôi vào được chứ ạ? Xin chào tất cả các chư vị. Chào bà Thảo. - Chào ông Lư, chắc ông Lư đến yêu cầu chúng tôi làm báo cáo kết quả buổi lễ của Hoà thượng Thanh Tự có phải không ạ? – Lễ hỏi. - Không dám. Tôi đến đây xin thương lượng hai việc nhỏ. – Lư Lam đáp. - Lại c̣n thế nữa? Biết vậy sáng nay tôi đề nghị ông Lư ra lệnh cho Túc cụt đừng đưa người đến phá đám chúng tôi. – Lễ nói phủ đầu luôn. - Vâng, mọi việc cũng hơi quá đà một chút, nên tôi phải đến ngay vào giờ này. Lễ rót cho Lư Lam chén nước: - Xin mời ông Lư nói đi. - Một là xin các chư vị chùa Đức Trụ có lời với báo chí, đừng để họ nói quá về sự lỡ trớn của các đàn em sáng nay. Hai là có mấy người bị phun mực chiều nay đă phát đơn kiện chúng tôi, mong chư vị có cách nào bảo họ rút đơn kiện được không? – Lư Lam đỡ chén nước nhưng chưa uống. Mọi người hết nh́n nhau rồi lại nh́n Lư Lam. Măi mới có người đáp lại: - Thưa ông Lư Lam, tôi e rằng cả hai việc ông yêu cầu đều nằm ngoài khả năng của nhà chùa. – Một vị chức sắc của chùa nói ư kiến của ḿnh. - Tôi biết chư vị sẽ nói như vậy, nhưng vẫn phải vác mặt đến. Không biết ông Lễ có cao kiến ǵ hơn không ạ? - Ông Lư ạ, xứ này là tự do báo chí mà, nên việc thứ nhất dù chúng tôi có muốn cũng không giúp ông được. Việc thứ hai, nếu ông Lư cho tôi biết tên và địa chỉ những người phát đơn kiện, tôi hứa sẽ cố giúp. – Lễ trả lời. Lư Lam cân nhắc một lúc: - Tôi nghĩ ông Lễ trả lời thật ḷng. Thôi đành vậy, được một việc c̣n hơn không được việc nào. - Ông yên tâm, tôi sẽ làm đúng như tôi nói. Nhưng tôi không thể không băn khoăn là khẩu hiệu tự do tín ngưỡng ông trưng lên h́nh như chỉ nhằm tự do phá tín ngưỡng. Có phải vậy không ông Lư? - Sư cộng sản th́ làm sao nói được tín ngưỡng để mà tự do, để mà tín ngưỡng, thưa ông Lễ? Các chư vị có lẽ không biết, tôi đă ngồi nghe suốt buổi, từ đầu chí cuối. Hoà thượng nói na mô Phật thế đấy, nhưng trong ḷng một bồ dao găm. Tất cả các chư vị đây chắc không lạ ǵ chuyện này chứ? - Tôi xin ông Lư, tất cả các tôn giáo cần được kính trọng. Chúng ta tôn trọng tự do tín ngưỡng mà! – Lễ khẩn khoản. - Xin lỗi ông Lễ, ông nhầm to rồi, hay là đánh trống lảng? – Lư Lam xách mé. - Điều này th́ xin tuỳ ông nhận thức theo tâm địa của ông, tôi không nhận thức giùm cho ông được. Tôi thật không hiểu v́ sao ông thù ghét đất nước đến cùng như thế, ông Lư ạ. – Lễ bác lại, cố giữ điềm đạm. - Thú thực, chính tôi cũng không hiểu v́ sao cả hàng chục năm nay ông Lễ nằm im đắp chăn, bỗng dưng ông thành phật tử đầu đàn như hôm nay. Ông quả là có tài tổ chức, mọi việc chu đáo không ngờ... - Sắp tới ông Lư định làm ǵ? – Lễ hỏi. - Trước mắt chúng tôi sẽ vận động bang Cali này và bang Virginia tẩy chay cờ đỏ sao vàng của Hà Nội, cờ Việt chính thức ở đây vẫn phải là quốc kỳ Cộng hoà của chúng ta. Tiến tới sẽ không cho một phái đoàn chính thức nào của cộng sản Hà Nội được bén mảng đến mảnh đất này! - Ông Lư Lam quyết như vậy? – Một ai đó từ phía trong hỏi vọng ra. - Xin chư vị yên tâm, chúng tôi đă thắng trong vụ cá basa, chúng tôi sẽ thắng tiếp và không chịu nghỉ ngơi đâu. Các chư vị cứ chờ xem. - ??? Lễ thấy tiếp tục câu chuyện như thế này chỉ tổ mất thời giờ và thêm bực ḿnh, toan đứng dậy cáo lui, th́ một vị chức sắc của chùa vặn lại Lư Lam: - Bây giờ tôi xin hỏi, ông Lư Lam đang là công dân Mỹ chống lại Việt Nam, hay ông là người Việt đang chống lại nước ḿnh? - Tôi xin lỗi, rơ ràng là luận điệu của Phật giáo. Người Thiên chúa giáo chúng tôi không tự hỏi ḿnh câu hỏi ngớ ngẩn như vậy. – Lư Lam đáp lại, mặt thản nhiên. - Chết, ông Lư Lam lại bài xích cả đạo Phật của chúng tôi nữa? – Một vị chức sắc trong chùa lên tiếng. - ...Tôi hỏi ông về tính cách con người ông là ai chống lại nước ḿnh, thế mà ông lại đả kích đạo của chúng tôi. Như vậy có nên không hả ông Lư Lam? – Vị chức sắc nọ từ tốn. Lễ thấy câu chuyện có chiều hướng nguy kịch, vội đứng dậy can: - Xin các chư vị b́nh tĩnh. Tôi đề nghị cả ông Lư cũng thế. Các vị có thể tranh luận với nhau hết nhẽ về mọi vấn đề các vị quan tâm. Nhưng tôn giáo là chuyện thiêng liêng, bên giáo cũng như bên lương, tôi chân thành xin các vị đừng đem tôn giáo ra bài bác nhau. - Tôi biết đạo Phật của các ông từ những ngày c̣n ở Sài G̣n cơ, chớ không phải chờ đến hôm nay. – Lư Lam tỏ ra b́nh tĩnh, phớt lờ ư kiến của Lễ. - ...Lẽ ra bây giờ là lúc các ông phải hồi tâm lại, tính sổ xem các cuộc nổi dậy của phong trào phật tử các ông trong những năm ấy đă góp phần làm suy yếu Việt Nam Cộng Hoà của chúng ta đến mức nào, đă đóng góp bao nhiêu phần trăm vào cái ngày ba mươi tháng tư khốn kiếp th́ mới đúng chứ! - Tôi tán thành ư ông Lễ. – Vị chức sắc vừa mới nói lại lên tiếng. - ...Chúng ta không nên bài xích tôn giáo của nhau nữa. Nhưng ông đă lên tiếng trước, tôi cũng xin có lời thế này: Tôi cũng có thể nói xấu Thiên chúa giáo không kém ông nói xấu Phật giáo. Nhưng tôi không muốn thế. V́ vậy tôi xin mách ông cuốn sách “Catholic Plot Against Buddhism” của Hội Phật giáo Thái Lan xuất bản. Đọc nó ông sẽ hiểu ngay Thiên chúa giáo đă làm ǵ chống lại đạo Phật, chống lại quốc gia. - Sách dễ mua lắm, ông Lư Lam ạ. – Một vị chức sắc khác đỡ lời. - ...Nhà xuất bản Mont Dora, Florida 32757. Ông có thể nhờ ông Chu Vân Tŕ ở Florida giúp cho, mua bao nhiêu cuốn cũng được. Một lần nữa tôi xin ông miễn cho việc tự tôi phải nói xấu đạo của ông. – Vị chức sắc của nhà chùa giữ một giọng đều đều. Lễ đứng dậy một lần nữa, hai tay khoát sang hai bên như người giảng ḥa: - Khổ quá, xin cả hai bên tự kiềm chế đi. Tôn giáo là điều thiêng liêng. Tôi xin các vị... Lư Lam coi như không nghe thấy ǵ, cũng không thèm nh́n về phía Lễ, vẫn một giọng ngang nghiên: - Rơ ràng là vị Hoà thượng chiều nay đă nhồi nhét vào đầu các vị nhiều điều mê hoặc. Tôi cũng xin nói thực ḷng là tôi hoàn toàn không hiểu tại sao các vị đến nông nỗi phải lưu lạc sang đây mà vẫn giữ ḷng tin, hay chí ít là thiện cảm với chế độ Hà Nội, một chế độ cộng sản khét tiếng là tàn bạo. Các vị lẫn lộn quê hương với chế độ này! – Lư Lam càng nói giọng càng quyết liệt. Mọi người chung quanh nh́n nhau cười, tỏ ư không muốn tranh luận với Lư Lam nữa và cũng chờ đợi hắn ta đứng dậy ra về. Nhưng chuyện này không xảy ra. Lư Lam cầm chén nước đứng lên uống, rồi thách thức: - Lư tôi nói trúng tim các vị rồi, có phải thế không ạ? Tiếng cười ran lên. Lễ đă đứng dậy từ lúc năy, bây giờ lại phải ngồi xuống. Chờ cho tiếng cười ngớt đi, Lễ mới lên tiếng: - Tôi đă định ra về rồi, nhưng ông Lư nói năng ngang tàng quá, nên đành ngồi lại tiếp chuyện ông Lư lúc nữa vậy. Tôi nghĩ đơn giản thế này thôi, cứ cho là ông Lư có lư đi, nhưng xin hỏi, giả thử chế độ Hà Nội đúng như ông Lư nói, th́ liệu ông Lư – và cả tôi nữa – có được ngồi đây thân thể vẹn toàn như thế này để khích bác lẫn nhau được không? - Trí nhớ ông Lễ hồi này suy tàn rồi.– Lư Lam đĩnh đạc. - Chiến tranh băm vằm đất nước ḿnh tàn khốc là thế, chém giết lẫn nhau bao nhiêu năm là thế mà ông Lư vẫn chưa chán hả? - Nói thế là quên mất cả quốc hận nữa rồi ông Lễ ơi! – Lư Lam dè bỉu. - Ông Lư đừng đánh trống lảng. - Ông Lễ này, nói toạc ra với nhau đi! Tôi thực ḷng không hiểu v́ sao ông cứ lầm lẫn coi cái chế độ chính trị Hà Nội và tổ quốc là một thế hả ông? Ông không đọc báo mấy hôm nay à? Ông không thấy mấy tù chính trị vừa mới được Hà Nội thả ra đang có mặt ở Washington để vận động mấy ngài thượng nghị sỹ Mỹ đứng ra can thiệp, giúp đỡ cho lộ tŕnh dân chủ hóa Việt Nam à? Xưa nay tôi vẫn tưởng ông là người thông tuệ... - Lễ ngồi im. - Sao lại câm như hến vậy, ông Lễ? - Tôi không có ǵ để b́nh luận cả ông Lư ạ. Đơn giản là v́ tôi không t́m thấy được sự khác nhau bao nhiêu giữa những việc mấy ông tù chính trị này làm và những việc ông đang làm. – Lễ điềm đạm trả lời. Lư Lam bị hẫng mất một lúc, v́ không ngờ Lễ đáp lại như vậy, song ngay lập tức lại cố cười lên thật to một tràng dài: - Ha ha ha!.. Thế là được tẩy năo “hết xảy” rồi!.. Chờ cho Lư Lam im hẳn, Lễ mới thong thả nói tiếp: - Tôi thấy tiếng cười của ông Lư chứng tỏ sức khỏe ông tốt lắm... Ông và tôi, cả hai chúng ta nên cố nhớ lại xem những ngày ở trại cải tạo B7 ở Bảo Lộc có bị một nhục h́nh nào không nhỉ, hay là cả hai chúng ta đều được nuôi béo phây... Trong khi đó người dân không đủ gạo ăn và phải ăn độn cả hạt bo bo! Không có chuyện ấy th́ làm sao có được tiếng cười đầy sinh lực của ông hôm nay nhỉ? - Thế ông Lễ quên khuấy mất chuyện mỗi ngày ông ghánh bao nhiêu thùng nước? Cuốc mấy luống rau? Trí nhớ suy tàn rồi à?.. - Lư Lam moi móc. - Lễ lặng im, không nhúc nhích. Chính Lễ cũng không rơ v́ lẽ ǵ cho đến nay chưa một lần Lễ kêu ca, dù cả với Thảo, về những khổ sở thân thể và vật chất phải chịu đựng trong suốt thời gian ở trại cải tạo. Ngay cả khi chỉ có hai mẹ con ngồi nói chuyện với nhau, cụ Tuyên bà hỏi chuyện này, Lễ vẫn t́m cách lảng tránh câu trả lời... Sự chịu đựng bền bỉ hay ḷng tự trọng của nam giới?.. Chính Lễ cũng không rơ... - Sao, ông Lễ làm thinh à?...Hay là ông Lễ bây giờ u mê rồi? – Lư Lam không buông tha. - Lễ vẫn ĺ ra, ngồi im. - Ông Lễ thực ḷng không biết ǵ về bao nhiêu gia đ́nh các sĩ quan bị tan nát v́ phải sống không thời hạn trong trại cải tạo hay sao? Người th́ vợ bỏ đi lấy chồng khác, người th́ con gái phải đi làm điếm để kiếm sống. Ông không hay biết ǵ về số phận của biết bao nhiêu thuyền nhân xấu số? Chính ông bây giờ có lẽ cũng quên mất cô gái rượu của ḿnh chết ch́m dưới biển có phải không?!.. Có phải ông bây giờ là như thế không hả ông Lễ? – ngón tay trỏ của Lư Lam chĩa thẳng vào mặt Lễ. - Lư Lam! – Lễ gầm lên, bật dậy khỏi ghế. Thảo cắn răng cố sức kéo Lễ ngồi xuống. Nhưng Lễ vẫn đứng vùng dậy, xông đến trước mặt Lư Lam, một tay Lễ đă túm lấy ngực Lư Lam, một tay nắm lại... V́ quá bất ngờ, Lư Lam ngây đơ như khúc gỗ, nhưng cũng kịp trấn tĩnh lại ngay, mắt gằm gằm nh́n thẳng vào mắt Lễ. Một sức mạnh hay một điều ǵ đó gần như bản năng ập tới trong Lễ. Bỗng dưng toàn thân Lễ tê dại, vết thương sâu kín nhất trong ḷng toạc máu. Lễ toan đấm thẳng vào mặt Lư Lam nhưng cánh tay tự nhiên cứng ngắc. Bất giác Lễ buông Lư Lam và chợt hiểu ra ḿnh không thể xử sự như thế này. Cũng lúc này Thảo đă kịp chạy tới kéo Lễ trở về chỗ ngồi. Lễ đi theo vợ như một người máy. Lư Lam vẫn đứng yên tại chỗ, hai tay vuốt lại tóc tai áo xống, mắt không rời Lễ. Vào chỗ ngồi, Lễ c̣n đứng dậy một lần nữa, nh́n chằm chằm vào Lư Lam. Không khí cả gian chùa đột ngột căng thẳng. Một lát sau Lễ nói tiếp, nhưng giọng nói đă b́nh tĩnh trở lại: - Nếu người làm nên cái ngày ba mươi tháng Tư không phải là Hà Nội, mà là Sài G̣n, là những người như ông, ông thử h́nh dung xem cái Quốc gia mà ông coi là tổ quốc sẽ xử sự với những người phe cộng sản Hà Nội như thế nào? Ông cố nhớ lại những tội ác của lính Quốc gia, những trại giam Chín Hầm, trại giam P42 ở Sở Thú và hàng trăm, hàng trăm trại giam khác khắp miền Nam, các chuồng cọp... Ông nhớ lại đi, chế độ Cộng hoà của chúng ta đă đối xử với Việt Cộng như thế nào? Làm sao ông chóng quên thế?! - Ông Lễ nhầm rồi, lúc đó đang chiến tranh! – Lư Lam bật lại ngay. - ...Chiến tranh có luật riêng của chiến tranh. Ông bị mê hoặc nhiều quá rồi đấy, đại tá... ạ! – Lư Lam toan gọi Lễ là đại tá hụt nhưng c̣n kịp gh́m lại. - Lư Lam, ông lại nhầm nữa. Ông bảo những người theo đạo Phật chúng tôi bị cộng sản mê hoặc. Ông cho ḿnh là người ngoan đạo, như thế chắc ông c̣n nhớ ai là người đă đưa ra khẩu hiệu cho giáo dân miền Nam là “Thà mất nước, chứ không chịu mất Chúa! Phải diệt Cộng!” Ông c̣n nhớ người đưa ra khẩu hiệu này chứ? Tại sao Dụ số 10 của Tổng thống Cộng hoà Việt Nam chỉ thừa nhận Thiên chúa giáo là tôn giáo, c̣n mọi đạo khác th́ đều bị coi là các thứ hội chứ không phải tôn giáo? Ông Diệm, ông Thiệu có giải thích cho ông rơ v́ sao không? Trong khi đó cộng sản Hà Nội lại đề ra phong trào “kính Chúa yêu nước” cho đồng bào công giáo. Chẳng lẽ ông không biết chuyện này? - Xem ra nước Mỹ măi không cho ông Lễ nhập cư là rất đúng, nhưng rồi lại cho ông nhập cư là rất sai! Người Mỹ kém sáng suốt ở chỗ này. Lẽ ra chỉ nên cho toàn những người theo đạo Thiên chúa hay đạo Tin lành nhập cư thôi, đừng cho bọn người bên lương hai mặt như các ông! Tiếng cười chế nhạo ran lên. - Ông vơ cả nước Mỹ vào câu chuyện của chúng ta rồi! Như thế chẳng c̣n ǵ để nói. Xin chào tất cả các chư vị. Đă khuya rồi, tôi xin phép... – Lễ chủ động đứng dậy, cúi đầu chào mọi người theo kiểu nhà Phật để tránh phải bắt tay Lư Lam... - Ông Lễ hăy nán lại tí đă, chúng ta có đấm nhau đâu mà phải tránh! – Lư Lam giơ hai tay khua khua để ngăn lại. - ...Xin ông Lễ và các vị ngồi đây hăy nghe rơ cho. Ông Lễ và tất cả các vị ngồi đây đều mang quốc tịch Mỹ hết thảy rồi đấy! Các quư vị không mê ngủ đấy chứ?.. Lễ lại thấy như bị điện giật, bất giác hai bàn tay nắm lại, hai hàm răng nghiến chặt. Câu nói của Lư Lam như lại xé toạc một nỗi đau khác nữa của Lễ và h́nh như của cả nhiều người khác. Cả gian chùa im bặt... Lư Lam cười ha hả thưởng thức chiến thắng của ḿnh: - Ô hay, các vị có cái ǵ trong đầu th́ nói lên đi chứ! Có ai thôi miên các vị đâu mà im như thóc cả vậy? - Không có câu trả lời. - Các vị quên mất cả quốc hận thật! Không sai vào đâu được!.. – Giọng Lư Lam san sát, miệng nói, tay chỉ chỉ vào mặt mọi người. - ...Cái cờ cắm ở giữa sân chùa này cũng là cờ Mỹ! Chẳng lẽ đạo Phật của các vị không dạy dỗ người tu hành và các phật tử của ḿnh đạo lư ăn cây nào rào cây ấy hay sao!.. - Lư Lam! Đồ súc sinh! – Một tiếng quát lên ở đâu đó vang lên rất to. Trong tiếng căi cọ ồn ào, Lễ nhổ nước bọt xuống đất, chẳng nói chẳng rằng, dứt khoát đứng dậy bỏ ra về. Cũng đúng lúc này Thảo đứng dậy kéo Lễ đi... ...Đêm hôm ấy, tức là vào lúc buổi sáng ở Việt Nam, Lễ nói chuyện với ông Nghĩa hơn một giờ đồng hồ qua điện thoại về chuyến đi thuyết pháp của Hoà thượng Thanh Tự tại Mỹ, sự phấn chấn của bà con người Việt, sự quậy phá của đám Lư Lam. Lễ kể rất nhiều, h́nh như hơi thở căi cọ với Lư Lam xen vào từng chi tiết những điều Lễ kể cho anh ḿnh... Ông Nghĩa có thể h́nh dung nhiều khía cạnh sâu xa của buổi thuyết pháp. Bất giác ông lại nhớ đến buổi tranh luận lần đầu tiên với Lễ hôm nào khi từ trại cải tạo về thăm nhà... Lễ c̣n nói nhiều nữa, hỏi nhiều nữa... Điều Lễ không kể, nhưng ông Nghĩa nhận biết rất rơ là sự phấn chấn của chính bản thân Lễ, những thay đổi đang trỗi dậy trong Lễ, thể hiện rơ nhất qua sự bộc bạch của Lễ về những lo lắng trong thâm tâm trước biết bao nhiêu vấn đề đất nước đang phải đối mặt... Ông Nghĩa lo gấp nhiều lần nỗi lo của em ḿnh, những chuyện chọc ngoáy của Lư Lam ch́m nghỉm trong nỗi lo này. ...Về cuối, khi Lễ trong điện thoại nhắc đến mẹ, ông Nghĩa bất giác với với đưa tay ra muốn ôm lấy em ḿnh... Một giọt nước mắt tự dưng lăn xuống trên má. Không ôm được Lễ bên kia nửa trái đất, cánh tay ông với với đón lấy giọt nước mắt... Đêm hôm đó ông Nghĩa tâm sự với vợ: - Nguyệt ạ, sau một phần tư thế kỷ đất nước thống nhất, anh và Lễ đang ngày một gần nhau hơn, có phải thế không Nguyệt nhỉ? Phải chăng sự thống nhất trong ḷng dân tộc đến chậm hơn chúng ta mong mỏi rất nhiều? Em có nghĩ như vậy không? - Em lại nghĩ hơi khác, anh ạ. Nói cho thật khách quan, em thấy chú Học, Lễ là những người có nhân cách. Dù theo chính kiến nào th́ trong con người của chú Học, của Lễ ngoài t́nh máu mủ ruột thịt ra vẫn có một phần quê hương đất nước. Đ̣i hỏi chú Học và Lễ chấp nhận chế độ của chúng ta là không tưởng anh ạ. V́ ngay bản thân anh cũng phê phán kịch liệt những tha hóa vẫn c̣n hiện diện trong chế độ ta! Nhưng chú Học và Lễ có bao giờ đ̣i hỏi hay chờ đợi anh cũng phải chung một chính kiến đâu? Em muốn nói đây là sự chuyển dịch của hai phía trong những bước đi chung của đất nước anh ạ. Ông Nghĩa ngẫm nghĩ một lúc rồi ôm lấy vợ: - Ôi Nguyệt!.. Ngồi sát em thế này mà anh vẫn ngỡ là em đang đứng trên bục giảng bài!.. Em măi măi là cô giáo của anh. - Anh không giận em chứ? - Không. Em nói thật ḷng! Đúng là phải nói đây là sự chuyển dịch của cả hai phía em ạ! Chuyển dịch trong bước đi chung của đất nước! Anh cũng thấy từ khi đổi mới mới có sự chuyển dịch này. Nhưng một phần tư thế kỷ sau khi đất nước thống nhất rồi mới bắt đầu rục rịch được như thế th́ vẫn là chậm quá, có phải thế không em? - Quả là như vậy, đến bây giờ là ba thập kỷ rồi anh Nghĩa ạ. - Trước khi trở về Mỹ, chú Học nói đi nói lại với anh mấy lần về chuyện này, tiễn chú ở sân bay, chú vẫn c̣n nhắc lại... Đất nước ḿnh bây giờ có một cộng đồng máu mủ ruột thịt gần ba triệu người ở nước ngoài, một vết thương lớn của dân tộc, chỉ có thể chữa lành bằng cách làm cho thực tế đau ḷng này trở thành một cơ may... Thành một cơ may em ạ... - Ôi, suy nghĩ của cái tâm, anh Nghĩa ơi!.. – Bà Nguyệt thốt lên, ôm chặt lấy chồng v́ xúc động. - Em ạ, chú nói với anh là Đảng của cháu đứng trước sự lựa chọn: Hoặc là làm cho thực tế đau ḷng này trở thành cơ may không một quốc gia nào trên thế giới có thể có được, làm cho cộng đồng người Việt ta ở nước ngoài trở thành cánh tay cho đất nước vươn ra bên ngoài, bắt tay với thế giới bên ngoài, cầu nối của đất nước với thế giới… - Vâng!.. Thật là Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài... - Chú Học là người có thể hiểu được vết thương lớn này anh ạ! - So với suy nghĩ của Tân, anh thừa nhận em lúc nào cũng là chỗ dựa tinh thần vững chắc của con. Em c̣n nhớ những suy nghĩ của con về Đảng, về dân tộc ḿnh chứ? Mai thế mà chững chạc hơn Tân nhiều em ạ... - Chị th́ phải hơn em chứ!.. Nhưng mà anh Nghĩa ạ, con cháu chúng ta bây giờ hiểu rộng, biết nhiều, song rơ ràng chúng ta c̣n phải hỗ trợ con cháu nhiều về mặt đạo lư... Anh cứ để ư xem bà con người Việt ở nước ngoài về làm ăn trong nước ngày càng nhiều sẽ thấy rơ điều này. Trước đổi mới làm ǵ có chuyện này. - Đúng thế em ạ! - Em nhớ thím Học đă có lần kể cho em nghe một bí mật của chú Học. Lúc đầu thím cứ ướm đi ướm lại chưa kể, em cứ đinh ninh là chú Học có bồ hay có bà hai ǵ đó... Nhưng câu chuyện hoá ra là trước khi về thăm đất nước lần đầu tiên, một ông bạn thân của chú nhất mực khuyên chú không nên về, thậm chí c̣n sẵn sàng đánh cược bảy ngh́n đô la nếu chú Học về nước không bị bắt và vẫn có thể trở lại Mỹ b́nh an. - Chú Học được cược chứ? - Em không biết, nhưng chú Học cũng khác trước nhiều, anh có nhận thấy thế không? - Về con người, anh thừa nhận những người như chú Học nhà ḿnh, bà Sáu Nhơn... là những con người luôn luôn giữ được chỗ đứng của ḿnh trên đường đời, những con người thực sự tự do... Làm người như vậy quả thực là khó em ạ, và phải có bản lĩnh... - Hay lắm, thế là anh tự thú nhận ḿnh là người thiếu bản lĩnh!.. Tự anh thú nhận đấy nhé! - Trời ơi Nguyệt, em ác quá... – ông Nghĩa nhăn nhó, đưa hai tay ôm ngực. - Em xin lỗi! - Ôi Nguyệt ơi... – ông Nghĩa rên rỉ, mày chau lại v́ thấy trong tim đau nhói về nhiều lẽ. Ông quàng tay ra, ôm chặt lấy vợ ḿnh, không nói không rằng nữa, nước mắt tự nhiên giàn giụa. ...Trời ơi anh Nghĩa, sao lúc này tự nhiên em thấy nhớ mợ quá! Tại sao thế hả anh? Nói cho em biết đi! Tại sao thế hả anh?.. Những lời giục giă, thổn thức... của Lễ trong điện thoại như xé nát trái tim ông... Ông Nghĩa cứ để yên cho những giọt nước mắt của ḿnh lăn trên má vợ, càng ôm riết vợ vào ḷng... Quá khứ cả đời ḿnh ào ào đổ về trong tâm thức, ông run lật bật và cảm thấy như chính ḿnh đang chết lặng... - Ôi anh Nghĩa!.. – bà Nguyệt xiết chặt lấy chồng, hai mắt nhắm nghiền. Việc Bạch Liên, giám đốc một công ty xuất nhập khẩu có tiếng tăm và đang ăn nên làm ra, đột nhiên biến mất, không thể giữ kín măi được trước dư luận. V́ thế công an đă phải đưa tin công khai trên báo chí: Bạch Liên chết đột ngột ở nhà riêng, các cơ quan chức năng đang điều tra làm rơ sự việc. Lúc đầu cái tin giải thích trên báo chí như thế làm rộ lên một số thắc mắc mới: ...Chắc là lăi giả lỗ thật, bây giờ sập tiệm nên tự sát chăng? Thương trường căng thẳng, chết đột ngột v́ stress?.. Tin đồn Bạch Liên đă ra nước ngoài xin tỵ nạn chính trị xẹp đi, những xôn xao về sự biến mất của Bạch Liên cũng lắng xuống. Người đời c̣n bận rộn với biết bao nhiêu việc kiếm sống hàng ngày, lại bận rộn với biết bao tin đồn mới khác, chuyện khác... Trong khi đó công ty xuất nhập khẩu B́nh Tiến vẫn giữ đều nhịp điệu hoạt động của nó, vừa qua mới được báo chí biểu dương là đơn vị hoàn thành xuất sắc nghĩa vụ thuế cả năm và tích cực mua công trái xây dựng trường học... Thời gian như đang làm lu mờ việc khởi sự lại vụ án heroin của Chín bà. Thời gian như đang đẩy cái chết của Bạch Liên vào lăng quên. Đôi ba lần ông Tám đă gặp riêng đồng chí trong Thành ủy trực tiếp thụ lư vụ án Chín Tạ, đều được trả lời: Đây là vụ trọng án, phức tạp lắm, c̣n đang thời kỳ điều tra bí mật, trên không muốn gây hoang mang hoặc rung chà cá nhảy... Ông Tám vô cùng phân vân. ...Bí thư đă hứa rành rọt với ḿnh giải quyết đến nơi đến chốn vụ này kia mà!.. Vào một buổi sáng khác, lại những lời rao của trẻ em bán báo làm chao đảo cả thành phố: Xuất hiện Tô Trường Giang mới!.. Tên sát nhân Tô Trường Giang mới đă bị bắt!.. Đă t́m ra kẻ giết hai chị em gái con một gia đ́nh nông dân ở rừng Ea Kar cách đây hai năm! Thủ phạm không ai khác là Đoàn Danh Thắng. Tội ác được diễn ra trong một lần hắn đi săn trong rừng sâu. Cả một ngày trời ông Tám Việt bàng hoàng với cái tin này đăng trên báo và những lời chất vấn gay gắt của người đọc. Buổi tối tivi lại đưa lại tin này, cũng đưa lại nhiều ư kiến phẫn nộ của những người dân Cà Mau, Đồng Tháp, Hà Nội và nhiều thành phố khác. Trong khi đó ông Tám vẫn chưa thấy Thành phố đả động ǵ đến vụ án bộ ba Chín Tạ - Thắng - Bạch Liên. Buổi tối ông Tám gọi điện thoại trực tiếp cho bí thư Thành phố, được biết bí thư đang ở Hà Nội bàn xử lư vụ trọng án này... Ông Tám muốn bay ngay ra Hà Nội hỏi xem vụ án bộ 3 này đă lên đến cấp cao hơn nữa chưa? V́ sao ngâm cứu lâu thế?.. Lúc này mà có thêm cánh Nghĩa và Lê Hải để trao đổi thêm th́ tốt biết mấy... Đấy là sự im lặng để đi đến một quyết định chín chắn? Đấy là sự im lặng của trạng thái cứt trâu để lâu hoá bùn? Đấy là sự im lặng để t́m một giải pháp thoả hiệp?.. Nói ǵ th́ nói, không thể nói khác, đấy là sự im lặng đầy lo lắng, ngờ vực... Giữa lúc này, ông Tám nhận được giấy mời đi dự lễ nhận huy hiệu 50 năm tuổi Đảng. ...Một nửa thế kỷ đứng trong hàng ngũ của Đảng! Ôi vinh hạnh lắm chứ! Măn nguyện lắm chứ! Nhất là khi ông đă là người có quyền nghỉ ngơi và nh́n lại sự nghiệp cả đời ḿnh... Nhưng ông Tám chỉ cảm thấy bứt rứt mung lung trong người. ...Bứt rứt v́ những câu hỏi đầy day dứt về Đảng. Mung lung v́ những người như Chín Tạ, như Thắng, như Bạch Liên đang đứng chung một Đảng với ông, bọn này đang mang danh là đồng chí của ông!.. Ông tự hỏi những người đă ngă xuống v́ đất nước này, v́ Đảng này sẽ nghĩ ǵ về tội ác đó... Ông nghĩ về công tác xây dựng Đảng, về năng lực và phẩm chất của Đảng bây giờ? Ông nghĩ, nếu bà Sáu Nhơn biết được những chuyện này chắc bả cũng phải từ dưới mồ đứng dậy... Lương tâm người đảng viên, lương tâm người dân tin tưởng vào Đảng, ai có thể dửng dưng trước những tội ác này? Ai có thể dửng dưng trước thực trạng này... Làm ǵ? Hành động ǵ? Trước thực trạng này? Chẳng lẽ câm lặng? Cứ nhận huy hiệu đi! Công lao ấy to lớn lắm! Công lao của ḿnh, ḿnh hưởng, nghĩ lung tung làm ǵ? Mà nghĩ như thế được ǵ? Gái goá lo việc triều đ́nh!? Chuyện của Đảng, cả Đảng phải lo, đâu phải của riêng ḿnh!.. Bây giờ nghỉ hưu rồi... Đă đứng sang bên lề cuộc sống rồi, là phó thường dân... Ḿnh c̣n làm được ǵ nữa?.. Ḿnh hoàn toàn có quyền nh́n lại một nửa thế kỷ hiển hách đứng trong hàng ngũ Đảng quang vinh chứ? Đă có một lần nào ḿnh nhụt chí phấn đấu? Đă có một lần nào ḿnh nói dối Đảng, dù chỉ là trong ư nghĩ! Đảng của ḿnh là như thế, Đảng đối với ḿnh là như thế... Ông nhớ đến những ngày đi tù ở Côn Đảo trước Cách mạng Tháng Tám, lúc ấy ông chưa được kết nạp Đảng và là người tù dưới tuổi vị thành niên. Ông bị mật thám bắt quả tang trong khi làm đường dây liên lạc của Đảng... Ông nhớ đến những ngày đi theo đồng chí Lê Duẩn trong bưng biền khắp vùng Nam bộ... Rồi đến những ngày đi mở đường Trường Sơn trên núi, đường Trường Sơn dưới biển, tất cả cho Mỹ phải cút, nguỵ phải nhào... đến những năm tháng vật lộn với cái đói, với cái thiếu đang muốn bóp chết Thành phố vừa mới được giải phóng... Lại những năm tháng lặn lội suốt chiều dài đất nước cho đường dây 500kilô vôn do Thủ tướng trực tiếp chỉ đạo... Cả đời ḿnh ông không thể đếm được ḿnh đă đi đi về về như thế bao nhiêu lần hết cả chiều dài đất nước, có lúc ông cảm nghĩ như đang đo chiều dài của đất nước bằng chính cuộc đời ḿnh... Càng nghĩ, ông Tám cảm thấy măn nguyện th́ ít, cảm thấy cay đắng trong ḷng th́ nhiều, cứ như chính ḿnh là người mắc tội. Ông nghĩ ḿnh là người gắn bó với Đảng như vậy, từng trải như vậy, mà c̣n mung lung xao xuyến đến thế về thực trạng hiện nay của Đảng, người dân b́nh thường vốn gửi gắm ḷng tin của họ vào Đảng sẽ nghĩ sao đây? Ḷng tin ấy c̣n nguyên vẹn không? C̣n giữ được không? Hay là đă chuyển sang ngờ vực? Sang lănh đạm? Sang mất ḷng tin? Sang cảm nghĩ bị lừa dối?.. Có lúc ông ước ao trước mặt ḿnh là chiến trường, và ông sẽ xả đạn hết cỡ vào những kẻ phản bội, những kẻ đào ngũ, những Chín Tạ, những Thắng, những Bạch Liên!.. Bứt rứt mung lung măi rồi ông Tám cũng b́nh tĩnh trở lại, t́m lại được ḿnh, trong ḷng tự nhủ phải tiếp tục dấn thân v́ Đảng! ...Phải bảo vệ Đảng đến hơi thở cuối cùng! Đúng như đám con cháu bà Sáu Nhơn nói: Đấu tranh nay chưa phải là trận cuối cùng! Cho đến khi ḿnh nhắm mắt vẫn chưa phải là trận cuối cùng!.. Mấy ngày nay lác đác đă có các đồng chí cũ đến tận nhà ông chúc mừng ông 50 tuổi Đảng. Giáo sư Trần Văn, đảng viên trí thức và lăo thành cách mạng, người thày dạy ông về chủ nghĩa, về triết học, về văn chương... đă sang tuổi 90, thế mà cũng bắt con cháu đưa đi, tay chống gậy thân chinh đến tận nhà chúc mừng ông Tám, một trong những học tṛ mà ông quư mến nhất và kỳ vọng nhất. Nhiều người đến với ông Tám vào dịp mừng ông nhận phần thưởng vẻ vang này. Trong gia đ́nh ông cũng tràn ngập yêu thương lẫn niềm tự hào về ông, một con người thủy chung trọn vẹn. Ông dần dần b́nh tĩnh trở lại. Nhưng trong ḷng vẫn day dứt. Nỗi day dứt nhiều lúc cồn lên thành nỗi đau. Lễ trao huy hiệu cho các đảng viên 40 năm và 50 năm tuổi đảng ở Thành phố là một đợt sinh hoạt chính trị đặc biệt. Ban tổ chức có ư thức muốn sự kiện này góp phần vào công tác xây dựng Đảng. Từ mấy tuần nay báo chí đă đăng tải tin tức, bài viết chung quanh sự việc này. V́ trong số các cụ được trao huy hiệu có một số các cụ gần như cả cuộc đời hoạt động tại địa bàn Thành phố, hoặc nắm giữ những trọng trách vào những bước ngoặt trong lịch sử của Thành phố, nên báo chí có một số bài giới thiệu riêng về lịch sử đảng bộ của Thành phố, một số bài ca ngợi những nhân vật lịch sử của Thành phố đă hy sinh hay c̣n sống... Có nhiều bài báo thuật lại cuộc mit tinh khổng lồ tổng khởi nghĩa giành chính quyền Thành phố, bác sĩ Phạm Ngọc Thạch từ bao lơn dinh đốc lư công bố dánh sách Uỷ ban Hành chính lâm thời Nam bộ, đồng chí Nguyễn Văn Nguyễn đọc hiệu triệu của xứ uỷ Nam bộ, cuộc mit-tinh chuyển sang biểu t́nh tuần hành có vũ trang với sự tham gia của hàng chục vạn người dân Thành phố và các địa phương lân cận... Chính quyền thuộc địa, hàng ngh́n quân Nhật, Pháp vũ khí lăm le trong tay.., tất cả đều bị nhấn ch́m trong biển người của Cách mạng và trong tiếng hát hào hùng của bài ca Lên đàng, bài Thanh niên hành khúc... Đọc báo nghe đài, xem ti vi, một mặt ông Tám Việt hiểu thêm những vấn đề nóng bỏng của Thành phố, mặt khác ông hiểu sự quan tâm của dư luận đối với buổi lễ trao tặng huy hiệu cho đảng viên cao niên. Ông hiểu dư luận đang nhắn nhủ, gửi gắm rất nhiều vào Đảng... Trong lo lắng thầm kín, một niềm hy vọng bừng lên, thôi thúc... ...Ḿnh c̣n làm ǵ được cho Đảng. Phải làm ǵ để Đảng không phụ ḷng tin của nhân dân? Phải làm ǵ để không có tội với xương máu, với vong linh của biết bao con người? Phải làm ǵ để con cháu ta được ngẩng cao đầu mà bước? Tại hội trường tổ chức lễ trước giờ khai mạc, ông Tám gặp khá nhiều chiến hữu cũ. Tay bắt mặt mừng v́ gặp lại nhau, v́ thấy nhau đến được đây ắt là khoẻ mạnh rồi... Sau những câu chuyện hỏi thăm, ông Tám rất chú ư lắng nghe những lời tâm sự của các cụ. Ông lại phát hiện thêm nhiều điều mới. Có lúc ông thấy se ḷng khi những người cho rằng ḿnh đă làm xong mọi nghĩa vụ, bây giờ có quyền an nhàn tuổi già, có quyền bỏ ngoài tai mọi chuyện. Nhưng cũng có nhiều người vẫn giữ được nhuệ khí... Ông Tám đi khắp hội trường, trong bụng định t́m xem Chín Tạ có vác mặt đến đây không. Thông thường những buổi nghi thức như thế này Chín Tạ thường có một chỗ trong hàng ghế danh dự dành cho các VIP. Ông nghĩ thầm trong bụng: Nếu có mặt Chín Tạ ở đây th́ có lẽ hoặc là ḿnh phải yêu cầu ban tổ chức đuổi Chín Tạ về, hoặc chính ḿnh phải bỏ về... Tiếng chuông mời khách an toạ chấm dứt mọi cuộc tranh luận và mọi câu chuyện lào rào khác trong hội trường. Ông Tám cũng thôi không đi lùng sục Chín Tạ nữa. Ông được mời lên ngồi hàng ghế đầu nhưng ông có cảm giác ḿnh đi măi mà vẫn chưa tới chỗ của ḿnh, trong đầu mênh mang bao nhiêu ư nghĩ nung nấu từ trước khi đến hội trường này, lại bao nhiêu ư nghĩ nung nấu mới từ khi đặt chân vào hội trường này. Ông suy nghĩ nhiều mà vẫn chưa đi đến quyết định nào... Sau lời khai mạc, đại diện lănh đạo đảng bộ Thành phố lên đọc diễn văn chúc mừng các đảng viên cao niên tuổi đảng được trao tặng huy hiệu nhân dịp này. Diễn văn hết lúc nào, ông Tám không biết. Chỉ biết sau đợt vỗ tay ào ào, ông Tám là người đầu tiên được mời lên gắn huy hiệu 50 tuổi Đảng. Một cô gái làm nhiệm vụ lễ tân, áo dài trắng muốt chỉnh tề, đă bước lên cạnh mi-crô vài bước, hai tay trịnh trọng bưng khay đựng huy hiệu sẽ gắn cho ông. Diễn giả là người được trao vinh dự thay mặt đảng bộ Thành phố và Thành uỷ gắn huy hiệu cho ông. Diễn giả cũng đă bước lên đứng cạnh cô lễ tân, sẵn sàng làm nhiệm vụ gắn huy hiệu. Ban tổ chức mời ông Tám phát biểu đôi lời trước khi nhận huy hiệu... Ông Tám bước tới trước mi-crô, trịnh trọng: Thưa các đồng chí... Ông Tám ngắc ngứ không nói được nữa. Giọng ông bỗng nhiên lạc đi, cổ nghẹn lại cứ như là người bị ho kinh niên. Ông cố hắng giọng mấy lần, nhưng bất lực. Ông đành uống một ngụm nước to. Hội trường im phắc. Có lẽ v́ giây phút này thiêng liêng lắm, thiêng liêng đối với từng cụ có mặt ở đây hôm nay, đây là dịp để mỗi người tự hồi tưởng lại chính ḿnh... Thưa các đồng chí, Tôi xin lỗi v́ nghẹn ngào, khó nói quá. Thưa các đồng chí, trước hết tôi xin chân thành cảm ơn đảng bộ Thành phố và Thành uỷ đă cho tôi vinh dự được nhận huy hiệu 50 năm tuổi Đảng. Thực t́nh tôi đang phân vân quá... Tôi không biết nên thưa chuyện với các đồng chí như thế nào.., mung lung quá.., từ hôm tôi cầm cái giấy mời trong tay... Tôi xin phép ban tổ chức cho tôi được khất lại việc nhận huy hiệu kỳ này. Khi nào tôi tự đánh giá ḿnh được rơ ràng hơn, tự tôi sẽ đến Thành uỷ xin nhận lại huy hiệu này. Tôi... xin lỗi... Tôi thành thực xin lỗi tất cả các đồng chí. Tôi xin... các đồng chí thông cảm cho... Dứt lời, ông Tám chuệnh choạng, khó nhọc trở về chỗ ngồi của ḿnh. Hội trường chết lặng đến vài phút v́ quá bất ngờ, nhưng ngay sau đó rào rào bao nhiêu lời bàn tán. Một cụ mảnh khảnh lật đật bước lên bục micrô gơ mấy tiếng cộc cộc, sự ồn ào lắng xuống. Cụ hắng giọng mấy tiếng rồi lại gơ cộc cộc một lần nữa, hội trường hoàn toàn im lặng: - Kính thưa tất cả các đồng chí, - Ông cụ mảnh khảnh lên tiếng – ...Người ta bảo nhà giáo thường hay nhút nhát, có lẽ chính tôi là một người như thế. Hôm nay là đại lễ của chúng ta, trên đă mất bao nhiêu công phu chuẩn bị, tổ chức. Tôi nghĩ chúng ta cứ đón nhận huy hiệu, c̣n đồng chí Tám Việt có khúc mắc điều ǵ th́ coi như là việc riêng của đồng chí, đồng chí cứ báo cáo trực tiếp lên trên, không ai ngăn cản. Tôi e rằng việc làm của đồng chí Tám Việt chẳng những làm hỏng buổi lễ mà c̣n gây nhiều điều phiền toái tế nhị, mà cuộc sống hiện nay tự nó đă vô khối chuyện tế nhị rồi! Không phải chỉ riêng đồng chí Tám Việt mới tâm tư điều này điều khác. Tuy là nhà giáo và chỉ làm độc một nghề là dạy học, tôi cũng có không ít tâm tư về nhiều điều trong xă hội nước ta bây giờ. Thế nhưng tôi nghĩ nát ra rồi, liệu chúng ta bây giờ làm được ǵ? Đánh thức người ngủ th́ dễ, đánh thức người ngủ giả vờ có khi chỉ mang vạ vào thân. Ông cụ giáo viên mảnh khảnh dứt lời, hội trường ầm lên như cái chợ vỡ, người đồng t́nh, kẻ phản đối... Ông cụ giáo viên lật đật trở về chỗ ngồi của ḿnh, hai chân cụ có vẻ như bị viêm khớp nặng. Cuối cùng hội trường thấy diễn giả - người hôm nay làm nhiệm vụ gắn huy hiệu cho các cụ - bước ra chỗ mi-crô: - Thưa các đồng chí, tôi xin đề nghị thế này. Chúng ta tôn trọng đề nghị của đồng chí Tám Việt. Rất hiếm khi có mặt nhiều đồng chí lăo thành như thế này, tôi đề nghị mời đồng chí Tám Việt nói rơ lư do chúng ta cùng nghe. Sau đó chúng ta sẽ hạ hồi phân giải và quyết định. Như thế có được không ạ? Ông Tám bước lên chỗ mi-crô theo ư kiến của đa số. Chờ một lúc ông Tám Việt rồi mới nói: Tôi thật sự không yên ḷng khi đón nhận huy hiệu cao quư. Có nhiều chuyện tôi không thể đang tâm nhắm mắt bỏ qua các đồng chí ạ. Nhưng đây không phải là câu chuyện nhắm mắt hay không nhắm mắt. Nó là câu chuyện quyết định sống c̣n đối với vận mệnh của Đảng, của chế độ chính trị, của đất nước. Xin các đồng chí mạnh dạn nh́n lại đi: có bao giờ huy chương, huy hiệu, bằng khen nhiều như ngày nay không? Có bao giờ chúng ta bỏ nhiều công sức và thời giờ cho công tác xây dựng Đảng như thời nay không? Nhưng kết quả thu được ra sao? Có bao giờ tỷ lệ bằng cấp và lượng giờ học tập - nhất là học tập chính trị- của đội ngũ cán bộ đảng viên, viên chức nhà nước cao như ngày nay, nhiều như ngày nay không? Song cũng chưa lúc nào như lúc này t́nh trạng bất cập, tha hoá trong đội ngũ cán bộ viên chức đảng viên không giảm đi, thậm chí nhiều nơi tăng lên? Tôi đă có thời gian dài hoạt động trong ḷng chính quyền Mỹ - nguỵ ở địa bàn Sài G̣n, tôi muốn so sánh thế này: Băng nhóm xă hội đen Năm Cam chỉ là một dúm thất học vô lại, thua xa các băng nhóm xă hội đen hồi c̣n chế độ Mỹ - nguỵ mà tôi biết đến các đồng chí ạ, nhất là so với mấy băng nhóm có Ba Tàu cầm đầu. Thế mà băng nhóm Năm Cam đă làm rối ren bộ máy nhà nước ta, làm rơi rụng bao nhiêu cán bộ đảng viên, trong đó không ít cán bộ cao cấp. Xem thế đủ biết những yếu kém của chúng ta lớn đến chừng nào! Nguy đến chừng nào!.. Tôi xin kể các đồng chí nghe: Bà má Sáu Nhơn chắc hầu hết các đồng chí ngồi đây đều biết, một cơ sở của cách mạng suốt hai cuộc kháng chiến, bà ấy mới qua đời cách đây ít lâu. Trước khi nhắm mắt, bà Sáu Nhơn trao lại cho con cháu một bản in li-tô bản Tuyên Ngôn Độc Lập mà bả đă ǵn giữ, đă bảo vệ suốt hơn nửa thế kỷ nay, nghĩa là c̣n lâu hơn cả tuổi đảng của tôi các đồng chí ạ. Bà dặn con cháu phải giữ đến cùng, không được đưa vào bảo tàng, v́ bà cho rằng nhiệm vụ Tuyên Ngôn đề ra chúng ta chưa làm tốt, chưa làm xong! Chúng ta c̣n mắc nợ! Ôi xin các đồng chí nghĩ lại xem, c̣n lời nhắc nhở nào nghiêm khắc hơn của nhân dân không? Cả hội trường ồn lên. Ông Tám bị ngắt lời. Đợi không khí lắng xuống, ông nói tiếp: ...Thưa các đồng chí, chính bà Sáu Nhơn đă cho tôi bài học! Bà ấy đă nhắc nhở tôi về nhiệm vụ người đảng viên! Thời gian gần đây tôi có món nợ lớn đối với Đảng. Tôi biết rơ tội ác của 3 thủ phạm chính: Một Dương Đ́nh Tạ, tức Chín Tạ mà các đồng chí ngồi đây đều biết, hai là tổng giám đốc xây dựng giao thông Đoàn Danh Thắng, và ba là giám đốc công ty xuất nhập khẩu của trung tâm B́nh Tiến. Tôi không thể nhắm mắt bỏ qua vụ án này. Khi nào vụ án được xử đến nơi đến chốn, tôi sẽ đến Thành uỷ xin nhận huy hiệu mà hôm nay tôi đă xin khất chưa nhận. Vụ án chưa được khởi tố, tôi xin phép không nói ǵ nhiều. Mong các đồng chí thông cảm cho và thứ lỗi... Hội trường ồn hẳn lên. Qua báo chí nhiều người đă biết đến vụ hiếp dâm giết người của Đoàn Danh Thắng ở Ea Kar, biết nghi nghi hoặc hoặc về cái chết của Bạch Liên. Nhưng đây là lần đầu tiên mọi người tại hội trường này được nghe từ miệng ông Tám Việt, lại giữa buổi lễ long trọng như thế này, về vụ án lớn có Chín Tạ là thủ phạm! Một chuyện sét đánh ngang tai! Diễn giả từ năy đến giờ đứng cạnh ông Tám có vài bước cũng há hốc miệng v́ kinh ngạc. Một cụ giơ tay, đứng lên nói ngay tại chỗ. - Tôi thấy đồng chí Tám Việt có cái lư của ḿnh. Người có đạo lư ắt phải xin khất như vậy. Đồng chí Tám Việt đă nghỉ hưu rồi, c̣n làm ǵ hơn được nữa? Có tỏ thái độ dứt khoát như thế th́ mới chấm dứt được cái chuyện đánh bùn sang ao lâu nay vẫn xảy ra ở nhiều nơi. Tôi cũng xin khất lần này chưa nhận huy hiệu để ủng hộ đồng chí Tám Việt. Một cụ bà giơ tay: - Tôi cũng xin khất để ủng hộ đồng chí Tám Việt! Chỗ này giơ tay, chỗ kia giơ tay, có chỗ bàn tán một lúc rồi thi nhau giơ tay, thậm chí có chỗ giục nhau ai đồng ư hôm nay chưa nhận huy hiệu vội th́ giơ tay lên đi... Kết quả là có 27 cụ được nhận huy hiệu cao niên tuổi đảng hôm nay – kể cả ông Tám, th́ cả 27 cụ đều xin khất lại. Tiếng vỗ tay rào rào vang lên. Ban tổ chức và diễn giả nh́n nhau. Cụ già đầu tiên lên tiếng ủng hộ ông Tám Việt lúc năy bước lên chỗ mi-crô: - Thưa các đồng chí trong ban tổ chức, thưa hai mươi sáu đồng chí được trao huy hiệu hôm nay với tôi là hai mươi bảy, tôi xin có ư kiến đề nghị thế này: Trước hết chúng ta nên biểu dương sự thẳng thắn của đồng chí Tám Việt và ủng hộ quyết định của đồng chí ấy. Tất cả chúng ta hôm nay xin khất chưa nhận huy hiệu vội, đó là sự ủng hộ dứt khoát của chúng ta trước nhất đối với đồng chí Tám Việt, sau đó là đối với chính lương tâm và trách nhiệm của chúng ta. Tiếng vỗ tay rào rào hưởng ứng. Hai mươi sáu đảng viên cao tuổi đảng đứng dậy vỗ tay hồi lâu hưởng ứng. Cả hội trường đứng dậy vỗ tay hưởng ứng quyết định của các cụ. Đám đảng viên trẻ và đoàn viên Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh ở phía sau đồng ca Quốc tế ca, cả hội trường đứng dậy hát theo. Lời ca hào hùng, tự nhiên, nồng nhiệt, đầy ư chí chiến đấu... Ôi những tiếng hát bộc phát tự đáy ḷng!
Hết chương 28
|