25.

Phó trưởng ban “vớt” Đoàn Danh Tiến đã nghĩ đến con đường đoạn tuyệt với một cái gì đó mà chính ông cũng không rõ. Nhưng cái ý chí đoạn tuyệt thì lại rõ lắm, dứt khoát lắm!

Ông Tiến có quá nhiều thứ ông muốn đoạn tuyệt.

...Nhưng nếu đoạn tuyệt tất thì chỉ có một đường là quyên sinh! Nhưng ông Tiến lại có lập trường nguyên tắc bất di bất dịch:

...Mình sinh ra không phải là để quyên sinh!

...Ông nhất quyết phải đoạn tuyệt, đoạn tuyệt bằng được với cái gì mình ức nhất, căm tức nhất, để chứng tỏ mình coi thường, mình không thèm, mình khinh bỉ mọi cái làm mình uất ức, mọi cái làm mình căm tức...

Ông cần chứng minh mình là thằng Tiến, chứ không phài là hòn bột, là cục đất, ai muốn nhào nặn thế nào thì nhào nặn. Ông nhất quyết vứt bỏ mọi khuôn vàng thước ngọc để đòi lại bằng được cái thằng người của mình...

Càng quyết tâm, ông Tiến càng không biết lựa chọn cái gì cho đích đáng.

...Ôi mình muốn tìm lại mình sao mà khó thế!..

Trong cơn quẫn nào ông Tiến cũng rơi vào cái mung lung đen ngòm như vậy.

Không biết đây là đêm thứ mấy trong cơn nổi quẫn này...

Mới có hai ba giờ sáng, ông Tiến đã sùng sục từ trên giường tụt xuống đất. Ông bật đèn. Ông đi quanh giường, đi quanh bàn, đi vòng tròn trong phòng... Có lúc ông giậm chân trái, giậm chân phải, nạt nộ thành lời, hai bàn tay nắm lại như định sắp đấm vào một ai đó, có khi là vào cái bóng đang đổ ngang đổ ngửa của chính ông...

Đây là cơn quẫn lần thứ bao nhiêu? - ...Ông Tiến không ý thức được, thậm chí ông chán rồi, không thèm ý thức đến nữa. Ông chỉ nhớ mang máng mỗi cơn quẫn như thế kéo dài vài ngày đêm. Đã nhiều lần ông Tiến cố tìm cách cứu mình thoát khỏi cơn quẫn, nhưng thường thường là cơn quẫn nhấn ông chìm nghỉm trong đêm đen ngột ngạt, đốt lửa trong tâm can ông... Nguôi ngoai được dăm bữa nửa tháng thì thôi, nhưng hễ có cái gì kích thích, xúc động.., cái quẫn lại nổi cơn, cái quẫn tái đi tái lại, cái quẫn trở thành định kỳ.., kể từ ngày cầm trong tay cái quyết định nghỉ hưu do ông trưởng Ban đích thân đến tận phòng làm việc giao cho:

- Tôi phải đến đây tự tay trao cho anh quyết định này, thể hiện lòng kính trọng của tôi và sự trân trọng của Ban đối với cống hiến của anh.

- Quyết định gì ạ?

- Lẽ ra đây là công việc của vụ Tổ chức cán bộ, nhưng đây là quyết định nghỉ hưu...

- Nhưng mà đồng chí đã hứa..?

- Tôi nhớ lời hứa của mình, nhưng chính tôi cũng đang chuẩn bị bàn giao công việc, sức khoẻ không cho phép tiếp tục công việc nữa rồi anh Tiến ạ.

- Không đúng! Anh nói dối!..

- Thôi được... - Ông trưởng Ban ngần ngừ một lúc. - Bây giờ giữ kẽ với anh cũng vô ích. Nói đúng ra là tôi bị loại rồi!

- Thế là thế nào?

- Hết nước rồi.

- Anh đã bàn với tôi bao nhiêu là chuyện cơ mà!.. - Ông Tiến giãy lên như đỉa phải vôi.

Ông trưởng ban thượt ra, đầu ngoẹo sang một bên, vừa thở vừa lấy sức để phân bua:

- Khổ quá, đến lúc này anh phải tin tôi!

- Tôi không tin! Không tin! - Ông Tiến vừa hét vừa nhảy lên như một đứa trẻ con đang hờn, hai tay vùng vằng..

- Anh Tiến ơi, việc anh lộ cờ tôi không chấp. Bằng giáo sư của anh tôi cũng kiếm cho. Thế mà không tin tôi thì còn tin ai? – Trưởng Ban rầu rĩ.

- Ông cao thượng hay ông cao thủ?

- Hỏi gì mà lẩm cẩm thế! Hai chúng ta đã trăm phương nghìn kế rồi! Chính tôi cũng bị đào thải thì còn làm sao giúp được anh!..

- Tôi vẫn không tin.

- Chúng ta là người thua cuộc anh Tiến ạ!

- Thế là anh hai lần lừa tôi?

- Anh nỡ lòng nào mà ăn nói với tôi như thế hả anh Tiến?

- Chứ còn gì nữa! Cái thứ nhất anh lừa tôi là quyền lực của anh to lắm! Cái thứ hai là anh hứa cho tôi cái anh không có! Còn ai khốn kiếp như anh nữa không? - Ông Tiến giậm chân chỉ tay, hét vào mặt ông trưởng Ban.

Ông trưởng Ban hết nhìn trời nhìn đất lại lẫm chẫm đi đi lại lại loanh quanh ông Tiến, lục lọi trong đầu cách giải thích:

- Cơ sự này tôi phải nói cho anh nghe hết nhẽ... Đúng tôi hứa nhiều, hứa thật lòng... Nhưng cả hai chúng ta chỉ là quân cờ thôi. Cuộc đời xô đẩy như vậy, tôi đâu có muốn thế...

- Thế mà anh cứ nói với tôi anh là người trong cuộc! Anh dám hứa sẽ đưa tôi vào người trong cuộc! Tôi hy sinh tất cả cũng chỉ vì muốn trở thành người trong cuộc thôi, anh hiểu không?.. Thế mà bây giờ chỉ là quân cờ! Quân cờ tất! Trời ơi là trời!

- Anh Tiến ơi, anh phải hiểu tôi và thể tất cho tôi chứ! Nỗ lực đến đâu đi nữa cũng không thoát được số phận! Anh phải hiểu điều này chứ! Bao nhiêu đơn kiện cáo về cái bằng giáo sư của anh đến chỗ tôi, tôi đã ỉm hết. Mọi lời xì xèo dìm anh, tôi bỏ ngoài tai. Sức của tôi chỉ đến đấy thôi. Như thế là tôi vì anh hay không vì anh?

- Anh quan tâm đến những chuyện ngồi lê mách lẻo ấy làm gì?

- Anh nhầm rồi, kiếm cái bằng giáo sư cho anh là tôi thách thức cả thiên hạ. Họ nói anh chưa tốt nghiệp đại học! Thế là tôi vì anh hay không vì anh? Thực lòng tôi chỉ có một thiếu sót đối với anh thôi...

- Thế mà...

- Khoan, hãy nghe tôi nói đã... - Ông trưởng Ban không để ông Tiến nói. - Những gì tôi hứa với anh là thực lòng, chỉ thiếu sót ở chỗ tôi hứa nhiều quá, không lượng sức mình... Thông cảm cho tôi!

- Hứa nhiều quá cũng là đánh lừa!

- Đừng hiểu oan tôi. Chúng ta hết cách thật rồi mà...

- Thế thì chết thật rồi! Chết thật rồi! Thế là hết!

Ông Tiến đứng ngây người ra, không nói không rằng. Ông không nhớ mình đứng như thế bao lâu. Mãi đến khi ông trưởng Ban giục:

- Anh cầm lấy quyết định đi chứ?

- Thế này thì bất công quá! Bất công quá! - Ông Tiến ngửng lên gào giữa trời.

Chờ một lúc, ông trưởng Ban đưa tờ quyết định ra trước mặt ông Tiến, nhưng ông Tiến vẫn đứng trố mắt, hai tay buông thõng, hết nhìn ông trưởng Ban, nhìn quanh, rồi lại nhìn đất nhìn trời... Hai con mắt ông đảo lên đảo xuống như đang tìm đường chạy trốn tờ giấy trong tay ông trưởng Ban..

- Anh Tiến ạ, tôi thông cảm với anh... Nhưng bây giờ anh biết rồi đấy... Có muốn giữ anh công tác thêm vài năm cũng không được. Cuối cùng chỉ có cái tờ quyết định này... - Ông trưởng Ban phải dúi tờ quyết định vào tay ông Tiến, rồi bỏ lại ông Tiến một mình trong phòng...

Không gian lúc này chỉ còn tiếng giầy của ông trưởng Ban loẹt quẹt trên sàn nhà...

Lúc ầm ầm như dông bão, lúc âm ỉ leo lét để bùng lên các khối lửa... Song lần nào cơn quẫn cũng khởi đầu trong tâm trí ông Tiến bằng hoạt cảnh ông trưởng Ban đến trao quyết định nghỉ hưu như thế. Nó diễn đi diễn lại, nhuần nhuyễn, sắc nét đến mức ông Tiến có cảm giác từ lâu mình như trở thành khán giả chí cốt của màn hoạt cảnh quen thuộc này, do chính mình thủ vai diễn. Ông đối thoại, ông chất vấn, ông bình phẩm, lúc với vai Đoàn Danh Tiến, lúc với vai trưởng Ban, có lúc hoạt cảnh trở thành cuộc đấu khẩu tay ba... Trong đầu ông nhớ như in từng lời từng chữ, thuộc từng điệu bộ, cử chỉ... mỗi nhân vật.

...Sao mình lại tham gia vào màn kịch đốn mạt này nhỉ? Chưa bao giờ mình tự lột trần mình một cách khốn nạn như vậy! Vừa mất hết cả, vừa tự bóc trần nhân cách mình trước mặt trưởng Ban! Mình vô liêm sỉ đến mức không kịp tìm được một câu nào thích hợp hơn cho việc chấp nhận số phận của mình!

- ...Thôi chết! Thế là hết!

...Có ai tự lột trần mình ra đến mức như vậy không?

...Cả một đời người lăn lộn... Ta đã quẫy lên bằng được để thoát ra khỏi đồng lúa đồi chè Vũ Yển, để đi bằng được con đường cho đến hôm nay!.. Ta đã được mang danh một thế hệ thanh niên về tiếp quản Hà Nội... Những hành trình đi đi về về vào Nam ra Bắc, là chiến sĩ xung kích trên những mặt trận mới nhất, là giáo sư... Ta quyết trở thành người trong cuộc... Mọi cái gì khó đều đến tay ta! Từ cải cách ruộng đất, hợp tác hoá nông nghiệp, đến cải tạo xã hội chủ nghĩa, công nghiệp hoá hiện đại hoá... Rồi đến đổi mới, hội nhập, chống hoà tan, chống chệch hướng... Hôm nay cần tung hô, có tung hô! Ngày mai cần đao to búa lớn, có đao to búa lớn! Lúc nào ta cũng ở tuyến đầu. Còn ai mẫn cán hơn ta? Một quá trình hiển hách như vậy! Ta đã phải ém mình trước bao nhiêu dục vọng, giữ gìn mọi điều tiếng, tự cho mình vào khuôn phép... Thử hỏi có ai quán triệt bằng ta, liêm chính bằng ta?.. Ta đã nhiều lần phải ép xác theo cái đạo ta tôn thờ, theo cái đích ta lựa chọn là trở thành người trong cuộc... Nhất quyết một bề, ta đâu có mù quáng!

...Bao lần ta nuốt nhục vì có nhiều cái không thể so được với Phạm Trung Nghĩa, Lê Hải, Tám Việt.., với những đứa cùng một giuộc như thế. Song ta cũng có quyền cười vào mũi những thằng này chứ?! Chúng nó ngu lắm!.. Lỗi lạc chân chính đến đâu chúng nó rốt cục vẫn chỉ là những phương tiện trong tay những người trong cuộc. Có lột xác đến một trăm lần thì chúng nó cũng không bao giờ ý thức nổi điều này! Chính vì thế ta đã nhất quyết một bề... Càng nuôi ý chí trở thành người trong cuộc... Đến nỗi bản thân ta không còn là ta nữa, trời ơi là trời...

...Còn gì ta không hy sinh nữa để trở thành người trong cuộc? Còn gì nữa?!. Vợ con, gia đình ta được nhờ cậy gì? Còn gì ta không hiến dâng? Cho cái đích lẽ ra phải là của ta, tất yếu phải là của ta. Thế mà kết cục là...

...Thế là hết!

...Ối đời ơi là đời! Đời không công bằng đối với ta! Đời quá đui mù nên không nhận ra ta... Hay là ta chưa đủ lông đủ cánh? Chưa đủ nanh vuốt? Ta không ăn được đời thì đời ăn ta? Không bao giờ ta có thể trở thành người trong cuộc được nữa rồi!

...Bây giờ ta là ai? Ta là gì?

...Ta đã tự nguyện làm nô lệ còn hơn cả nô lệ cho cái đích của ta. Nhưng bây giờ ta có cái gì, ta được gì? Thà ta là thằng đui què mẻ sứt thì đi một nhẽ... Đằng này cả một đời hiển hách cống hiến, mà nay phải đi vào sự lãng quên, vào cái “khoảng không” lấp đầy cái “quẫn”... Trong lúc đó những kẻ chỉ đáng xách dép cho ta lại chiếm lấy cái đích lẽ ra là của ta!.. Ối trưởng Ban ơi, lời hứa của ông...

...Bây giờ ta là ai? Ta là gì? ...Không vợ, không con, không gia đình, không cả đàn bà, mất bao nhiêu bạn bè, cùng với bao nhiêu cái không khác nữa...

...Biết thế này..! Ôi biết cơ sự đến nông nỗi này!

...Ta hối hận à? Hay là ta tiếc đắt tiếc rẻ của đời!..

...Nhà cao cửa rộng bây giờ mà làm gì! Đáng bảy tám trăm cây vàng hẳn hoi! Nhưng có là hàng nghìn, hàng vạn cây đi nữa thì thay đổi được gì? Ôi nếu ta làm lại được cuộc đời! Vào cái tuổi đã xế tàn như thế này?!.

...Nếu biết sống là cuối cùng đi đến cái quẫn này, ta thèm vào mà sống như thế! Thèm vào mà ép xác đến mức vậy! Ta sẽ đâm ba củ chầy! Hưởng thụ, phá bĩnh, phá đời!... Sao lại không? Ta sẽ tận hưởng mọi cái, mọi thứ đến tay ta. Ta sẽ không thèm tính gần tính xa cho cái đích của ta làm gì, đằng nào cũng về với đất cơ mà!.. Nhưng bây giờ ta phá cái gì? Trong cái “khoảng không” toàn những cái “quẫn” thế này ta phá cái gì? Càng tỉnh táo, càng muốn phá!

...Hay là bây giờ mình điên? Chỉ có người điên mới có trạng thái tâm thần này. Chẳng lẽ mình rơi vào trạng thái thần kinh phân lập? Mới bắt đầu điên? Đang đi vào thời kỳ điên?..

Ông Tiến đi lén đến khoa thần kinh của bệnh viện Hữu Nghị. Ông quyết tìm cho bằng được câu trả lời.

Ông cẩn thận đến mức không nói cho Văn phòng biết mình đi khám bệnh. Ông không dùng xe cơ quan, mà đi xe ôm ngay từ nhà đến bệnh viện...

Trước mặt bác sĩ, ông khai không sót một thứ gì về thể trạng của ông, bác sĩ rất thoả mãn. Nhưng ông Tiến lại giấu tiệt cái tâm trạng không tả được của hoàn cảnh ông. Thậm chí ông cố nói năng cho mạch lạc, thỉnh thoảng nói một câu vui tế nhị, hoặc có một cái cười đúng lúc, đúng ngữ cảnh... Trong thâm tâm ông tự biện hộ cho mình:

...Nếu có bệnh, thì để bác sĩ phải tự tìm ra bệnh! Như thế mới đúng là bệnh! Không được làm nhiễu khả năng chẩn đoán của bác sĩ!..

- Trong công tác, hay trong đời sống kinh tế bác có gì khó khăn không?

- Không. Phải nói ngược lại mới đúng.

- Có điều gì làm bác u uất, hay có lúc nào bác thấy mình kém minh mẫn không? Hay trí nhớ suy giảm chẳng hạn?

- Tôi tiếp chuyện bác sĩ như thế này, bác sĩ cũng có thể xét đoán được rồi còn gì nữa.

- Đúng, bác rất minh mẫn, vẫn lạc quan yêu đời. Phải nói thể trạng của bác rất tốt. Bác đến đây đích thực vì nỗi lo gì ạ?

- ...

- Bác chưa tiện nói thì để lúc khác trả lời cũng được. Xin hỏi tiếp: Bác sinh hoạt với bác gái có bình thường không?

- Bà nhà tôi sang Đức sống với các cháu từ nhiều năm nay rồi!

- A há! Hiểu. – Dứt lời, bác sĩ cầm cái búa cao su gõ gõ vào hai đầu gối của ông Tiến. Hai chân ông Tiến giật tưng tưng. – Tốt lắm! Rất tốt là khác!.. – Bác sĩ nhận xét.

- Vâng, chân đánh ten-nít mà.

Bất thình lình bác sĩ gõ nhẹ cái búa vào cái của quý của ông Tiến, nhưng mắt bác sĩ lại nhìn chằm chằm vào mặt ông. Một lúc sau bác sĩ nói:

- Sắc mặt bác ửng hồng nhanh thế này chứng tỏ khí huyết bác tốt lắm! Bác không có bệnh gì cả ngoài cái bệnh thiếu phụ nữ! Chữa như thế nào thì bác tự lo, vì bệnh này thuộc phạm vi bên ngoài bệnh viện...

Ông Tiến đỏ mặt thật sự. Lúc chia tay bác sĩ, mặt ông vẫn còn đỏ.

Sau lần khám bệnh hôm ấy, ông Tiến tự lên giây cót cho mình, để đi mò gái. Nhưng cái tính cảnh giác, cái tính ép xác và nhiều đức tính khác cần phải giữ lấy trong thời kỳ hướng vào cái đích cao xa... do lâu ngày quá bây giờ biến thành bẩm tính mất rồi. Theo dòng thời gian, cái bẩm tính tự mình ép xác tạo ra ấy đã làm méo mó con người tự nhiên của ông không biết từ bao giờ. Ông đau đớn thú nhận trong lòng:

- ...Chết thật, thèm đàn bà là thế mà bây giờ cái mồm không nói nổi được mấy câu tán tỉnh! Thần kinh phân lập đến thế là cùng thôi! Chết mẹ mình rồi!..

Đã có lần ông đã phải tự thú với Thắng, con trai ông, là ông không có duyên nói chuyện với đàn bà... Loanh quanh luẩn quẩn với mấy bà nạ dòng đánh ten-nít thì chán lắm, khô không khốc và là đực cả với nhau mất rồi. Với mấy đứa ô-sin ông thấy phiền nhiễu quá, từng xảy ra hô hoán, may mà hàng xóm không biết. Đến bây giờ ông vẫn còn sợ hú vía. Đã thế lại hay bị mất cắp vặt trong nhà!.. Đi tìm ca-ve thì ông dứt khoát không chơi. Ông không cần tự giải thích cho mình tại sao, mà chỉ tâm tâm niệm niệm: ...Đã bảo không là không! Thà chết còn hơn!.

Một lần câu chuyện đã đi xa đến mức một đối tác ten-nít mới đã nhận lời mời của ông vào quán uống bia ngay bên cạnh sân bóng. So với bà Hà vợ ông, bà này còn trẻ chán! Ít nhất là đến một chục tuổi. Gọn ghẽ, chắc nịch, loại này hiếu chiến phải biết!.. Nghe đồn loáng thoáng trên sân là chồng bỏ hay bỏ chồng gì đó.

Mỗi người đã uống hết lon Heinecken của mình, nhặt sạch đĩa lạc rang chung nhau, các ngón tay nhặt lạc đã có lúc đụng vào nhau... Thế mà ông Tiến vẫn chưa nói được câu nào ra hồn. Cuối cùng bà ta đứng dậy, tranh trả tiền thay cho ông Tiến rồi bỏ đi...

Ông Tiến sững sờ ngồi lại một mình, trong đầu ông ong ong tiếng xỉa xói.

...Mả mẹ cái thằng Tiến! Mày viết hết trang này đến trang khác, quyển này đến quyển khác, thao thao bất tuyệt tại các hội nghị, các diễn đàn... Thế mà hôm nay mày là thằng câm trước mặt đàn bà...

...Đồ chết rấp! Mồi đến tận miệng không biết vơ lấy mà đớp thì còn sống làm gì!..

Cứ thế, ông nguyền rủa mình, ông tiếc của trời... nhiều lúc ông thốt lên, đến nỗi chính tai ông nghe thấy:

- ...Cái bụng thì muốn lắm, cái mồm lại khăng khăng không chịu nói ra! Vô phương mất rồi!

...Dù sao ông Tiến vẫn thầm cảm ơn bác sĩ. Lời chẩn của bác sỹ đã làm cho cơn quẫn định kỳ tiếp theo của ông chậm lại thêm vài tuần. Đi lùng sục trên sân ten-nit không thành, ông xoay sang đi phố, đi chợ. Cái giấy nghỉ hưu đút trong ngăn kéo rồi, đang thời kỳ nghỉ chế độ, thời giờ tha hồ xông xênh... Ông quyết đi khám phá cái hay cái mới trong đời, tại các công viên, trên mặt đường phố, trong các chợ, các siêu thị...

Ông chợt nhận ra đàn bà con gái nước mình bây giờ sao nhiều người đẹp thế. Thân hình đẹp, khuôn mặt đẹp. Trang điểm, ăn mặc mỗi người mỗi vẻ, hình như thi nhau làm đẹp. Có những cái đẹp thật khêu gợi. Đời sống khá lên rồi có khác! Những người tạo mốt thời trang bây giờ sao mà giỏi thế!.. Ông chợt nhớ đến những lời bình phẩm của con gái ông về cái đẹp khi nó chưa cùng với chồng sang Đức. Nhờ thế ông biết nhận xét những cặp vú, những đôi mông, biết trầm trồ cái eo cong, cặp giò thon dài... Những tiếng cười nói nhí nhảnh thánh thót rơi vào tai ông, lúc của cô này, lúc của cô kia, của bao nhiêu tuýp nữ khác nhau đang đi đi lại lại trước mắt ông... Có người dừng lại khá lâu, như đang mặc cả mua thứ gì đó, ông Tiến tha hồ mà ngắm. Có cô lúc ở quầy hàng quay ra, lại đi tới sát chỗ ông Tiến đứng, nhìn ông từ đầu đến chân rồi mới bỏ đi. Ông Tiến chịu không rõ là cô này khó chịu vì cái nhìn của ông , hay là chính cô ấy muốn nhìn ông...

Ông Tiến lang thang, ông Tiến thưởng thức... Thế nhưng hễ bắt gặp một cái nhìn ướt át nào đó có vẻ khả nghi, có vẻ tấn công ông, cái bộ nhớ tự động được cài đặt sẵn trong bẩm tính của chuỗi đời ép xác tự động ra lệnh cho ông ngay tức khắc:

- Đã bảo không là không! Thà chết còn hơn!..

Thế là cái cổ ông Tiến lái cái đầu ông quay đi, rồi vặn luôn cả thân hình ông Tiến quay theo, cứ như là người rô-bốt. Ông Tiến tránh xa những quán lập lòe xanh đỏ, vượt ra khỏi được tầm ngắm của những cái nhìn ướt át đầy xanh xanh đỏ đỏ...

Thực tình đôi lúc ông Tiến không rõ đấy là những cái nhìn ướt át thật, hay chỉ là cảm nghĩ của ông truyền đạt lên bộ não cái tín hiệu làm bật ra cái mệnh lệnh đã được cài đặt sẵn ấy.

- ... Đã bảo không là không! Thà chết còn hơn!

Cơn quẫn định kỳ chỉ nhất thời bị đẩy lui. Càng lang thang, cái thèm khát trong ông Tiến càng nung nấu. Cái tính hồ nghi của ông về chính bản thân ông ngấm ngầm đẩy ông vào cơn quẫn mới.

- ...Càng thèm khát, cái mồm càng câm! Rõ ràng thần kinh phân lập bước vào giai đoạn quá nặng mất rồi!

Ông Tiến chuyển hướng, đi vào đám quen biết cũ của mình, nhất là những người đã về hưu.

...Biết đâu đấy, kinh nghiệm của họ trụ lại trong quãng đời về hưu có khi lại là bài thuốc hay nhất cho mình!

Đường đời về hưu dẫn dắt ông Tiến đi đến nhiều nơi, song ông cứng đầu cứng cổ dứt khoát không thèm đến thăm ông trưởng Ban.

...Mình chẳng còn gì để nói với cái lão thất hứa này!

Nhưng ông Tiến lại chiến thắng được sự ngập ngừng của mình một cách dễ dàng khi quyết định đến thăm đại tá về hưu Phạm Trung Nghĩa, kẻ thù số một nhưng không tuyên chiến của ông hồi ông còn đương chức.

...Học tập kẻ thù là một trong nhiều đòi hỏi của đức tính thực sự cầu thị!..

Ông Tiến nhớ là chính tay mình đã viết hay chép lại câu này trong một tài liệu tuyên huấn nào đó, lâu lắm rồi... Ông cảm thấy vững tâm.

Ông Tiến không ngạc nhiên về thái độ cởi mở của ông Nghĩa, vì ông đã quá hiểu con người này. Ông cảm thấy câu chuyện của ông Nghĩa dẫn dắt ông vào một cuộc sống khác mà lâu nay ông bỏ qua. Ông không ngờ về hưu rồi mà ông Nghĩa có nhiều chuyện để nói đến thế, ông bị những câu chuyện của ông Nghĩa cuốn hút...

Chuyện trò với Tiến rôm rả là thế, nhưng đôi lúc Nghĩa vẫn nhớ lại những ngày ở Thạch Thất. Nghĩa cố tự chủ để không buột miệng nhắc lại chuyện cũ. Thỉnh thoảng trong thâm tâm Nghĩa vẫn rít lên: ...Nếu hồi ấy người thụ lý sự việc của mình không phải là Thạch thì số phận mình và gia đình mình sẽ ra sao đây... Kể từ cái ngày đi Thạch Thất đến giờ đã gần hai chục năm trôi qua, thế mà ngồi đối diện với Tiến bây giờ Nghĩa vẫn cảm thấy hơi lạnh của lưỡi gươm oan trái như vừa mới sượt qua mình... Nghĩa rất mừng là không thấy Tiến đả động gì đến chuyện này. Quên chăng? Cố lờ đi chăng? Hay là con người này trở thành chai sạn – nghĩa là vô cảm đối với những chuyện như thế này... Dù sao từ chỗ làm mọi việc đến mức vô tình hay cố ý lùa mình vào “biệt thự” Thạch Thất, rồi đến việc chủ động đến thăm mình hôm nay... hình như Tiến đã đi hết con đường Tiến đã lựa chọn? Nếu không làm gì có chuyện bỗng dưng đến thăm mình như thế này? Dù sao ông ta cũng đã đến thăm mình, như thế là quý hóa rồi...

Nghĩ thế, mà đến cuối câu chuyện, ông Nghĩa vẫn chưa hết ngạc nhiên vì được ông Tiến đến thăm. Khi chia tay, ông Nghĩa tâm sự với khách:

- Bây giờ cho tôi thú thực, tôi cứ tưởng trong trí nhớ của anh Tiến không có tên tôi!

- Ngược lại, anh là người đầu bảng trong trí nhớ của tôi.

- Bảng nào hả anh Tiến?

- Bảng phe đối lập!

- Thôi chết, anh Tiến bây giờ cũng tiêm nhiễm phải chủ nghĩa đa nguyên, có phải thế không?

- Anh thật vui tính. Trước đây tôi ghen tức anh, nhưng bây giờ tôi thực lòng ghen tị với anh.

- Vì nỗi gì hả anh Tiến?

- Anh bây giờ tha hồ làm những cái anh thích. Tôi không ngờ quãng đời về hưu của anh lại lý thú đến thế.

- Đúng vậy anh Tiến ạ. Anh đã nghe tôi kể rồi đấy. Bây giờ giả thử một ngày là 48 giờ thì đối với tôi cũng không thừa.

- Tôi chịu anh đấy. Anh đọc nhiều, biết nhiều và đi cũng nhiều.

- Nhờ sức khoẻ trời cho và lòng ham muốn hiểu biết, anh Tiến ạ.

- Nghe anh kể những cái mới anh thấy ở quê anh bây giờ, ở những nơi anh vừa mới đi thăm về, thú thực đôi lúc tôi có cảm tưởng nghe anh kể về nước ngoài... Tôi thật khó hình dung Hưng Yên của anh đang bước lên con đường trở thành một tỉnh công nghiệp... Năm nào, tháng nào tôi không đi đi về về trên đường 5, thế mà tôi không thấy gì... Hồi còn đương chức tôi quá để tâm vào những chuyện khác! Rồi còn bao nhiêu nơi khác anh vừa kể nữa... Tôi lạc hậu quá mất rồi.

- Mày mò như thế, cái vui nhất là tôi hiểu được thêm đôi chút những điều mình muốn tìm hiểu, vừa ít nhiều làm được cái gì đó có ích cho đời, anh Tiến ạ. Trong đại gia đình anh em chúng tôi, cứ mỗi lần chú bác cha con bạn bè gặp được nhau là một cuộc đại luận chiến tung đất, tung trời, về đủ mọi thứ đề tài. Hiểu biết của bọn trẻ bây giờ đi xa lắm anh ạ, tôi e thế hệ mình không theo kịp, mà cuộc sống bây giờ vô cùng phong phú...

- Anh có định viết sách không?

- Sách gì?

- Ví dụ viết hồi ký?

- Không, không bao giờ. Mình là cái thá gì mà viết hồi ký hả anh Tiến? Tôi chỉ mong có đủ trí tuệ đối thoại được với thế hệ trẻ là hạnh phúc lắm rồi! Nếu cổ vũ bọn họ được điều này điều khác thì tôi sung sướng lắm...

- ...

Tiễn khách ra về, Nghĩa vào nhà gọi điện thoại ngay cho Lê Hải, chia sẻ với bạn nỗi mừng của mình là đã làm được cái việc đào sâu chôn chặt câu chuyện Thạch Thất trong khi tiếp khách...

- Lâu nay anh có nghe tin tức gì về Thạch không? – Lê Hải hỏi Nghĩa.

- Ngoài cái tin anh ta đã nghỉ công tác từ lâu, tôi chỉ biết thêm Thạch cũng chỉ là bí danh của anh ta trong khi thụ lý công việc của tôi hồi ấy thôi.

- Cùng một cách nghỉ hưu hay nghỉ việc như chúng ta?

- Chịu, không biết được. Có lẽ là như thế!

- ...

Tại nhà tướng Lê Hải, ông Tiến tìm thấy một khung cảnh khác. Ở đây không có những giá sách đầy ắp, cái dàn vi tính, những kẹp tài liệu khá ngổn ngang trên bàn dưới đất như ở nhà đại tá Nghĩa... Thay vào đấy là một khung cảnh bài trí nho nhã, không khí gia đình ấm áp của hai vợ chồng như mới cưới nhau hôm qua... Chỉ thoáng nhìn trong nhà ngoài vườn, thoáng nghe tiếng nói cười đôn hậu trong căn nhà, thoáng ngửi thấy mùi thơm ngát lên từ tách chè ướp hoa mộc khi ngồi đối diện với chủ nhà.., khách đã hiểu ngay đây là một gia đình thanh bạch, tràn đầy hạnh phúc.

- Nếu không biết anh Lê Hải, tôi sẽ không thể tưởng tượng được đây là nhà của một ông tướng về hưu! - Ông Tiến thốt lên.

- Đơn sơ đạm bạc quá, có phải thế không anh Tiến?

- Tôi không nghĩ thế, anh Lê Hải ạ. Tôi đã ngắm nhìn và muốn nói là trong căn nhà này tôi không thấy còn vương vất tí gì của cát bụi chiến tranh, của quá khứ. Cả đến cái bằng huân chương, cái ảnh anh mặc quân phục, cái mũ sĩ quan... tôi cũng không thấy...

- Chúng tôi ít thời giờ lắm, anh Tiến ạ. Anh Hải tôi không cho bày biện bất cứ cái gì không cần thiết, vì sợ tôi phải lau chùi dọn dẹp vất vả. – Bà Hậu giải thích cho khách.

- Anh tính, nhà tôi tham gia Hội khuyến học của quận, còn tôi đã được nghỉ công tác khu phố rồi, nhưng lại suốt ngày bận bịu với Hội Chữ thập đỏ và Hội Cựu chiến binh, chẳng còn lúc nào nhàn rỗi. Thời giờ đi thăm bạn bè cũng ít. Nói thực tình, tôi không ngờ được anh đến thăm đấy. Tôi hẹp hòi và vẫn còn nghĩ xấu về anh, có phải thế không anh Tiến?

- Sao mà suy nghĩ của anh và anh Nghĩa giống nhau thế! Bây giờ tôi đứng chung một hàng ngũ với những người về hưu các anh rồi.

- Đến thăm anh Nghĩa, anh thấy anh Nghĩa sống thế nào?

- Ở nhà anh Nghĩa, cũng như tại đây, cảm nghĩ đầu tiên của tôi là các anh các chị sống cho hiện tại, cho tương lai. Còn tôi vẫn chưa bước ra khỏi quá khứ.

- Có lẽ tại anh mới nghỉ hưu thôi, chưa dứt ra được khỏi quán tính của cuộc sống khi còn đương chức. Vài ba năm nữa tự anh cũng sẽ hình thành cho anh một guồng sống mới thôi. – Lê Hải an ủi khách.

- Tôi biết anh là người chủ xướng cái thuyết nổi tiếng về quán tính của lịch sử. Phải đợi đến lúc nghỉ hưu tôi mới phát hiện ra tôi là nạn nhân của một thứ quán tính do tôi tự chuốc lấy. Tôi chưa bước ra khỏi được quá khứ của mình chính là vì cái quán tính quá sâu nặng này anh ạ...

- Ôi hôm nay tôi đang nói chuyện với một anh Tiến khác! Chỉ riêng lý do này cũng đủ uống với nhau một chén rượu lạt!..

Ông Tiến thực sự xúc động về sự chân tình của chủ nhà. Câu chuyện giữa khách và chủ cởi mở, tự nhiên, tự nó lôi cuốn nó...

Nhưng quái ác thay, câu chuyện càng chan hoà, ông Tiến trong lòng càng tin chắc cái bệnh thần kinh phân lập của mình không cứu chữa được nữa rồi... Nhất là ông càng tin mình vẫn hoàn toàn tỉnh táo...

...Nghĩa và Lê Hải có đủ các lý do để sống cho hiện tại, cho tương lai. Còn ta? Ta có cái gì? Ta chỉ có đủ các thứ “không”, ngoài ra là các cơn “quẫn”!

...Ta còn có gì khác nữa? Ta có thể nghi ngờ hết thảy mọi thứ ta có. Bằng giáo sư, nhà cửa, tiền bạc, danh vọng... Nhưng chắc chắn ta có một thứ không thể nghi ngờ được. Đó là sự bất lực trong việc đoạn tuyệt với cuộc sống ngày hôm qua... Phải chăng vì thế ta bất lực sống cho hiện tại và cho tương lai?..

Khi ngồi võ võ một mình ở nhà, những câu hỏi như thế thay nhau dày vò ông Tiến. Càng ngẫm sâu cảnh ngộ của mình, ông càng không thể ngờ rằng lời an ủi của tướng Lê Hải lại làm cho ông tỉnh ngộ về cái quán tính tự ông tạo ra, rồi tự ông buộc vào người mình...

...Ta bây giờ người không ra người, ngợm không ra ngợm! Ta muốn quậy, muốn phá, muốn hành động mọi thứ con người có thể quậy phá, có thể hành động! Ta muốn tìm lại ta! Nhưng ta bây giờ làm được gì?!

...Thân thế ta, con người ta bây giờ có khác gì con gà trống cảnh được nuôi trong ống nứa! Ta đã thấy những con gà trống cảnh như thế của dân thuyền chài ngày xưa trên sông Thao, khi ta còn cởi truồng ì ụp lăn lội đuổi nhau với trẻ làng sau mỗi buổi chăn trâu... Cái khuôn ống nứa và quán tính của thời gian đã làm cho thân con gà dài đuỗn. Đủ chân đủ cánh, đôi cựa dài ngoẵng, thế mà nó không đi không đứng được. Mấy con gà mái đi quanh nó ba vòng bảy lượt, nhặt hết các hạt thóc nó nhường lại, nhưng bản thân nó cũng chỉ cục cục được cái mỏ xuống sân gạch một cách vô vọng! Cái mào đỏ to oai vệ, bộ lông đẹp mã, cái đuôi dài đen biếc rất phong tình, tất cả những thứ này cũng chẳng giúp được gì hơn... Nghĩ đến nó, ta càng ngán cho mình. Suy bì nữa ra, ta còn khổ hơn cả con gà trống cảnh, bởi vì nó vô tư, nhưng ta không làm sao vô tư được như nó. Chẳng trách gì tổ tiên ta xưa nay vẫn nói ở bầu thì tròn, ở ống thì dài, lựa chọn cái gì thì suy cho cùng ta và nó vẫn chung một số phận thôi!.. Khác chăng là con gà trống cảnh rất hạnh phúc, nó vẫn cục cục gọi mái và không cần biết cái khổ nó đang chịu đựng! Nó cũng không cần ý thức về cái thể trạng thần kinh phân lập của ta, về cái quán tính gông cùm ta suốt đời!..

...Ôi là một hoạn quan có khi còn hạnh phúc hơn cái kiếp làm người của ta gấp ngàn vạn lần!

Cũng như còn gà trống cảnh còn giữ được cái bản năng gọi mái cục cục, ông Tiến vẫn còn cái bản năng muốn phá, muốn quẫy, muốn trả thù đời... Cũng như thân phận con gà trống cảnh chỉ cục cục được cái mỏ xuống sân gạch, cái bản năng của ông Tiến luôn luôn bị cái quán tính đè bẹp, đánh bại... Tuy vậy, trừ phi người ta đem con gà trống cảnh đi cắt tiết, chừng nào còn sống, dù là nằm trong ống nứa hay được đặt trên sàn thuyền, con gà trống cảnh vẫn sớm sớm cất tiếng gáy vang lừng đánh thức đời, cả ngày vẫn gọi mái cục cục vui vẻ... Ông Tiến cũng thế, trừ cái tâm trạng ý thức được mình ra... Cái quán tính có thể đè bẹp, có thể đánh bại cái bản năng của ông... Nhưng chừng nào ông còn sống, cái bản năng nhục dục này là bất diệt, vẫn giục giã ông quậy phá, còn thức tỉnh ông trả thù, nhưng ông không làm sao xác định được phải trả thù cái gì...

Nhưng càng uất ức muốn trả thù, ông càng hiểu mình đang khao khát tìm lại chính mình...

Với ý thức đầy đủ về những cơn quẫn mới, ông Tiến nuôi hy vọng mới! Ông quyết tìm bằng được cái thằng người trong ông đã bị đánh mất. ...Không, ta không đánh mất nó! Ta đã giết nó!.. Ta đã giết nó cho thằng kia trong ta sống!..

Thắng rất thông cảm với bố mình ở vào tuổi về hưu mà phải sống cảnh cơm niêu nước lọ hoặc lê la các quán ăn. Năm lần bảy lượt Thắng điện giục ông Tiến chuyển vào trong Thành phố, hoặc là sống với gia đình Thắng, hoặc là Thắng mua cho một căn hộ ở riêng, miễn là có bố có con cùng một chốn khi tắt lửa, khi tối đèn... Nếu còn sức hoạt động, Thắng sẽ tạo điều kiện để ông Tiến tham gia việc này việc khác, cái chính là để ông không cảm thấy trống trải quãng cuối đời.

- Nếu bố còn khả năng hoa lá cành, con là con xin bố cứ khẩn trương, thoải mái...

Thắng cười hềnh hệch nói rành rọt với ông như thế qua điện thoại, vì Thắng đủ hiểu biết để dẹp bỏ ý định khuyên bố sang sống với mẹ. Ngay từ khi bà Hà chưa sang Đức, hai ông bà đã rơi vào cảnh ông chẳng bà chuộc bao nhiêu năm ròng.

Suy đi tính lại, ông Tiến chỉ đồng ý một nửa với đề nghị của con trai.

Ông cho rằng người Sài Thành thoáng hơn người Hà Thành, có thể thuận lợi cho đổi mới môi trường sống của bản thân. Ông muốn lập lại cuộc đời. Trước hết ông muốn thắng lại cái quán tính tự ông đã chuốc lấy vào người. Ông biết quỹ thời gian của mình không còn nhiều nữa, bây giờ không quẫy lên tìm lại mình thì chẳng bao giờ quẫy được nữa...Ông định bụng vào trong đó thay đổi không khí và quậy phá một thời gian xem sao. Ưng ý thì ở hẳn trong đó theo sắp xếp của Thắng, không ưng ý ông lại tìm đường trở ra. Bây giờ là quậy phá, là sống để trả thù đời chơi chứ không phải để ép xác, để gò mình vào một khuôn sáo nào... Vì thế ngôi nhà mới được phân, ông không đem bán như Thắng khuyên, mà nhờ người trong họ trên Phú Thọ về trông coi trong thời gian ông đi vắng.

Bước xuống sân bay Tân Sơn Nhất, ông Tiến bảo xe đưa ông đi thẳng lên các công trường làm đường của Thắng, như Thắng đã thu xếp cho ông từ trước. Ông nôn nóng, ông háo hức. Ông không muốn để cho cái nhuệ khí đi tìm lại mình xìu đi, dù chỉ là giây phút...

Vốn tích lũy được tác phong “3 cùng”(*) [(*) “3 cùng”: Hồi đó cán bộ đi làm công tác giảm tô và cải cách ruộng đất phải thực hiện cùng lao động, cùng sống và cùng ở với nông dân.] từ hồi đi giảm tô và cải cách ruộng đất cuối những năm năm mươi (1950), ông Tiến ăn ở, sống ngay trong các lán trại của công nhân làm đường một cách thoải mái. Có lẽ đây là cái lợi đầu tiên ông cảm nhận được từ cái quán tính xửa xưa mà ông đã nhập vào tâm, vào thân xác mình. Điều là lạ ông sớm nhận ra ngay sau mấy hôm đến công trường là lán nào người ta cũng gọi ông là bố và xưng em với ông với sự thân mật như trong một nhà, dù là trai hay gái, một sự thân mật hiếm khi ông được ban thưởng...Ông ăn uống ngon lành trong những bữa cơm chung với họ, tham gia với họ đủ mọi thứ chuyện lúc lao động cũng như lúc rỗi rãi. Họ biết ông là bố của tổng giám đốc Thắng, nên vừa kính nể, vừa mến, thậm chí có phần tin cậy nữa, vì thấy ông nói được nhiều điều đáng nói. Họ hỏi ông muôn vàn câu hỏi. Ông giải thích, ông kể họ nghe thao thao bất tuyệt. Họ kể ông nghe không thiếu gì chuyện riêng, chuyện gia cảnh, chuyện làm ăn trên công trường, chuyện chim chuột nhau, chuyện anh này tìm cách “choác” được chị kia một cái ngay lúc khuất trong giờ nghỉ giải lao... Rất hồn nhiên, rất vô tư... Họ lao động, họ cười nói, họ ăn ngủ, kể cả những khi họ trêu chọc nhau, lúc một cô táo tợn vật ngã một anh giữa tiếng vỗ tay hoan hô của mọi người, lúc anh nọ thụp lấy vú cô kia vì một lời thách đố...

Đột nhiên ông Tiến nghĩ đến chuyến xe của nhà in quốc doanh Tự Lực năm nảo năm nào, do Hai Hân bố trí chở ông từ Sài Gòn ra Hà Nội. Ông còn nhớ như in, trong cuộc hành trình lịch sử ấy, hễ xe dừng lại nghỉ dọc đường là anh tài xế và cô nhân viên áp tải chén nhau tới số, ông thừa biết như vậy... Những chuyện tiếu lâm tục ơi là tục suốt dọc đường từ Nam ra Bắc... Đến bây giờ ông vẫn còn nhớ vô khối truyện, nhất là cái chuyện làm thế nào để đẻ con ra chỉ có từ thạc sỹ, tiến sĩ trở lên...

Có lần tại lán A3, ông Tiến chứng kiến một cặp tán tỉnh nhau rất tự nhiên giữa đám đông, coi như chung quanh chẳng có ai. Cặp này thích nhau, công khai rủ nhau rời lán đi vào rừng, trước mặt mọi người...

- Trời ơi, họ là những người tự do! – Trong bụng ông Tiến thốt lên, buột ra thành lời nghe khá rõ, những người chung quanh ngơ ngác nhìn ông...

Từ những thao tác trong lao động, bước đi, cử chỉ khoẻ khoắn của những người này, đến những tiếng nói cười của họ... – không hiếm những lời chửi tục, những chuyện tục.., đến những dáng điệu ăn uống ngon lành trong bữa cơm, những khuôn mặt hiền hậu trong giấc ngủ sâu lúc giờ nghỉ giữa trưa, nằm vắt lên đùi lên tay nhau mà ngủ, ngay trên mảnh ni-lông trải dưới bóng râm..., khi lao động cực nhọc, khi hân hoan, lúc nào ông Tiến cũng thấy những công nhân này trên công trường là những người của chính bản thân họ. Họ nói cười thoải mái. Nhất cử nhất động họ sống là vì họ! Nay trên công trường này, mai trên công trường khác, mọi lam lũ của cuộc sống người công nhân làm đường không thể cướp được cái lẽ họ sống cho chính mình...

Ông Tiến sống ngay giữa cuộc sống ấy, mà sao ông vẫn thèm khát được như họ ghê gớm. Thèm khát đến rát bỏng...

- Tôi ước ao lúc nào cũng trẻ trung hoạt bát được như các cô các cậu!..

- Bố ơi, không yêu đời như bọn em làm sao trở thành công nhân làm đường được hả bố!

- Vợ con là chuyện ở nhà, trên công trường í... a... thì lại là chuyện giữa ta với mình hò ơi..! Bố cứ thử một tí mà xem!

- Giọng hò người công nhân này hay quá! - Ông Tiến nghĩ thầm trong bụng như vậy.

- Hỗn, mày không được khuyên bố già như thế!

- Bố đừng nghe nó gàn! Nó sợ bố nghiện vào rồi thì khối thằng khác mất phần đấy!

Ông Tiến mỉm cười một nụ cười tán thưởng, đầu hơi gật gật.

...Ôi đề tài này mới hứng thú làm sao!..

Ông Tiến phần nào ngỡ ngàng. Đi vào cái hướng mới lạ này cái tài thao thao bất tuyệt của ông vẫn còn e dè ẩn náu đâu đó dưới đầu lưỡi.., hay còn đang ngủ tại một góc nào đó trong đầu...

- Đúng đấy! Chúng nó sợ bố tranh phần lắm! Cứ nhìn cái miệng bố kể vanh vách các chuyện trên trời dưới biển thì em biết ngay là khối thằng toi...

- Bố còn phong độ lắm! Trông chân tay bố chằn chẵn thế kia, cái lưng lại gù gù nữa, hay phải biết! – Một trong mấy nữ công nhân có mặt góp chuyện, điệu bộ cô ta có phần ngổ ngáo, lại còn nắn tay nắn vai ông nữa. Có lúc mặt ông Tiến nhăn lại vì cô ta bóp khá đau.

Tiếng cười ran lên.

- Bố thấy chưa! Chuyên gia khám sức khoẻ nhận xét như thế thì không sai vào đâu được!

Ông Tiến thấy mình sắp cháy thành than. Cái ý nghĩ toan tính thử sức một tí lớn dần mãi lên trong đầu ông...

...Dễ ợt. La cà đâu đó trên công trường, bắt chuyện được ai đó thì rủ nhau về lán giữa lúc mọi người đang làm việc! Chưa lúc nào ông cảm thấy mình can đảm như vậy. Ông dần dần trên đà tìm lại được mình. Môi trường và hoàn cảnh tự nhiên cứ như khiêu khích, cứ như mời chào ông, cổ xúy ông...

Ông đi từ cung đoạn này đến cung đoạn khác trên khắp công trường dài cả vài chục cây số này, sà vào ba bốn cái lán. Không một chỗ nào lạnh nhạt với ông.

Nhân lúc một cô kéo xe ba-gác về lán lấy nước uống cho đội của mình. Ông Tiến bắt chuyện luôn:

- Tôi muốn cùng đi về lán với cô, xem anh chị em đội này điều kiện sinh hoạt có khá hơn mấy đội khác không.

- Hay lắm, mời bố đi cùng với em. Lúc xe nước ra có bố đẩy chung một tay thì còn gì bằng. – Cô này rất tự nhiên.

Loong coong lọc cọc, người kéo người đẩy, cả hai đều hăm hở. Cái xe ba- gác đã ra khỏi lòng đường. Sau lưng ông Tiến tiếng cười đùa vọng lại:

- Hoan hô!.. Bố già vào cuộc rồi chúng mày ơi!

- Hoan hô!

Một anh công nhân xứ Nghệ tếu táo cất giọng hò vang cả khu rừng:

- ...Hò ơi.., chim khôn chim ngửng cao đầu

Bướm khôn tìm lượn hò ơi.., mà đậu vào đầu chim!..

...Trong cái đám người lam lũ này mà lắm nhân tài nhỉ! Ông Tiến cảm thấy trong lòng mình như đang nhảy chân sáo, bụng dạ lâng lâng vui lây cái vui của họ. Dọc đường ông và cô công nhân huyên thuyên cũng như hai con sáo, nói với nhau đủ mọi thứ chuyện thuộc phạm vi vòng ngoài khi mới quen biết nhau lần đầu. Vồn vã, cởi mở, không có nội dung nào làm đích, cười nhiều như nói. Không biết vì đường ngắn hay chuyện dài, cả hai đã về đến lán và cảm thấy thời gian đi rất nhanh.

- Nước uống đây. – Cô công nhân chỉ vào cái nồi to như nồi luộc bánh chưng.

- Đun từ bao giờ vậy?

- Mùa nắng như thế này chúng em phải đun sẵn từ sớm mai. Bố vợi đầy vào các can cho em. Em tranh thủ tè một cái.

- Tè ở đâu? Cho xem tý nào! - Ông Tiến buột mồm vì muốn quá, nói không kịp nghĩ.

- Bố cũng thích tè à? Từ từ... Cứ múc nước vào can đi đã.

- ...

Cô công nhân vừa chỉ việc cho ông Tiến làm, vừa xốc xốc lại quần, lấy cái khăn mặt quàng ở cổ lau mồ hôi trên mặt, lùa khăn vào bộ ngực căng phồng, lộ ra một mầu trắng hồng quyến rũ.., rồi lại lau hai cánh tay au đỏ vì nắng, lúc này đã vén trần đến vai... Mọi cử chỉ của cô rất tự nhiên, ngay trước mặt ông Tiến. Cô ta đá phốc một cái can lăn lông lốc vướng trên đường đi, rồi bước ra khu vệ sinh ở cuối lán.

Ông Tiến thấy có một cuộc sống nào đó ngọ nguậy rồi vùng lên mãnh liệt trong người. Ông cẩn thận kê ngang cái xe ba gác cho thăng bằng, khéo léo rót nước vào từng can. Lúc xách các can nước đặt lên xe, ông thấy máu trong người chạy rần rật...

- Bố giỏi quá. Có nghề lắm, cứ như từ khi bố đẻ ra đã là công nhân vậy. – Cô ta đã trở về, rất hài lòng vì thấy các can nước đã yên vị trên xe ba gác.

- Có nghề như thế ở lại đây được không?

- Được quá đi chứ lị! Nhưng đời nào tổng giám đốc Thắng để bố ở đây. Bố đi tham quan tìm hiểu đời sống công nhân thôi, em lạ gì.

Ông Tiến đã mon men ngồi xuống cái giường lán kề bên, ngay sát chỗ người nữ công nhân đang đứng. Cái giường lán khá cao, đầu ông đã chụm hẳn vào đầu cô công nhân. Mặt giáp mặt, ông đã ngửi rõ mùi mồ hôi nồng nồng bốc lên từ cái áo vải bố và mùi hơi người đầy quyến rũ từ cổ, từ nách cô ta trong khi nói chuyện, môi ông đã chạm vào một vài sợi tóc... Nhìn xéo qua cổ áo cô gái vào trong ngực, ông Tiến đã thấy hai vú bồng bềnh... Cuộc sống trong ông rạo rực. Một tay ông Tiến đã lần lần cái khuy áo ở ngực cô công nhân, một tay ông đã vân vê cái mép quần vải thô khá cứng, rồi vít lấy đùi cô ta... Cô công nhân cứ đứng nguyên tại chỗ, một tay mân mê chiếc quai nón, một chân dũi dũi mũi giầy vải xuống đất như đang giết một con kiến hay con sâu nào ở đó. Bỗng dưng cô ta ném cái nón quay tròn trên mặt đất...

Thêm mấy câu nói bâng quơ... Bàn tay ông Tiến đã ôm hẳn lấy đùi cô công nhân, cái quần vải cứng như mo nang của cô ta chẳng hề giảm bớt sự rạo rực trong ông, hai tay ông đã vít lấy mông cô ta, cả người ông đã áp sát, cái thằng Tiến trong ông lúc này vươn lên nóng ran, mãnh liệt...

...Ôi bao nhiêu háo hức là đây! Đã đến lúc mình trở lại làm thằng người của chính mình! Đã đến lúc mình thật sự là của mình... Thế mà cứ tưởng là không bao giờ nữa... Hoá ra là tự mình cũng góp phần giam hãm mình có chết không chứ! Mình đã tìm thấy mình ở đây... Người con gái này là của mình rồi! Bây giờ đánh đổi cả thế giới lấy cái giờ phút này mình cũng đếch thèm...

Hai tay ông Tiến đã ghì chặt hơn nữa hai mông người con gái vào lòng mình. Hai chân ông quặp lấy người cô ta, ngọ nguậy. Tóc cô gái đã xoã xuống chạm vào mặt ông, làn môi cô ta tủm tỉm... Từ hai con mắt cô gái một nụ cười vừa mơn trớn, vừa mời chào, có lúc như diễu cợt, thách thức nữa... Bốn mắt nhìn nhau, hai thân thể cọ sát vào nhau...

Cô gái trêu chọc ông:

- Ai thắng ai nào? Em đố ông đấy!

- Ôi! - Ông Tiến chỉ rên lên được một tiếng như vậy, ông định cắn lên má cô gái nhưng hình như ông bị cấm khẩu ngay lập tức.

...Cả đời mình, kể cả đêm tân hôn với bà Hà, chưa bao giờ ông được nhìn cặp mắt, làn môi, khuôn mặt với nụ cười mê lạc như thế...

...Lần đầu tiên trong đời mình ông đọc được niềm vui hồn nhiên, vô lo vô nghĩ như thế trên khuôn mặt một con người, một niềm vui hài hòa, thánh thiện của con người tự do ông chưa từng một lần được cảm nhận... Còn giờ đây ông đang được nhìn sát tận mặt... Ôi nếu có thể đánh đổi cả cuộc đời mình lấy cái nhìn, lấy nụ cười của người con gái này!.. Lần đầu tiên trong đời ông ý thức được cái quý giá vô cùng của con người, cũng lần đầu tiên ông ý thức được đầy đủ hơn cái giá con người của chính ông mà ông đem đi đánh đổi lấy cái đích làm người trong cuộc của mình!

Ôi thân phận ta... Con người ta... Ước gì toàn thân ta, tâm hồn ta... tất cả tinh thần và thể xác của ta có thể tan biến vào đôi mắt này, đôi môi này... Ước gì ta giữ mãi được cái nhìn này, nụ cười này! Cái giá ta phải trả để trở thành người trong cuộc chẳng lẽ đắt đến thế hả trời ơi?!.

Cảm giác tiếc rẻ lúc này lúc khác vẫn đánh vật với ông, làm ông bao phen điêu đứng, nay bỗng dưng nổi loạn trong ông! Giờ đây nỗi tiếc rẻ đang tra tấn ông bằng mọi thức nhục hình ghê sợ ông có thể tưởng tượng ra được cho mình. Ngay lúc này! Giữa lúc ông muốn quên đi, muốn uống, muốn nhai, muốn nuốt chửng cả người con gái đang ôm trong tay mình...

Ôi! Có cách gì xóa được cái giao kèo ta đã móc ngoặc với người, người ơi!... Cái đích khốn khổ của ta.

- Nói đi! Ai thắng ai nào?

- Chỗ này cũng ai thắng ai? hay sao?

- Em đang đố ông đấy!

- ... - Ông Tiến muốn nói điều gì lắm mà vẫn không sao nói được, chỉ thấy nóng rát bỏng ở cổ...

Tay chân ông Tiến dừng lại, ông cố muốn cười đáp lại nụ cười của cô gái, nhưng bất lực. Hình như có sự thông cảm nào đó với khuôn mặt méo mó của ông, cô ta càng cố làm duyên cho ông vui lên... Nụ cười của cô ta càng trở nên ướt át, khiêu khích hơn, thách thức hơn... Thách thức đến tột độ, xoi mói ông đến tận ruột gan... Vòng tay ông đã luồn sâu vào ngang hông cô gái, ghì xiết mỗi lúc một chặt, cứ như thể đấy là hai gọng kìm cơ học, nhưng khuôn mặt ông vẫn ngây dại, gần như vô tri vô giác đến thảm hại...

Cô gái đã thách thức nhảy lên nghênh chiến...

Nảy sinh từ cộng hưởng nên sự thách thức quá mạnh mẽ. Cả đời mình ông Tiến chưa hề biết đến cảm giác mãnh liệt như thế, ngất ngây như thế... Ông không làm chủ được mình nữa:

- Hừm... Cả cái công trường này biết tôi là bố tổng giám đốc Thắng hả? – Miệng ông Tiến hỏi một cách vô tri vô giác như một cái máy nói. Ông hoàn toàn không ý thức được ông đang nói gì...

- Biết quá đi chứ lị.

- Sao lại biết? – Cái máy nói tự nó làm việc.

- Tổng giám đốc Thắng đang được xét duyệt phong Anh hùng lao động nên được mọi người quan tâm lắm.

- Chuyện này liên quan gì đến tôi?.. – Cái máy nói phản xạ lại.

- Ôi bố, sao lại không? Cả công trường biết bà nhà ta đang sống với gia đình con gái bên Đức... Ngày đầu tiên bố về ở lán A1. Tiếp đó bố ở lán A2... Bố đã ở cả lán A3, rồi A4, đúng không?

- Nhớ giỏi nhỉ... – Ông Tiến chớp mắt lia lịa và bắt đầu ý thức được mình.

- Lán bố đang đứng đây là A5! Em nói thế bố chịu chưa?

- Tôi bị theo dõi à? - ông Tiến giật thót người, hai cánh tay cơ học của ông đột nhiên rã ra, chỉ còn hai bàn tay vẫn nắm được cạp quần cô gái... Nhưng trong đầu ông Tiến bắt đầu nổi cơn vật vã... Nhất cử nhất động không lọt được mắt thiên hạ thế này thì bỏ mẹ!..

- Không phải thế! Tại được là bố của tổng giám đốc sắp được phong Anh hùng lao động nên bố được nhiều người để ý. Nhất cử nhất động của bố, cả công trường này biết hết. Em còn biết thêm bố là giáo sư nữa cơ... Trí thức như bố thế mới là trí thức chứ!.. – Câu nói vô tình của cô gái như một viên đạn hạ gục thằng người trong ông Tiến.

- ...

- Hí hí hí... Bố thấy em tài không?

- ...

- Bố chịu hoàn toàn chưa? – Cằm cô gái đã chạm vào mặt ông Tiến, day day trên má ông, mũi cô ta cọ cọ vào mũi ông... Hai mắt hau háu của cô như đang đọc được mọi điều sâu kín nhất trong hai mắt ông, miệng cô gái đã cắn cắn lên tai lên má ông...

Ông Tiến phát hoảng. Ông có cảm tưởng cả một thác nước đá đổ xuống đầu mình. Đầu gối, hai chân hai tay ông nhão ra, cả thân thể ông bủn rủn thõng thượt. Hai bàn tay ông không còn đủ sức nắm lấy cái cạp quần cô gái nữa khiến cho cả cái quần tụt xuống đất... Từ trong ông Tiến, một thằng người gắng gượng vùng dậy, nó lê trườn đi rồi chui tọt vào cái ống nứa của con gà trống cảnh.., cái ống nứa của những khuôn phép đã bó lấy ông cả một đời... Xa xa vẳng lại trong đầu ông ...Thà chết còn hơn!.. Thà chết còn hơn!..

- Ồ, sao bố ngồi thừ ra thế?

- ...

- Mặt bố đang hồng bỗng sao lại nhợt ra thế kia?!

- ...

- Thôi chết rồi, bố xuất ra rồi à? Thế thì còn nước mẹ gì nữa! - Trong khoảng khắc cô gái nghiến hai hàm răng lại như muốn xé xác ông Tiến, nhưng liền ngay đó, cô trở lại nét mặt hiền hòa - Trời đất ơi, rõ khổ thân! Bố có mệt lắm không? – Lúc này cô gái mới buông ông Tiến ra, cúi xuống đưa hai tay kéo quần mình lên...

- ...

- Em rót nước bố uống nhé? – Cô ta vừa hỏi vừa thắt lại dây quần.

- ...

- Khổ thân bố quá. Mới đụng vào người ta mà đã nhũn ra thế này! Tại hôm nay nắng gắt quá đấy bố ạ. Có thế mới thông cảm với công nhân chúng em nhé!..

- Không sao đâu. Đi đi... Tôi đi được. - Ông Tiến gắng gượng đứng dậy, giục cô gái với một giọng run run, gần như hụt hơi: - ... Đi..i.. mau lên đi. Nắng to thế này ngoài ấy cha...ắc kha..át.. lắm đấy.

Con người máy Đoàn Danh Tiến ậm ừ, khật khưỡng bước đi bên cạnh cô công nhân nhanh mồm nhanh miệng. Cô ta hình như vừa đẩy xe nước, vừa phải kéo ông Tiến bước đi...

Được một quãng, ông Tiến gần như câm bặt. Cô công nhân lo ông mệt, chủ động gợi chuyện cốt để ông vui:

- Rõ khổ thân bố! Bố khác hẳn tổng giám đốc Thắng.

- Tôi khác cái gì?

- Khác nhiều lắm.

- Nhưng tôi khác cái gì chứ?

- Bố không chịu nắng quen, có phải không? Tổng giám đốc Thắng khỏe hơn bố là cái chắc!

- ...

- Nhưng bố vẫn hơn tổng giám đốc.

- Hơn cái gì?

- Thỉnh thoảng tổng giám đốc có lên đây, nhưng chưa biết nhiều lán của bọn em như bố đâu.

- Có lẽ nó bận quá.

- Làm to thế thiếu gì cái bận. Nghe nói hồi này tổng giám đốc đang đi học chính trị cao cấp.

- Chuyện gì của tổng giám đốc công trường cũng biết à?

- Biết quá chứ lị. Trên công trường này tổng giám đốc có nhiều em nuôi lắm, toàn các cô đẹp.

- Sao cô biết?

- A5 của em cũng có một cô đấy, làm tài vụ! Cô ấy biết nhiều chuyện lắm về tổng giám đốc và về bố... Loanh quanh thế nào toàn là người quen cả...

Bây giờ ông Tiến phải bám vào càng xe để lết đi, vì hai chân ông lúc này không còn là của ông nữa.

Cô công nhân không tài nào hiểu nổi tại sao câu chuyện đến đây làm cho ông Tiến cấm khẩu hoàn toàn, khiến cô ta cũng bị cấm khẩu theo. Quãng đường còn lại chỉ còn hai người câm hì hụi với cái xe nước. Thực ra đấy là cô công nhân câm đẩy cái xe nước và lôi theo cả ông Tiến câm. Câm mãi cho đến khi xe nước lăn trên mặt đường lớn, các công nhân ùa lại vây quanh vì khát...

Một ngày Thắng nhắn ông Tiến lên trụ sở ban chỉ huy công trường, nói rõ là cần có mặt trước 7 giờ sáng, xe của ban chỉ huy công trường sẽ về đón. Ông Tiến đoán là Thắng đi kiểm tra công việc, tiện thể thăm mình.

Ngồi ăn sáng với Thắng và những người trong ban chỉ huy công trường, ông Tiến không quan tâm lắm đến đủ loại thức ăn ngon và rượu ngon trên bàn. Nào là trứng cá Nga, pho-mát Pháp, gan ngỗng và xúc-xích sa-la-mi Hung-ga-ri, cá hồi hun khói... và toàn là rượu ngoại mới ghê chứ. Sao ở giữa công trường lại sính thức ăn Tây như thế này? Mới sáng ngày ra mà đã bao nhiêu thứ rượu... ở Hà Nội mình cứ làm một bát phở tái gầu, đập một quả trứng gà và làm một ly rượu trắng còn đã hơn nhiều... Nhưng điều làm ông thực sự ngơ ngác là chuyện trò rôm rả trong bữa ăn chẳng có lấy một câu về công việc. Ăn sáng xong rồi ông cũng không thấy Thắng hỏi thăm ông một lời xem ông sống thế nào. Cả cái bàn ăn dài ồn ào 12 hai cái mồm, thế nhưng chỉ có một chủ đề đi săn. Cái mồm của ông Tiến là thứ 13, nó cũng ăn nhưng không thấy ngon, nói chuyện đi săn thì nó không biết nói. Từ lúc ngồi vào bàn cho đến khi đứng dậy, nhiều việc, nhiều từ nghe rất lạ tai, ông không biết rõ nghĩa, nói gì đến góp chuyện... Nhưng ông Tiến cũng đoán được lờ mờ câu chuyện chỉ có một chủ đề về con đực và con cái...

Lúc sang bàn uống cà-phê, nhìn ra ngoài, ông Tiến đã thấy ba cái xe Toyota Landcruiser đẹp và bề thế đang nổ máy ầm ầm ngoài sân. Anh cán bộ quản trị í ới gọi người đem đồ săn chất lên từng xe cho các “bót”(*) [(*) Boss: ông chủ, sếp...], nào ủng, súng, bao đạn, đèn pin, đèn ắc-qui, nào áo mưa, túi xách, đồ uống, đồ nhắm, tủ lạnh dã chiến, lều bạt... Ngoài hai cô được ngồi ăn sáng cùng với các “bót” không nói làm gì, anh cán bộ quản trị gọi vọng xuống nhà ngang giục mấy cô khác đang ăn sáng ở đấy lên xe trước, đã sắp xếp chu đáo ai ngồi chỗ nào, xe nào...

Khi chờ mọi người lên xe, Thắng đứng lại nói chuyện với bố một lúc:

- Đi săn là cách giải trí tốt nhất, làm cho đầu óc minh mẫn, kết hợp với thể dục, bố ạ.

- Biết. Biết.

- Chuyến này đi một mạch bốn ngày, riêng đi và về mất một ngày hai đêm, coi như được ở Ea Kar trọn vẹn ba ngày.

- Săn gì ở đấy?

- Bò rừng bố ạ.

- Nước mình còn nhiều bò rừng thế à?

- Chỉ còn trong rừng cấm quốc gia thôi bố ạ.

- Các anh vào săn trong rừng cấm?

- Có đi chặt cây đâu mà sợ hả bố? Bố có đủ sức đi cùng không?

- Sao anh không nói trước với tôi?

- Bố ơi, công việc của con khó định trước được. Việc nào tới là làm luôn. Sáng hôm qua Ban giám hiệu tuyên bố các học viên nghỉ ở nhà một tuần viết thu hoạch. Chiều hôm qua con mới điện lên đây tổ chức chuyến đi săn này.

- Học xong chưa?

- Sau viết thu hoạch là xong.

- Ai viết thu hoạch cho anh?

- Sai mấy thằng thợ viết, việc gì phải dính tay dính chân vào cho mệt xác...

- Anh đang lắp bắp cái gì thế?

- Bố không hiểu à? Học chính trị đại trà bây giờ cũng công nghiệp hoá đủ mọi công đoạn bố ạ. Từ in bài, phát bài, giảng bài, đề cương thảo luận tổ, gợi ý viết thu hoạch... Cái gì cũng có mẫu có chuẩn hết.

- Viết thu hoạch cũng theo mẫu à?

- Không biết. Nhưng viết thì đã có thợ viết, thuê rẻ lắm mà bố. Mó máy vào làm gì cho mệt xác? Đi săn về con còn dư ít nhất hai ngày nữa.

- Học xong tốt nghiệp cái gì?

- Đại khái trình độ trung cao gì đấy... Bố hỏi con mãi như thế mà không chán à? Bố đi với con chứ?

- Thôi, để khi khác. - Ông Tiến tự ái vì cách mời của Thắng, tự ái vì nó coi việc học chính trị là trò đùa. ...Thà mày đá vào mặt tao một cái còn hơn!..

- Con thấy bố có vẻ êm êm, chịu chịu cái môi trường ở đây đấy. Gần hai tháng rồi còn gì nữa phải không bố?

- Phải.

- Công trường này thích hợp với bố lắm, thay đổi được bố đấy!.. Chỉ cần bố chịu khó một tý... – Dứt lời Thắng bắt tay chào ông, không chờ ông trả lời...

Thắng, ông giám đốc công trường và hai người đẹp bước lên cái Landcruiser cuối cùng. Người cần vụ tranh thủ đút thêm một thùng bia Heinecken nữa vào sàn xe rồi nhảy lên cái ghế bên cạnh tài xế. Anh ta vừa đóng cửa xe, vừa nói giữa trời - Thừa còn hơn thiếu!..

Đoàn xe ra khỏi cổng, sự yên tĩnh trở lại trên sân trụ sở công trường.

Nhìn thấy ông Tiến, anh cán bộ quản trị ngơ ngác:

- Ô hay! Con tưởng bố đi cùng? Con đã để sẵn mọi thứ cho bố trên xe thứ hai.

- Lần này tôi chưa sẵn sàng.

- Tiệc sáng hôm nay có ngon không bố?

- Tôi... i... a... Toàn những đồ... nếu không nhạt thếch thì lại tanh ngòm... Mà này... rượu gì trông sang thế?

- Bố ơi một hai năm nay sếp Thắng học ở đâu rất nhiều mốt, bây giờ sành điệu lắm, vì thế mới rước con về đây đấy bố ạ. Đặc sản, hải sản mãi chán rồi. Đổi bữa lúc giở Tây, lúc giở Tàu. Sáng hôm qua sếp điện lên chỉ thị là khách thích ăn Tây, thế là cả ngày hôm qua con bảo tài xế đưa đi lùng khắp Sài Gòn.

- Sao, tiệc sáng hôm nay cũng có khách mời à? Tôi mới đến, chẳng biết ai vào ai.

- Chuyến đi săn nào cũng có khách bố ạ. Con trai bố giàu lòng mến khách lắm, quan hệ rộng lắm. Cái đôi trai gái ngồi trước mặt sếp trong bữa tiệc là khách VIP đấy. Còn lại là mấy vị ăn theo.

- Thế còn cô mắt xanh môi đỏ ngồi cạnh sếp Thắng của anh là ai?

- Ô! Cố vấn của sếp đấy.

- Các anh dùng từ hay nhỉ. Cố vấn phải làm cả công việc bón thức ăn cho sếp hả? Nhõng nhẽo chảy nước ra!

- Thế mới hay chứ bố!

- Nó có lẽ cũng chỉ trạc tuổi cháu gái tôi thôi!

- Bố ơi, con bộ trưởng đấy! Bộ trưởng loại nặng ký chứ không phải chuyện đùa. Vì thế mọi thứ đều phải xịn. Riêng hai chai rượu vang của con sáng nay đã 6 triệu rồi bố già ạ.

- Đắt kinh thế?

- Ăn thua gì. Nếu là tiệc tối con sẽ vác về hai chai Lu-i (Louis), cỡ khoảng năm, sáu chục triệu một chai cơ!

- Cán bộ quản lý công trường mà cậu thạo ăn nhậu thế à?

- Con đổi cái chân sếp bếp ô-ten (hotel) lấy cái chức này đấy, bố đừng coi thường. Sếp Thắng còn phải dỗ ngon dỗ ngọt mãi và thêm khối tiền con mới chịu đấy.

- Ham tiền à?

- Cái khoản kia của con ác chiến lắm, nên con mới chịu bỏ cái ô-ten về đây để có đất dụng võ. Hy sinh cái nọ phải được cái kia chứ, đời bao giờ chẳng thế hả bố!.

- Thầy trò nhà anh ngưu tầm ngưu mã tầm mã!

- Nói như thế bố là nhà đạo đức học mất rồi, không so được với chúng con.

- Anh cũng biết đến đạo đức học à?

- Xin lỗi bố nhé, con tốt nghiệp đại học nấu bếp, không phải chuyện đùa đâu. Đạo đức học chỉ là môn con học chơi thôi, để chuyện trò khi giao tiếp cho nó rôm rả, ví dụ như nói chuyện với bố lúc này chẳng hạn. Nhưng bố thì hiểu gì về đạo đức học mà lại hỏi con như vậy?

- Gớm nhỉ.

- Con nói thật đấy. Đạo đức học phải bắt đầu từ hiểu đối tượng, hiểu môi trường của đối tượng đang sống. Bài đầu tiên của đạo đức học là bài học nhận thức. Điểm này bố có chịu không nào?

- Này, giữa hai chúng ta ai là thầy giáo, ai là học trò nhỉ? - Ông Tiến vừa cảm thấy khó chịu, vừa hơi ngài ngại, muốn chặn đứng câu chuyện đi vào hướng này.

- Nếu thế bố để con đóng vai thầy giáo cho. Câu hỏi đầu tiên về nhận thức con xin hỏi bố là thế này: Con và cái khác nhau thế nào?

Ông Tiến cắn răng.

- Bố thấy chưa!

Miệng ông Tiến vẫn cạy không ra một tiếng.

Anh chàng nấu bếp khổ người cao lớn, đen, lừng lững như cột nhà cháy đứng trước mặt ông Tiến, càng được thể khoa chân múa tay, miệng khoe hai hàm răng trắng nhởn:

- Thôi, bí rồi à? Để con giảng cho bố nghe nhé. Chân lý là vô cùng đơn giản, bố ạ. Đơn giản hơn bố nghĩ nhiều. Bố học không đến nơi đến chốn nên làm cho chân lý phức tạp thêm thôi... Phàm là những gì di động được, tung hoành được, xông lên lui xuống được, tính tình biết cương nhu tuỳ thời, lúc khô, lúc ướt... thì gọi là con... Bố nghe rõ chưa?.. ... Phàm là những gì cố định một chỗ, đặt đâu nằm đấy, có vận động như thế nào chăng nữa theo sự vận động của vật chất thì vẫn chỉ là sự vận động tại chỗ, cái ấy gọi là cái. Bố chịu chưa? Phải bắt đầu từ bài học nhận thức đơn giản này, bố già ạ... Học không đến đầu đuôi là vô học!..

Ông Tiến tức vì bị mắng mà vẫn phì cười, nhưng đổi sắc mặt ngay, ông sợ tiếp tục rơi vào bẫy của cột nhà cháy:

- Ea Kar có gì mà săn những bốn ngày?

- Khoan khoan bố ơi, con đang giảng bài mà. Bố tìm cho con một ví dụ để chứng mình bố hiểu bài con vừa mới giảng nào!

- Trong đầu toàn thứ bậy bạ, mồm nói ra toàn thứ hôi thối! - Ông Tiến mắng át đi.

- Bố thế là không fe-plây (fair play)! Nếu bố không tìm nổi ví dụ thì để con giúp bố.

- Mồm tôi không phải là để nói ra những thứ tục tĩu như anh nghĩ!

- Bố dám chắc là bố biết con nghĩ gì à?

- Thì tôi đã bảo là anh chỉ có toàn những thứ tục tĩu hôi thối trong đầu thôi mà. - Ông Tiến rất cả quyết, miệng nói, chân giậm xuống đất như để đánh dấu câu nói của mình.

Cột nhà cháy cười oang như cái lệnh vỡ, mãi mới nói tiếp:

- A ha, thế là trong đầu giáo sư toàn là những thứ tục tĩu hôi thối! Con bắt quả tang rồi bố ơi!.. Ví dụ con định kể cho bố nghe chẳng tục chút nào, đó là con thoi và cái khung cửi bố già ạ. Hoàn toàn không tục như bố nghĩ đâu! Quê con có nghề dệt lụa mà, hễ lúc nào con thoi hay cắn chỉ là phải quệt lên nó ít dầu nhờn, kinh nghiệm làng nghề tổ truyền đấy, không phải chuyện đùa.

- Đồ quỷ sứ! Không nói chuyện mất dạy ấy nữa. Anh không bịp được tôi đâu. Nói đi, Ea Kar có thú gì mà săn những bốn ngày?

- Thôi được, bài học tạm dừng ở đây. Ea Kar thú thì có đấy, nhưng săn mãi thế này chắc gì còn nhiều... – Cột nhà cháy trở về với giọng bình thường.

- Tôi thấy khuân lên xe toàn là hai nòng ca-líp đui(1) [(*) Súng săn hai nòng, cỡ đạn Calibre douze, 12 ly.] hẳn hoi. Tôi biết loại súng này từ hồi tôi đi theo các thủ trưởng của mình.

- Nhưng bướm ở đấy thì vô thiên ủng bố già ạ. Bướm thì bắt bằng tay và súng khác chứ không cần các súng ấy. – cột nhà cháy vừa nói vừa cười ranh mãnh.

- Thế mà gọi là đi săn?

- Ea Kar có cả động tiên nữa bố ơi.

- Này, đừng có lỡm tôi nhé. Vùng này làm gì có núi đá lớn mà hang với động.

- Thế thì bố lạc hậu to rồi. Bố không nhìn thấy các lều bạt con chất lên xe à? Đưa thật sâu vào trong rừng, chỗ chỉ còn lại toàn khỉ với người thôi, dựng lều bạt lên là thành động tiên ngay. Tất cả khỉ và người tha hồ thi nhau làm trò khỉ. Tiên thời nguyên thuỷ cơ, không phải thời hàng tơ lụa và hàng giả như bây giờ đâu bố nhé!

- Cán bộ quản lý công trường mà ăn nói linh tinh thế hả?

- Thôi, bố không biết nói chuyện rồi. Để con bảo lái xe đưa bố về lán nhé?

- Bao nhiêu lâu lại có một cuộc đi săn như thế này? - Ông Tiến muốn nghe nhiều nữa.

- Tùy bố ạ, nhưng hồi này hơi nhiều, vì sếp nhiều khách. Riêng từ đầu năm đến giờ mới hết quý hai mà tính ra đã bốn năm cuộc rồi, khi thì Đầm Dơi, khi thì U Minh thượng, U Minh hạ, rồi lại lên Tây Nguyên...

- Anh có đi theo lần nào không?

- Có bố ạ, nhất là kỳ nào đi săn nai rừng. Món chiên bồ dục nai của con cứ là vô địch bố ạ. Nhưng phải chuẩn bị trước đến cả tháng, không thể cứ bóp còi đánh toe một cái là đi được.

- Tính bốc phét nó ăn vào máu anh rồi!

- Nói thế nào cho bố hiểu nhỉ? Chỉ riêng các phụ gia chuẩn bị cho chiên món bồ dục này, kể ra từng thứ như ngẩu pín, ngọc kê, sâm tươi, hạnh nhân... vị chi cả thảy là 36 thứ rồi, không kể đến hành tỏi thơm mùi mắm muối tiêu cay..! Bố có hình dung nổi không? Ăn vào là nhớ đời, chiến đấu cực khoẻ hai ba ngày liền đấy bố ạ! Nghĩ đến nó trong đầu là con đã thấy hăng lên rồi!.. – Hai bàn tay hộ pháp của cột nhà cháy nắm lấy hai vai ông Tiến, bóp bóp, rồi bất thần ghì chặt lấy ông Tiến, thân anh ta dùi vào bụng ông đau đến nghẹt thở..

Lực điền Đoàn Danh Tiến quậy mãi mới gỡ ra được:

- Đồ khỉ! Trong đầu anh không có cái gì hơn, đúng không?

- Bố chán chuyện đi săn rồi hả? Ai bảo đi săn là buồn tẻ? Đi săn nhiều chuyện hay lắm chứ!..

- Đồ mắc dịch! - Ông Tiến vừa cáu vừa quẫn.

- Chuyện con kể ra mới chỉ bằng cái móng tay của mọi chuyện thôi, thế mà bố đã vãi hết cả hồn vía rồi!

- Cắt lưỡi anh đi cho chừa cái thói khoác lác!

- Con cam đoan chỉ cần kể thêm một chuyện ngâm rượu lục phủ ngũ tạng để bổ dương, nghe xong bố sẽ chết đứng ngay tại chỗ cho mà xem.

- Ông Tiến không biết nên nói gì.

- Xem ra trình độ văn hóa của bố cũng thấp...

- Anh nói láo câu nữa tôi sẽ vả vào mồm đấy!

- Chỗ bố con mình con nói thật lòng mà... Con đánh giá bố như thế đấy...

- Hỗn!

- Thế xin hỏi bố có biết truyện Tướng về hưu không?

- Ông Tiến biết chắc chắn mình đã đọc truyện này của Nguyễn Huy Thiệp, đọc lâu ngày quá rồi, chỉ còn nhớ lơ mơ... Không rõ nó hỏi mình để làm gì... Thà câm còn hơn.., trả lời không khéo lại mắc lỡm nó mất!.. Ông Tiến đứng im và phân vân quá...

- Bố nghe chừng hơi bí... Có thể truyện này đã quá cũ... Thế bố có biết truyện Chị cả Bống(*) [(*) Truyện ngắn của Phạm Lưu Vũ.] không?

- Đù mẹ!.. Suýt nữa ông Tiến buột mồm chửi ra... Ông nghĩ bụng: trong Tấm – Cám có chuyện nuôi con cá bống, thế nhưng làm gì có chị cả bống?.. Ông Tiến cắn răng suy nghĩ...

Cột nhà cháy chờ một lúc, hết kiên nhẫn:

- Có vẻ bố cũng i-tờ-mít nốt!.. Thế thì không thể nói chuyện ngâm rượu với bố được rồi!.. Theo tiêu chuẩn văn hóa hiện đại con xếp bố vào loại mù chữ đấy!

- Anh có câm đi cho tôi nhờ không?.. – Ông Tiến bực lắm rồi, nhưng nhìn cột nhà cháy to lừng lững ông cũng thấy ngài ngại...

- Ngồi ở cái xó rừng này, hàng ngày ít nhất con cũng phải cố đọc lấy một hai truyện đăng trên báo, báo gì cũng được... Không có báo mới thì lôi báo cũ ra đọc... Bận chết người hoặc không có việc gì làm cũng thế, nếu không thì thành người rừng mất!.. Bố sống giữa thành thị, trong viện nọ viện kia, mà hàng ngày không đọc được lấy một bài báo thì chẳng mù chữ thì là cái gì!..

- Thôi, câm đi!.. – Ông Tiến hét lên, chân giậm bành bạch...

- Hề hề hề... Xem ra thần kinh bố yếu lắm! Thôi! Xi-tốp ở đây thôi, nhỡ bố kềnh ra thì lôi thôi to cho con!

- Ông Tiến im lặng nhìn chằm chằm vào cột nhà cháy rồi cụp mắt xuống, đầu hàng.

- Thôi nhé, để con bảo xe đưa bố về lán. Các em trên lán hay lắm đấy. Bố khôn lắm...

- Nỡm. Không cần. Tôi muốn đi bộ.

Ông Tiến cố trả lời thật điềm tĩnh, nhưng trong đầu ông đủ các thứ ý nghĩ đánh nhau loạn xạ: giận con, bực cái anh chàng nói lỡm này, tâm trạng tiếc, thèm, tò mò, ghen tỵ.., tâm trạng lạc lõng, hoang mang... Tất cả những gì mắt thấy tai nghe trong cái trụ sở của ban chỉ huy công trường qua bữa tiệc đi săn sáng nay, qua chuyện trò với cột nhà cháy, thi nhau nổi loạn. Đầu óc ông Tiến quay cuồng, hai tai ông ù lên. Nhưng tất cả chỉ để dọn đường cho sự tiếc nuối của ông hôm nào dấy lên bão tố trong lòng, hai con mắt cô gái ở lán A5 nhìn ông khiêu khích, thách thức... Bỗng dưng trong ông xuất hiện trở lại cái thằng người bị bắn gục hôm ấy, nó xông ra trước mặt ông, dằn vặt nhiếc mắc ông vô hồi kỳ trận, đạp đánh ông túi bụi, điên khùng...

- Hơn sáu cây số đấy bố ạ. Hôm nay còn nắng to hơn hôm qua, bố có lê được không?

- Tôi đi được... - Ông Tiến chúi chúi người, hai tay ôm đầu vì sự hành hạ bên trong ông đang phải chịu đựng, giọng nói ông lạc hẳn đi.

- Bố ôm đầu chạy trốn con à? Tội nghiệp cho bố! Là giáo sư nhưng chắc bố cũng phải thừa nhận chuyện trên công trường cao siêu quá, bác học quá, có phải thế không bố?

- ???

Hình như do đi bộ trên con đường lớn đang xây dở dang, ông Tiến mới cảm nhận được sâu sắc cái gian khổ, cái vĩ đại của công trình này. Làm nên bởi những con người khoẻ mạnh, lam lũ, nhưng tràn đầy sinh khí sống cho cuộc sống của chính họ, của đất nước...

Ông Tiến vừa đi vừa đối thoại với mình. Ông quên mất cái nắng.

Mới có quá tám giờ sáng, mặt trời đổ lửa phũ phàng. Chỉ có đi bộ tay không mà ông đầm đìa mồ hôi. Mỗi bước đi, mỗi lần mồ hôi mằn mặn rơi xuống miệng, trong lòng ông càng khâm phục những con người sống trên công trường này. Cảm nhận như thế làm cho những ý nghĩ bực dọc của ông về Thắng nguôi ngoai đi nhanh chóng. Vả lại ông đã biết tính con mình từ thuở nhỏ...

Nhưng sự nguôi ngoai này hướng dòng suy nghĩ của ông đi vào một vùng nhức nhối khác lâu nay vẫn ngủ triền miên trong tâm thức ông. Ông liên hệ đến những điều mình đã viết thành bài, thành sách, đến những điều mình đã đứng trên bục giảng dạy, huấn thị... Tất cả sao cứ đánh nhau đùng đùng trong đầu ông...

Trên đường đi, một cảnh tượng làm cho ông phải dừng chân. Thoạt đầu xa xa, dưới nắng loá mắt, ông thấy một đoàn người khá dài, nam có nữ có... Họ đang cùng nhau khiêng trên vai một con rắn lớn. Rất là dài, không biết bao nhiêu thước. Lại gần ông mới biết họ đang khiêng một ống cao su, máy bơm dẫn nước từ dưới hồ sâu lên, một người cầm đầu con rắn này phun nước tưới vào từng gốc dưa trên cánh đồng đất cát nóng bỏng. Các gốc dưa được tưới đến đâu, một nông dân khác theo sau rắc một dúm phân đạm đến đấy. Đứng nhìn, ông có cảm tưởng nông dân ở đây chắt chiu từng giọt nước và từng hạt phân cho từng gốc dưa của mình. Nhìn kỹ ông hiểu vì sao trên cánh đồng đất cát khô rang này lại bò đầy những dây dưa xanh tốt, những quả dưa hấu nằm ngổn ngang khắp nơi như lợn con mới đẻ... Ôi những người nông dân này lam lũ cũng chẳng kém gì những công nhân làm đường. Song hiển nhiên họ đang đem hết nghị lực khuất phục sự khắc nghiệt của thiên nhiên, họ cũng đang sống cho cuộc sống của chính họ...

...Thế còn bữa tiệc sáng trước khi đi săn là của ai, do ai, vì ai? Những người dự tiệc đang sống cuộc sống của ai, vì ai? Chết thật, đầu têu cái bữa tiệc này lại chính là thằng con ta đẻ ra. Có thằng con nào cư xử với bố mất dạy đến mức như nó không? Có thằng nào dối trên lừa dưới còn hơn nó không? Ở nhà viết thu hoạch để rủ nhau đi săn. Bây giờ lại là chính trị cao cấp nữa! Nó đang dùng cái bằng chính trị trung cao cấp và biết bao nhiêu quyền lực, tài sản khác của đất nước vào việc gì? Để tổ chức những bữa tiệc đi săn như sáng nay? Để làm những việc mất dậy, những việc khả ố hết chỗ nói chung quanh cái chuyện đi săn này như cái cột nhà cháy đã nói xa nói gần cho ông biết? Ôi sản phẩm bằng máu thịt, sản phẩm tinh thần, sản phẩm con người do chính ta đẻ ra, do ta nuôi dạy, do cả xã hội này tốn bao công lao nuôi nấng là như thế ư?! Chẳng lẽ nó mới chính là cái hiện thân đích thực của tất cả những gì ta rao giảng trong Nam ngoài Bắc gần cả cuộc đời ta? Là cái kết quả cuối cùng tất cả những gì ta ước vọng, ta gửi gắm hay sao? Không biết sự nghiệp lao động của ta, chính bàn tay của ta đã đào tạo hay góp phần đào tạo ra bao nhiêu thằng Thắng như thế này cho đất nước này?! Cả cái xã hội này bây giờ có bao nhiêu thằng Thắng như thế? ...Ôi chẳng lẽ mắt ta bây giờ nhìn đen hóa trắng, nhìn trắng thành đen? Đầu óc ta chật cứng những khuôn sáo, biến ta thành người câm trước những điều ta phải nói, làm tai ta điếc với những điều ta phải nghe... Chẳng lẽ ta đã nên trở vô cảm, phải chờ đến lúc thằng con mất dạy của chính ta mở mắt cho ta, cho ta bài học... Ôi bây giờ ta hiểu, ta bắt đầu hiểu... Nhưng sao ta vẫn mãi trong tình trạng nhận biết được một đằng, nhưng hệ thần kinh phân lập của ta lại hướng cái đầu ta nghĩ, đưa cái tay ta viết, máy cái mồm ta nói đi theo một nẻo? Ngôn không chính, danh không thuận! Không sao làm khác được, không sao cứu vãn được. Thế là thế nào?.. Đời ơi là đời!..

...Trời đất ơi, sao bây giờ ta mới nhận ra tội lỗi của ta! Do chính ta gây nên với tất cả sự mù quáng của ta! Chính ta đã rắp tâm lập thân lập nghiệp bằng cái nghề này! Để chiếm cho bằng được cái ghế ta ngồi, để vươn đến cái đích ta hằng đeo đuổi suốt cuộc đời và đã được hứa hẹn: Ta sẽ là người trong cuộc!.. Thì ra trong suốt cuộc chiến này chiến lợi phẩm lớn nhất và duy nhất ta giành được trên đời này lại chính là vợ ta! Chỉ có thế thôi, và ngay cả vợ ta cũng bỏ ta mà đi rồi! Ôi, chẳng lẽ đấy mới là đời, là sự thật à? Còn gì cay đắng hơn thế hả trời đất ơi?!. Trên đời này còn có hệ luỵ nhân quả nào nghiệt ngã hơn thế nữa không trời ơi?!..

Phong ba bão táp nổi lên trong đầu ông Tiến nhiều đêm thâu.

May thay cái bản năng nam tính của ông Tiến, cái bản năng thực sự bất khả xâm phạm, được hệ thống thần kinh thực vật bảo vệ và duy trì, đã nhiều lần trở nên bất trị đối với chính ông, vì thế nó đã nhiều lần cứu được ông ra khỏi những cơn quẫn của bệnh trạng thần kinh phân lập. Thử thách chưa đủ mức lắm, nhưng ông cảm thấy ở công trường như thế là đủ. Ông gắng gượng đứng dậy. ...Có thể về sống với gia đình Thắng ta sẽ tìm ra lối thoát mới... Đành thế vậy, bây giờ ta hãy lo cứu vớt chính ta đã... - Ông Tiến hy vọng như vậy.

Về ở với vợ chồng Thắng, ông thấy nhà cửa rộng quá, bản thân ông lại đang thời kỳ thăm thú phong thổ. Ông bảo vợ chồng Thắng khoan hãy thuê hay mua nhà riêng cho ông. Để ông còn thử sức cái đã...

Quả là xa con xa cháu đã quá lâu, ngoài cái thứ bậc trong gia đình do ngàn vạn năm đặt ra, ông thấy giữa ông và con cháu đã xuất hiện một dải ngăn cách, một vùng cấm nào đó rất khó tả, bất khả xâm phạm...

Ở ngay trong nhà con cháu, thế mà cơ hội chuyện trò với các con các cháu rất hi hữu. Từ hôm ông đến ở cái nhà này, vẫn chưa có lấy một bữa cơm nào đông đủ cả nhà. Không hiếm những bữa cơm ô-sin dọn ra cho ông ăn một mình..

- Thắng ơi, một tháng con ở nhà mấy ngày và ăn cơm ở nhà mấy bữa?

- Bố thật là cờ lát xích trên cả cờ lát xích(*)[(*) Classic: kinh điển, cổ điển.] . - Thắng khoe tiếng Anh với bố.

- Xiềng với xích cái phải gió?

- Ý con muốn nói bố hâm hay là cổ hủ trên cả cổ hủ?

- Anh nói với bố anh thế hả?

- Hề hề hề...

Thắng chỉ nhe răng cười.

Cái bữa tiệc sáng của Thắng trước khi đi săn hôm nào lại gọi gió bão về trong đầu ông Tiến. Ông Tiến nghiến răng lại, tìm cách bỏ qua mọi chuyện.

...Trong một bữa cơm tối chỉ có ông với cô con dâu Kim Hồng, vợ Thắng:

- Cô không biết giữ chồng ở nhà thì tôi e là cái gia đình này tan nát! – Thấy không có ai chung quanh, ông Tiến đắn đo mãi mới dám nói với con dâu điều nghiêm trọng ông lâu nay lo lắng cho gia đình này.

Kim Hồng cười ngặt nghẽo, oặt người ra ôm bụng cười, không sao dứt ra được:

- Khi Trung tâm Bình Tiến mới ra đời nếu bố lo như vậy thì đúng là điều chúng con đã nghĩ tới. Bây giờ chúng con đã tiến qua giai đoạn này từ lâu rồi bố ơi! Lâu lắm rồi!..

Ông Tiến đưa hai tay ôm đầu, mãi mới hỏi được:

- Trời đất ơi!.. Cô cậu đã tiến lên giai đoạn nào?

- Trên cả thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội bố ạ! Chúng con đã bước vào giai đoạn tự do của mỗi người là quyền của mỗi người!

- Láo! Ai dậy cho cô cậu cái triết lý này?

- Tiền, bố ạ. Tiền mới làm được như vậy. Tiền gìn giữ mối dây liên hệ giữa vợ chồng con. Chừng nào còn giúp được nhau làm ra tiền và có nghĩa vụ với con cái thì nô-fo-gâu! Bố hiểu chưa? – Kim Hồng bật tành tạch hai ngón tay làm điệu bộ hỗ trợ câu nói của mình.

- Gâu gâu cái con khỉ! Ai nói chuyện chó mèo ở đây! Bố thấy ông huấn luyện viên thể dục thẩm mỹ ăn cơm ở cái nhà này còn nhiều hơn cậu Thắng.

- Chuyên gia số 1 ở Trung tâm dưỡng da Ly Ly của con đấy bố ạ. Nhưng bây giờ ông ta là vệ sĩ của con.

- Cô làm vương làm tướng gì mà phải có vệ sĩ?

- Bố không hiểu được đâu. Con phải trả lương cho anh ta cao nhất hội đấy. Theo hợp đồng, không một tháng nào dưới ba trăm đô! Kiêm lái xe.

- ???

Ông Tiến chan đầy canh, cố nuốt cho xong bát cơm đang ăn dở để đứng dậy. Cái cảnh chan canh như vậy đã xảy ra nhiều lần trong các bữa cơm năm nào khi còn bà Hà ở nhà, nhưng ông thấy canh không đắng như lần này...

...Săn đón mãi ông Tiến mới giữ chân cháu gái mình được vài phút để chuyện trò, nhân lúc nó chờ bạn trai đến rủ đi dancing:

- Liễu ơi, - Ông Tiến gọi cái bống bằng cái tên thật của nó để tăng thêm tính nghiêm túc của câu chuyện - ...Quỹ thời gian của mỗi con người đều có hạn, cháu phải lo cho mình một nghề gì đi chứ? Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh cháu ạ!

- Ông nói hợp ý cháu quá. Nghề của cháu là tận hưởng thành quả lao động vĩ đại của bố mẹ cháu. Cháu thừa nhận nghề này là sướng nhất đời!..

- Cháu suy nghĩ kỹ chưa? - Ông Tiến cố kiên nhẫn với cháu gái mình.

- Vô tư đi ông ơi. Dồn lại bình quân mỗi ngày cháu không tiêu quá một trăm đô thì bố mẹ cháu không quở trách gì hết.

- Cháu biết lương tháng một công nhân làm đường là bao nhiêu không?

- Cháu không muốn biết ông ạ, nhưng cháu biết cháu đang làm cái việc phân phối lại mà Đảng và Nhà nước ta không làm được! Càng tiêu nhiều là càng chia tiền cho mọi người đấy.

- Cháu không biết lãng phí như thế là xấu à?

- Hội chúng cháu chỉ dạy nhau có một điều là tha hồ làm mình sung sướng, nhưng không được làm hại ai thôi ạ. Như thế là quá tốt so với những gì chúng cháu học được ở trường đấy. Thôi, cháu chào ông, cháu nghe thấy tiếng bấm chuông...

Ông Tiến châng hẩng ngồi lại một mình...

...Riêng cái thằng Quang, đứa cháu đích tôn của ông Tiến, cả nhà vẫn quen mồm gọi nó là thằng Cuội, ông chịu thua. Đến nay ông vẫn chưa làm sao nói chuyện với thằng Cuội được đến câu thứ ba. Lúc nào nó cũng kêu bận. Trong bữa cơm nếu nó ăn ở nhà, hễ ông Tiến hỏi chuyện đến câu thứ ba là nó tìm cớ này cớ khác không quay lại bàn ăn nữa... Một lần trong bữa ăn, ông thử chỉ nói với mẹ nó, toàn những chuyện vô thưởng vô phạt, nhưng không đả động gì đến nó. Quả nhiên bữa ấy thằng Cuội ngồi ăn hết bát này đến bát khác, ngồi từ đầu chí cuối!..

...Trời đất ơi, cái gia đình này là cái gì thế này?

Ông Tiến rít lên trong đầu. Ông thừa nhận cái gia đình này bây giờ tồi tệ gấp trăm nghìn lần so với hồi còn sống với vợ chồng ông ở Hà Nội. Ông tiếc cho công sức của bà Hà đã vun vén cho cái gia đình này... Sự dằn vặt bao đêm về cái hệ luỵ nhân quả lại trỗi lên trong lòng ông.

Trong một bữa ăn tối, lại cũng chỉ có ông với Kim Hồng. Ông ngạc nhiên thấy con dâu lần này chủ động nêu chuyện:

- Con lo quá.

- Cô lo cái gì?

- Cái bống nhà này gặp nguy ông ạ. – Vợ chồng Thắng vẫn gọi con gái bằng cái tên nựng con lúc mới đẻ.

- Nó làm sao?

- Công an đang có lệnh truy nã nó.

- Sự thể thế nào?

- Ông ạ, cái bống là chủ soái hội G10. Tuần trước sinh nhật nó, nó tự tiện mở tủ lấy của con 75 nghìn đô đi mua 10 cái xe a-còng (@), phát cho 9 đứa bạn gái và nó mỗi đứa một cái. Chúng đi chơi rong suốt ngày hôm đó.

- Làm sao cô lại chiều con như thế được?

- Con đâu có muốn thế. Ông thử hình dung, mười đứa con gái, đứa nào cũng cao nghều nghễu như cái bống nhà này, cứ như là một đội bóng chuyền chuyên nghiệp ông ạ. Tất cả đều mặc quần áo nịt màu đen, đi ủng da trắng đến đầu gối, cưỡi trên 10 cái a-còng trắng, đi đến đâu náo loạn đường phố đến đấy.

- Thế mà công an cũng để cho yên?

- Con cũng chẳng hiểu. Cái bống kể: Đến tối chúng nó vẫn còn một hai nghìn đô. Thế là chúng rủ nhau vào phòng VIP của Saigon Tower tổ chức đại tiệc, cùng nhau chích máu ăn thề: Sống chết vì G10, đứa nào chết: bỏ! đứa nào phản: diệt! Sau đó cái bống phát cho mỗi đứa một viên thuốc lắc rồi kéo nhau xuống sàn nhẩy ở tầng trệt. Con tưởng câu chuyện đến đây thì dừng lại, nhưng khi ra về một đứa đưa ra ý kiến: đua xe máy để chứng minh lời thề của G10! Mà đã quá nửa đêm rồi...

- Con gái mà du côn hết chỗ nói!

- Ông để con kể tiếp. Đã quá một giờ rồi, chúng nó còn phóng lên đường đi Vũng Tàu, đến đoạn đường vắng ở ngã ba đầu tiên chúng quyết định cuộc đua bắt đầu, thi nhau ai về trước trên chặng đường hai mươi cây số... Đi chừng ba cây số một đứa va vào cột điện trong khi lạng lách, ngã văng xuống lề đường, máu mê be bét. Cả bọn dừng lại. Cái bống đặt tay lên ngực lên mũi đứa bị ngã. Thấy đã tắt thở, nó hỏi bọn còn lại: Tụi bay nghĩ thế nào? Tất cả nhất loạt hô lên: Chết bỏ! Thế là chúng nó lại đua tiếp. Lúc quay về, chúng nó không thấy người và xe đâu nữa.

- Trời ơi, man rợ hết chỗ nói! Xem cho lắm phim bạo lực và phim chưởng vào! Cô phải đi báo công an ngay!

- Không được bố ạ, dây cà ra dây muống, rách việc lắm.

- Cô định làm gì?

- Chốc nữa anh Thắng về con sẽ bàn thêm. Con định thế này: Coi như đứa bị chết là do tai nạn tự nó gây ra trong khi đi đường, mọi chuyện 10 cái a-còng, tổ chức sinh nhật, thuốc lắc, G10, đua xe... xoá hết. Theo bố giải pháp này có chắc thoát không?

- Cô định như thế còn hỏi ý kiến tôi làm gì?

- Bố lúc này có thể tỉnh táo hơn... Con muốn tham khảo ý bố trước khi hai vợ chồng con bàn với nhau.

- Người đi đường có ai việc gì không?

- Không, bố ạ. May là vì lúc đó quá nửa đêm, đường lúc ấy rất vắng.

- Nếu kiên quyết, thì làm cách gì công an cũng khám phá ra. Để tôi hỏi thêm cái bống cho rõ đầu đuôi cái đã.

- Không được, con đã cho cái bống đi trốn một nơi xa rồi! Con muốn vụ này phải chìm đi, còn tiền không thành vấn đề.

Hai hôm sau, vào bữa cơm tối, Kim Hồng đưa cho ông Tiến tờ báo. Ông đọc kỹ: ...Đêm hôm... một tai nạn giao thông thảm thương xảy ra tại cây số... trên đường đi Vũng Táu, tử nạn là một nữ.., đi xe gắn máy Honda a-còng... Công an đã làm việc kịp thời, giúp gia đình đưa thi thể nạn nhân vào bệnh viện và thu hồi lại cho thân chủ chiếc xe máy chưa có đăng ký vì là xe mới mua...

Hôm sau nữa, cũng vào bữa cơm tối, Kim Hồng cười phe phé đưa cho bố chồng tờ báo:

- Ông đọc đi!

Ông Tiến lật hết trang ngày đến trang khác:

- Cô bảo tôi đọc cái gì?

- Ông không nhìn thấy cái tin cáo phó ở trang cuối à?

- Thấy, nhưng mà làm sao?

- Người cáo phó là gia đình ông tổng cục trưởng... Người chết là con gái ông bà ấy đi cái xe a-còng bố đọc trên báo hôm qua! Thế là cái bống nhà này thoát nạn. Bố xem tụi con xử lý vụ này có gọn không!

- Thế còn lệnh truy nã của công an?

- Tổng thống Mỹ ra lệnh thu hồi rồi bố ạ.

- Sau sự việc này cô không khuyên bảo nó điều gì à?

- Có chứ ạ. Nhưng nó nghĩ theo cách của nó.

- Nó nói với cô cái gì?

- Nó nói: Vô tư đi mẹ ơi!.. – Lúc này Kim Hồng bật ngón tay tành tạch cùng một nhịp cả hai tay.

- Nó nói cái gì? – Giọng ông Tiến gằn hẳn lên.

- Nó nói “Vô tư đi mẹ ạ!”... Nhưng mà ông làm sao thế? – Kim Hồng trố mắt ngạc nhiên về thái độ cáu bẳn của bố chồng.

- Mẹ vô tư đi đằng mẹ! Con vô tư đi đằng con! Chúng mày bây giờ là cái hạng người nào thế này mà cùng một giuộc nói năng như nhau thế hả?!. – Tay chân ông Tiến giẫy giụa, hai hàm răng rít lại.

Kim Hồng cười nhạt, chờ một lúc cho bố chồng nguôi ngoai rồi mới nói tiếp:

- Con thông cảm... Bố lạc lõng quá xá trên đời này mất rồi!

- ... Hm... Hm... - Ông Tiến định nói điều gì đó nhưng không sao mở miệng được.

- Bố đừng buồn... Cuộc sống ngày nay ai cũng vậy... Thế mới sống được bố ạ... Trừ mấy ông đạo đức giả như bố, bây giờ cả nước mình nó thế...

- Có nghĩa là cô cũng xui tôi vô tư đi? - Ông Tiến nhìn vào tận mặt Kim Hồng.

- Vâng! Bố không hiểu sao? Cả nước mình bây giờ nó thế mà!.. Lọ mọ làm việc, suốt đời gò vào khuôn phép như bố để làm gì!..

Ông Tiến vẫn ngồi im.

- À quên, con chưa nói cho bố biết, sau khi một đứa chết, bọn cái bống đã quyết định đổi tên G10 thành G9 ạ.

- Thế thì còn trời đất nào nữa! Cái bống đâu? Gọi nó xuống đây!.. - Ông Tiến như bị một cái lò xo đẩy bật lên khỏi ghế.

- Nó ở trên gác, đang sửa soạn đi đâu đó.

- Gọi nó xuống đây, bố muốn nói chuyện với nó.

- Thôi đi! Để cho cháu khi khác ông ạ. Chúng nó đã có hẹn với nhau... Đang bàn nhau chuyện đi chơi Bangkok...

- ???

Ông Tiến vật vã ngay trên bàn ăn. Ngay trong bữa cơm tối hôm ấy, ông bảo con dâu thuê tạm một nơi nào đó cho ông ở riêng.

- Thần kinh của bố bây giờ yếu lắm.

- Ăn thua gì hả bố. Những chuyện của thằng Cuội còn ly kỳ rùng rợn hơn nhiều.

- Nó cướp của giết người à?

- Không đến nỗi như thế ông ạ. Đầu năm nó đánh bạc mất luôn cái ô tô của con. Trong hai năm nay nó hai lần nó đua ô tô bị đâm, nhà con phải thay xe hai lần. May là không có tai nạn chết người.

- Nó có chích hút không?

- Con nghi lắm!

- Trời đất ơi, thế mà các người đòi làm bố làm mẹ à! Sao tôi lại có những đứa con đứa cháu như thế này?

- Con thông cảm, bố là người thế hệ khác mất rồi...

- Sống trong cái nhà này, chúng mày làm tao vỡ tim mất!

- Bố phải quen đi! Trừ mấy ông đạo đức giả như bố ra, bây giờ cả nước mình nó thế mà!..

- Láo!.. – ông Tiến đổ khuỵu xuống sàn nhà.

Ngay sáng hôm sau Kim Hồng giao cho ông Tiến một điện thoại cầm tay, đích thân cùng vệ sĩ lái xe đưa ông đến chỗ ở mới. Đấy là một căn hộ tại chung cư Văn Thánh. Kim Hồng đã mua căn hộ này từ lâu, sửa sang và trang bị lại nội thất rất sang trọng, với mục đích cho người nước ngoài thuê hay khi nào được giá thì bán. Thỉnh thoảng Kim Hồng cũng có việc riêng cần sử dụng căn hộ này vài hôm. Kim Hồng còn cẩn thận dặn dò thằng nhỏ trông nom căn hộ này phải hầu hạ ông Tiến cho chu đáo.

- Thích ăn uống gì bố cứ sai thằng nhỏ. Đi đâu bố cứ gọi tắc-xi. Bố cầm lấy tiền, khi nào hết bố gọi điện thoại, con sẽ cho người mang đến... – Kim Hồng dúi vào tay ông Tiến một tệp bạc còn nguyên số série không biết bao nhiêu tờ 100 nghìn.

... Mỗi lần vứt đi cái giẻ rách, một cái khăn cũ trong nhà mình còn đắn đo chán. Thế mà chúng nó quăng mình ra đây nhanh quá! Trời ơi, trong khi đó mình đoạn tuyệt với mình mãi không xong!..

Cái máu nông dân Vũ Yển hun đúc cho ông Tiến một đức tính kiên trì hiếm có. Ra khỏi nhà Thắng, cuộc sống Sài Thành như tăng thêm sức lôi cuốn ông. Sự kéo co này, một bên là cái trạng thái thần kinh phân lập của ông, một bên là cuộc sống đầy khêu gợi của Sài Thành.., chưa biết ai thắng ai bại. Sự dằn vặt phai nhạt dần. ...Thật là trăm lạy ông trời! Nếu không thì ông không biết làm sao sống tiếp được... Nhất là từ sau cái hôm lần đầu tiên được Thắng đưa đi thăm trung Tâm Bình Tiến và được gặp Bạch Liên. Ngày ngày đi đâu, có việc được nhờ hoặc không có việc gì, ông cũng tìm cách tạt vào trụ sở trung tâm Bình Tiên. Một lực hấp dẫn lạ thường...

Dần dần trong ông Tiến lại sống lại cái háo hức như những tuần lễ đầu tiên khi ông đến công trường làm đường. Trong thâm tâm, ông thầm cảm ơn không biết bao nhiêu lần cái bản năng nam tính bất diệt của mình...

...Hay là tại Bạch Liên trông ngon quá? Chỉ nghĩ đến cũng đã đủ thèm rồi!.. - ông Tiến tự hỏi mình như thế không biêt bao nhiêu lần.

...Vào dịp Bạch Liên bận đi công tác nước ngoài, Thắng nảy ra ý kiến nhờ bố đến coi trụ sở giúp Bạch Liên, vừa là để tỏ thiện chí với Bạch Liên, vừa là để bố có dịp hiểu biết thêm những ngóc ngách khác nhau của cuộc sống Sài Thành. Thâm ý của Thắng còn là muốn tận dụng mọi cơ hội không để cho Bạch Liên lọt ra ngoài tầm kiểm soát của mình... Kể từ khi bị tụt xuống chức tên nô lệ đầu bảng, Thắng biết mình đã vĩnh viễn bị loại khỏi vòng chiến. Thắng đã lao vào các phiêu lưu khác, nhưng vẫn không muốn mang danh là kẻ tự ý cắt cầu... Hơn nữa Thắng cũng muốn nhân dịp này nhắc khéo Bạch Liên cái Trung Tâm Bình Tiến cũng là của Thắng, tuy là đã cưa đứt đục suốt...

Vỏ quýt dày, móng tay nhọn, Bạch Liên đi guốc trong bụng Thắng, vui vẻ nhận ông Tiến đến giúp cho ít bữa, Trung tâm thiếu gì việc.

...Thắng ơi, sự đểu cáng của ngươi và sự bao cấp của Nhà nước dành cho ngươi, cả hai thế mạnh này của ngươi bây giờ chỉ đáng để ta cho vào sọt rác. Ta đã nắm chắc Trung tâm Bình Tiến trong tay ta. Ta sẽ sử dụng ông già người theo cách của ta...

Ngoài cái việc gọi đúng tên là trông nhà, Bạch Liên giao cho ông một vài việc, làm quen một vài người, tiếp một vài khách...

Khi ở Thụy Sĩ về, Bạch Liên thấy mọi việc giao cho đều được ông Tiến thực hiện chu đáo. Có đôi ba việc tiếp xúc Bạch Liên thấy giao cho ông Tiến vừa tiện lợi, vừa được việc.

- Là học giả nhưng chú hiểu nhiều về văn hoá kinh doanh đấy. Cháu thấy cách giao tiếp của chú như thế là được. – Bạch Liên khen ông Tiến. Giữa hai người đã có một sự thân quen nhất định, nhất là nhờ vào cái tính thẳng thắn của Bạch Liên và cái tính dễ bảo của ông Tiến.

- Từ những ngày còn đánh khăng đánh đáo ở nhà quê, bố mẹ chú đã dạy là đàn ông phải như con dao pha, việc gì cũng phải làm được.

- Cái dáng giáo sư bệ vệ của chú cũng rất có lợi cho giao tiếp. Trung tâm của chúng ta được trang điểm thêm tên tuổi, bộ mặt của chú thế mà hay...

- Cả một đời người tu tỉnh theo khuôn phép tôi mới rèn luyện được cho mình cái tính mô phạm này đấy.

- Cháu thừa nhận chú không đóng kịch. Ở chú mọi thứ đã phát triển thành bẩm tính.

- Lần đầu tiên trong đời tôi được nghe một nhận xét xác đáng.

- Chú xứng đáng được nhận xét như vậy...

Ông Tiến không nói gì thêm, nhưng sướng lắm. Càng gần Bạch Liên, cái dằn vặt hệ luỵ nhân quả trong ông càng xa vời dần... Cái ham muốn phía trước khích lệ ông, cám dỗ ông, làm cho ông cảm thấy có lẽ lần này mình thực sự đang trên đường tìm lại được mình. Ông thấy mình trẻ lại, từng ngày, từng ngày... Ông lao vào mọi việc Bạch Liên giao cho.

...Ôi, ở đâu ra cái ái lực mạnh mẽ đến thế hả Bạch Liên!?.. Ta minh mẫn hẳn lên! Ta đã được giải toả khỏi nỗi ám ảnh của tình trạng thần kinh phân lập rồi! Ta thoát rồi! Ta đã bắt đầu tin vào chính ta...

Ông Tiến ra sức thi thố cái tính mẫn cán hồi còn đương chức để không mất đà lấy lại được mình, trong ông lấp ló cái đích mới... Bạch Liên sai ông lúc đi gặp Chín Tạ, lúc đến lãnh đạo Thành phố, lúc đến làm việc tại Sở này Sở khác... Tuy toàn làm những việc trong đời sống ngầm của kinh tế, nhưng quá trình tham gia cải tạo xã hội chủ nghĩa của ông Tiến ở Sài Thành trước đây, cái danh tính nguyên phó Trưởng Ban... là cái danh thiếp rất có giá trị, tạo cho ông nhiều thuận lợi làm các việc Bạch Liên giao cho. Ông Tiến hăm hở, vừa được làm nhiều việc, vừa có nhiều dịp quanh quẩn bên cạnh Bạch Liên. Một sự hấp dẫn ngấm ngầm từ Bạch Liên đã lan toả dần dần vào các vi ti huyết quản của ông, trở thành dòng máu của ông... Thỉnh thoảng có dịp được quệt vào Bạch Liên một tí, dù chỉ là cái tà áo, hay vài sợi tóc, hay cảm được cái mùi đầy quyến rũ.., ông Tiến thấy như trong mình đang sinh ra một thằng người mới. ...Ông bắt đầu hiểu tại sao mình bị thôi miên ngay từ hôm đầu Thắng đưa ông đến Trung tâm gập Bạch Liên... Ông mải mê đến nỗi chưa có dịp nào đến thăm Hai Hân. Đôi ba lần ông tự trách mình về điều này nhưng rồi tặc lưỡi cho qua...

Một lần hai người ngồi ăn trưa với nhau trong phòng làm việc, ông Tiến thấy Bạch Liên bữa nay ăn uống có vẻ uể oải:

- Cô Bạch sống quên mình vì Trung tâm. Hôm nay cô có vẻ hơi mệt.

- Sinh ư nghệ, tử ư nghệ mà chú!

- Cô cũng phải sống cho mình nữa chứ? Tôi đã khổ sở cả một đời vì không biết sống cho tôi...

- Chú định nói gì?

- Tôi định khuyên cô đừng sống như tôi.

- Chú không hoàn toàn vô lý. – Giọng nói Bạch Liên thành thật, tay Bạch Liên vỗ vỗ lên bàn tay ông Tiến trên bàn, nắm nắm một cách tự nhiên... Bạch Liên tỏ lòng biết ơn sự thông cảm của ông dành cho.

- Trước khi đến đây, cả một núi ưu phiền đè nặng lên tôi suốt cuộc đời, thế mà làm việc bên cô tôi lạc quan hẳn lên.

- Chúc chú tìm lại được niềm vui của mình.

Sự thân mật giữa hai người tăng dần. Ông Tiến càng mẫn cán, càng ân cần săn sóc Bạch Liên, các cơn quẫn định kỳ của ông Tiến hình như bị tống hết xuống địa ngục... Đôi ba lần Bạch Liên nhờ ông bóp hộ đôi vai quá mỏi. Có lúc Bạch Liên sai ông vào phòng vệ sinh lấy hộ cái khăn mặt sau khi vừa ăn xong quả na trên bàn làm việc. Có hôm Bạch Liên đi đâu về, duỗi hai chân lên ghế rồi sai ông Tiến xoa bóp hai bắp chân. Đôi ba lần như vậy, thành một thói quen tự nhiên. Đã có lúc hai bàn tay ông Tiến day day cao cao lên hai đầu gối, lăn lăn hai vế đùi...

Bạch Liên khen:

- Đã lắm! Đã lắm!.. Chú cứ như là một người làm nghề massage chuyên nghiệp. – Bạch Liên phát âm rất chuẩn.

Lời khen của Bạch Liên và hai bàn tay của chính ông... càng làm phong phú thêm những lời đồn đại ông được nghe về tính phóng đãng của Bạch Liên. Trí tưởng tượng của ông bay cao bay xa, thằng người trong ông nhảy nhảy tung tăng...

...Ôi cả một đời người, lần này ta mới thật sự trên đường tự tìm lại được chính ta!..

Ông Tiến thấy người mình lúc nào cũng lâng lâng, các bước đi của ông hình như chỉ lướt trên mặt đất. Quá khứ và mọi bão tố bây giờ nằm lại trong khoang suy tàn của trí nhớ... Tất cả như đã lặn xuống dưới mặt hồ trong những ngày đầy sương mù...

...Tại Bạch Liên quá hấp dẫn mình, hay là cái bản năng của mình rõ ràng mạnh hơn sức mình trấn áp nó? ...

Đôi ba lần ông Tiến đã tự lý giải được những câu hỏi như thế.

Một lần khác đi đâu về, vì quá khát, Bạch Liên cầm ngay cốc nước của ông Tiến trên bàn uống một mạch cạn sạch... Một lát sau ông Tiến cầm lấy cái cốc Bạch Liên vừa uống, đi rót cho mình một cốc khác, cũng uống một hơi hết sạch, với cảm nghĩ môi mình như đang chạm vào môi Bạch Liên trên miệng cốc... Ông ôm cái cốc vào ngực, quên hết tất cả những gì ông không thích nhớ.

Đôi ba lần, lúc đưa Bạch Liên xem một công văn hay đọc một cái gì đó, ông Tiến chủ động đặt một tay lên vai Bạch Liên, miệng thân mật nói thêm điều này điều nọ. Bạch Liên chăm chú, tán thưởng những điều ông nhận xét...

Ông Tiến ngày càng thông thạo các việc của Trung tâm. Những cái tay đặt lên vai Bạch Liên như thế cũng nhiều lên, lúc vai trái, lúc vai phải, tuỳ theo cái thế đứng ngẫu nhiên khi nói chuyện về công việc. Có lúc bàn tay ông đã quệt một tí vào má hay vê vê mấy sợi tóc mai của Bạch Liên... Ông không biết là tay ông tự nó nóng ran hay là cái nhiệt hấp dẫn của Bạch Liên lan toả sang... Có lúc ông chủ động bóp bóp hai vai cho Bạch Liên đỡ mỏi, được nhận lại cái nhìn đầy lòng biết ơn...

...Ôi, hiển nhiên ta đang tiến tới cái đích đích thực của ta! Ai dám bảo ta không có gan vứt bỏ cái đích hão huyền tự ta đã chuốc lấy gần hết cuộc đời!..

...Xin cảm ơn cha mẹ trời đất đã phú cho ta cái bản năng nam tính bất diệt! Ôi cái bản năng vào những phút cuối cùng đã cứu vớt ta. Nếu không ta không còn là ta! Cái bản năng bất khả chiến bại!..

Có lúc ông Tiến bỗng dưng huýt sáo. Vô ý đến mức mấy người ngồi các phòng bên cạnh đôi ba lần phải chạy sang nhắc nhở. Có lúc ông cao hứng ê a một câu hát nào đó, mặc dù cả đời mình ông chưa hề thuộc đầy đủ bất kỳ một bài hát nào... Ông thử lẩm nhẩm trong đầu tìm một bài hát nào mình thuộc nhất. Theo bản năng, ông ê a vừa đủ mình nghe mấy câu trong bài Cái trống cơm. Ông cảm thấy mình trẻ lại, hưng phấn...

Một hôm Bạch Liên sầm sầm từ phòng làm việc của mình chạy vào phòng làm việc của ông Tiến, đắc chí:

- Cái đơn kháng nghị cháu bảo chú thảo gửi lên Sở Tài chính và Sở Thuế có sức thuyết phục lắm. Hôm nay họ trả lời đồng ý thoái thuế đã thu vượt năm ngoái của Trung tâm. Nghĩa là họ thua. – Bạch Liên đứng ngay chỗ cạnh ông Tiến đang ngồi, chỉ các con số: -...Chú xem đây này, tính ra họ sẽ phải hoàn lại cho Trung Tâm hơn 200 triệu bạc thuế.

- Chúc mừng, chúc mừng. – Tay ông Tiến đã quàng ra phía sau ôm lấy ngang hông Bạch liên một cách thân mật, chia sẻ niềm vui thắng lợi.

- Nhưng có đòi lại được cũng phải chờ đến hết năm nay.

- Sở dây dưa ta lại làm đơn khiếu nại tiếp, lo gì.

- Từ nay cháu sẽ phân công cho chú việc khác hợp với khả năng của chú hơn. Không để chú làm các việc linh tinh nữa.

- Thành tích thế này phải có thưởng chứ? – Một bàn tay ông Tiến đã luồn vào sau cạp quần Bạch Liên.

- Thưởng thì dễ thôi, nhưng chú sẽ nhận toàn việc khó.

- Khó đến mấy chú cũng làm tuốt! – Bàn tay ông Tiến đã luồn sâu xuống bên dưới, chạm đến khe hai cái mông tròn tròn, các ngón tay ông máy máy...

- Stop here! – Tiếp theo câu nói như quát, Bạch Liên một tay nâng cằm ông Tiến lên, một tay giáng một cái tát có võ, làm cho mặt ông Tiến lệch hẳn về một bên.

- Xin lỗi. Tôi...

- Thôi, không nhiều lời.

- Tôi...

- Chuyện nhỏ thôi mà. Chú yên tâm, không ai biết cái tát này đâu mà lo.

- Xin cảm ơn cô Bạch. Rất cảm ơn cô. Tôi xin rời Trung tâm ngay từ bây giờ.

- Nếu tôi không cho phép, ông không thể bước ra khỏi Trung tâm.

Ông Tiến có cảm tưởng một mãnh thú Bạch Liên đang đối diện với ông, sẵn sàng xé ông ra từng mảnh.

- Thôi cô tha cho tôi... Cô phải thông cảm với một ông già...

Bạch Liên bặm môi lại, mãi mới xuống giọng hỏi:

- Chú nhất định xin được tha?

- Vâng.

Bạch Liên chau mày một lát:

- Thôi được, tôi không ép buộc. Để chuộc tội, trước khi rời Trung tâm ông phải viết một bài báo ca ngợi Trung tâm và ông Chín Tạ. Viết thế nào cho phù hợp với đường lối chính sách hiện hành là việc của ông. Bí lắm ông có thể nhân danh cá nhân mình ca ngợi cũng được.

- Cô có ấn định thời gian không ạ?

- Bao giờ viết xong ông có thể từ giã Trung tâm, nếu ông quyết tâm ra đi. – Bạch Liên trở lại cái giọng lạnh băng.

- Vâng, nhưng...

- Còn gì nữa?

- Xin sửa đổi một chút, cho tôi ghi tên cô là tác giả có được không ạ?

- Ông có đùa dai không ông Tiến? Tác giả phải ghi đầy đủ tên ông, học vị, tính danh công tác nguyên phó Trưởng Ban của ông. Tôi ca ngợi tôi thì còn gì là lý thú! – Bạch Liên cười khanh khách.

- Thế thì cô giết tôi đi cho tôi nhờ! Thà chết còn hơn, tôi không thể đề tên tác giả như thế vào bài báo được!

Bạch Liên đi đi lại lại trong phòng, ngẫm nghĩ một lúc:

- Thôi được, đây là nhân nhượng cuối cùng. Tôi không có nhiều thời giờ mặc cả đâu. Ông phải để nguyên tên tác giả là ông như vậy, nhưng chua thêm địa danh Hà Nội, ngày bao nhiêu đấy do ông chọn, để mọi người có thể hiểu ông viết bài này từ Hà Nội gửi vào một cách ngẫu nhiên, chỉ đăng các báo trong này thôi. Tôi lấy danh dự đảm bảo với ông không ai biết cái tát vừa rồi. – Không cần để ý ông Tiến nhận lời hay không, Bạch Liên quay gót trở ra.

Gần đến cửa, ông Tiến kịp chạy theo, níu lấy tay Bạch Liên:

- Vâng tôi nhận! Tôi xin nhận...

Ba ngày liền ông Tiến chạy long tóc gáy trong Thành phố để tìm dữ liệu, tìm cảm hứng và tìm đầu đề. Mấy lần ông đi qua cổng xí nghiệp liên doanh nhà in Tự Lực mà không dám bước chân vào. Ông ngỡ ngàng vì thấy cái nhà in này bây giờ nguy nga hiện đại quá... Ông bụng bảo dạ: Bận sau phải đi đường vòng tránh xa cái nhà in này ra, lỡ gặp Hai Hân trong tình thế khốn nạn này thì mặt mũi nào mà nhìn nhau được...

Trong khi sưu tầm tư liệu để viết cái bài báo đền tội, ông Tiến thu thập được bao nhiêu tin tức về liên doanh nhà in Tự Lực. Báo chí ca ngợi đây là một trong những liên doanh mẫu mực của Thành phố. Ông đọc một số phát biểu của Hai Hân trong các cuộc họp của Thành phố bàn về thu hút đầu tư trực tiếp của nước ngoài, ông không thể nghĩ rằng Hai Hân này đã từng là đệ tử của ông. Những ý kiến phát biểu của Hai Hân chẳng có mảy may một hơi hướng nào liên quan đến những giáo trình, những bài ông đã giảng cho Hai Hân. Thậm chí có nhiều chỗ ông đọc mà không hiểu nữa: Hai Hân phê phán cơ cấu kinh tế của Thành phố chuyển dịch chậm so với tiềm năng cho phép; cảnh báo hệ số ICOR hiện nay của Thành phố quá cao, chìa khoá để giải quyết tình trạng này là cần mạnh dạn thay đổi cơ cấu đầu tư; HAI HÂN đòi phải thả nổi lãi suất của các ngân hàng thương mại nhưng đồng thời lại đòi hạn chế huy động vốn vay ngắn hạn đầu tư vào các công trình dài hạn của quốc doanh để thị trường vốn bớt nóng, Hai Hân kêu gọi phải có các biện pháp cắt giảm thuế mạnh mẽ khuyến khích các doanh nghiệp chi nhiều hơn cho R&D, phải làm mọi việc để nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm, Hai Hân đòi nào là phải giảm mạnh chi phí trung gian cho các nhà đầu tư nước ngoài, nào là phải chống tệ nạn một cửa nhưng nhiều khoá...(*). [(*) Hệ số ICOR (Inrcemental Capital Output Ratio): Phạm trù thuộc kinh tế vĩ mô, chủ yếu để đo kết quả đầu tư trong phạm vi cả nước (tỷ số tăng trưởng đầu tư mới/tỷ số tăng trưởng GDP). Chi phí R&D: chi phí cho nghiên cứu và triển khai cho việc cho ra một sản phẩm mới. Chi phí trung gian: Những khoản chi phí không trực tiếp liên quan đến công việc sản xuất kinh doanh, có khi còn bao gồm cả những khoản tiền hoa hồng, tham nhũng...]

...Trời ơi, thằng cha này học kinh tế bao giờ! Nó viết cái gì mà mình càng đọc càng ù ù cạc cạc thế này! Cộng lại có lẽ phải tới gần một chục cái thư của nó mình không trả lời... Mình biết gì mà trả lời?.. Nghe đâu nó đã hai khoá liền tham gia thường vụ quận uỷ. Hiển nhiên trong vòng hơn chục năm nay cái thằng cha này đã trở thành một con người, một nhân cách, xuất thân từ một tên du thủ du thực côn đồ... Còn mình? Suốt đời gắn vào cái đích, là giáo sư, nhưng bây giờ mình là gì?...

Càng nghĩ, ông càng tìm mọi cách đi đường vòng, tránh cho xa nữa cái nhà in liên doanh Tự Lực...

...Cái công thức vô địch của mình ngày xưa là gì nhỉ? Bây giờ cần đến thì quên bố nó mất rồi!

Cuối cùng ông tìm được lối thoát, nhờ ôm mấy chồng báo trong thư viện Thành phố...

Nhưng đến cái đoạn phải ca ngợi Chín Tạ ông thấy khó quá. Tự dưng đề cao một ông cán bộ phụ trách tổ chức vào trong khuôn khổ cái bài báo rặt về chuyện kinh doanh này thì chẳng khác gì làm cái việc râu ông nọ cắm cằm bà kia. Có lúc ông Tiến đã phải rủa lên thành lời trong căn hộ tạm của mình ở Văn Thánh:

- Cha tiên sư con họ Bạch, đời cụ đời kỵ nhà mày ăn cái đéo gì mà mày đành hanh thế!

Nhưng rồi thủ thuật nhà nghề lâu năm của ông cũng ra tay giúp ông: Ca ngợi sự quan tâm của Đảng bộ Thành phố đối với phát triển kinh tế, đánh giá cao sự hậu thuẫn quan trọng của họ dành cho các doanh nghiệp, điểm tên một vài nhân vật làm ví dụ – trong đó có Chín Tạ, nêu một số sự kiện kinh tế tiêu biểu của Thành phố để minh hoạ cho những ý này...

Bạch Liên xem xong bài báo, gật gật, lại trở về giọng nói nhí nhảnh, thân mật:

- Chú vẫn tỏ ra có tay nghề. Xin thành thật cảm ơn chú.

- Tôi lấy công chuộc tội.

- Chú yên tâm đi, không có công và tội nào ở đây cả. Đã nói xí xoá là xí xoá.

- Cô nghĩ thế thì tôi mừng lắm. Thực ra tôi chỉ nghĩ tốt...

- Bài báo chú viết hay thật đấy, cháu không xã giao đâu. Đề cao vai trò đảng bộ trong Trung tâm, đề cao các vị lãnh đạo Thành phố có lý có lẽ chứ không gượng gạo. Công tác công đoàn và các công tác xã hội khác của Trung tâm chú viết sống động lắm, nhất là chỗ chú viết về phát huy dân chủ cơ sở... Tuyệt lắm! Kết thúc bài báo chú còn nhấn mạnh phải đổi mới tư duy! Phải phát huy tự do tư tưởng! Không gì hoàn hảo bằng những lời kết hào hùng như thế! Rất hoàn hảo chú ạ...

- Cô quá ưu ái tôi thôi!

- Khen thực lòng đấy chú ạ... Chú quên một chi tiết nhỏ là trong Trung tâm cũng có một chi đoàn.., nhưng thôi, không sao.

- Đối với tôi, tất cả những gì thuộc về đường lối chính sách đã nằm ngay trong máu. Không thế không thành chuyên nghiệp được. Cô không hiểu đấy thôi...

- Không hiểu cái gì hả chú?

- Tôi đã nói là những chuyện này đã thành công thức cứ như là trong toán học ấy, và đã ngấm vào máu tôi... Cô chưa hiểu mức độ thấm nhuần này... – Ông Tiến muốn huênh hoang tí chút để lấy lại sĩõ diện.

- Nghĩa là chú thuộc bài đến mức nói không cần nghĩ?

- Đã bảo là vào máu rồi mà...

- Ôi, nếu thế thì phải nói chú thuộc bài còn hơn cả một cái máy ghi âm, hơn cả một cái lưỡi gỗ..!

...Tổ cha mày, thà chửi cha tao lên còn hơn là mày khen tao như thế!.. – Ông Tiến chửi thầm trong bụng như vậy, nhưng cái lưỡi ông Tiến lại nói:

- Trăm hay không bằng tay quen mà...

- Bài báo này có thể làm cho Trung tâm năm nay lại được vào diện bình chọn lá cờ đầu đấy chú ạ. Chỉ có một chi tiết nhỏ.

- Ấy chết, có chỗ nào tôi viết sai không? - Ông Tiến như bị điện giật.

- Chú ca ngợi Bạch Liên hơi lộ liễu, nêu lại chuyện đảng viên tiên tiến và chiến sĩ thi đua cũ rích làm gì.

- Tôi lại cho là chỗ này viết hãy còn quá khiêm tốn.

- Chú thấy có nên xem lại ý định chia tay với Trung tâm không?

- Cô vẫn muốn dùng tôi? – Mắt ông Tiến ngời lên long lanh, song ông vội cúi gập xuống vì bắt gặp luồng mắt của Bạch Liên.

- Vâng, nâng cao thanh thế chính trị của Trung tâm xét ra không ai bằng chú. – Bạch Liên vỗ vỗ lên vai ông Tiến, thân thiết.

Ông Tiến tần ngần, muốn ở lại lắm, hai bàn tay ông tự nhiên nắm lại, rồi lại mở ra, ngón nọ vân vê ngón kia, rồi lại nắm lại... Nhưng khi nhìn thấy thân hình Bạch Liên hấp dẫn quá, ông lại lo...

- Thế nào, quên mọi chuyện đi, chú đồng ý ở lại chứ. Chú có tài thật đấy, cháu không khách sáo đâu. – Bạch Liên giục, cái giọng bà chủ ra lệnh không còn nữa...

Ông Tiến đắn đo. ...Mình thì thần kinh phân lập, nó thì hừng hực thế kia, ở lại đây nhỡ ra sẽ có ngày mình bóp cổ đè nó ra mất! Không hiếp dâm thì cũng án mạng!.. Phạm trọng tội như chơi! Không được! Dứt khoát là không được!.. Thà chết còn hơn! Ông cả quyết, nhưng hai cánh tay tự nhiên cứ thõng xuống như vô hồn. Ông đành nắm chặt hai bàn tay lại trong khi nói, trong lòng chỉ sợ cái đầu mình định nói một đằng, mà cái lưỡi của mình tự nó lái đi đằng khác thì bỏ mẹ... Ông nắm tay chặt hơn nữa, cả quyết:

- Không được. Dứt khoát không được!.. Không nên. ...Ý tôi muốn nói là không nên lạm dụng lòng tốt của cô!

- Chú đừng bi kịch hóa một chuyện vặt như thế.

- Tôi quyết rồi. – Bàn tay ông Tiến đã mở ra nhưng lại nắm chặt ngay lại.

- Chú định làm lại cuộc đời chắc? Có đến nỗi như thế không? – Mắt Bạch Liên tròn xoe.

- Tôi đã làm xong cam kết.

- Nếu..???

- Tôi đi được rồi chứ? - Ông Tiến ngắt lời Bạch Liên, vì rất lo mình ngã lòng.

- Chú quyết thế?

- Vâng!

- Xin tuỳ chú. Bây giờ chú là người tự do. Chú sẽ đi đâu?

- Tôi trở ra Hà Nội, ngay chiều nay.

Bạch Liên thở dài với vẻ mặt ái ngại, đứng dậy mở tủ két, lấy cái gì đó cho vào phong bì rồi đưa cho ông Tiến:

- Đây là quà của Trung tâm. Xin biếu chú.

- Tôi không thể...

- Thôi, chú đừng khách sáo. Mọi việc phải sòng phẳng. Chúc chú đi đường mạnh khoẻ. Khi nào chú cảm thấy hứng thú, xin mời chú đến thăm Trung tâm, hoặc lại đến làm việc tiếp ở đây cũng được. Cánh cửa ở đây luôn luôn rộng mở...

Bạch Liên chủ động bắt tay ông Tiến, lại còn thân mật ôm lấy ông Tiến khá lâu, thân thiết vỗ vỗ vào lưng ông mấy cái rồi mới bắt tay, sau đó tiễn ông ra tận cổng trụ sở, chiếc taxi cho ông đã được gọi sẵn, vé máy bay cũng đã được Trung tâm điện thoại ra đặt trước...

Ngồi trong xe ông Tiến vẫn còn cảm thấy rạo rực bởi cái ôm đượm mùi âm ấm thơm thơm của Bạch Liên vương đọng trên người mình, kéo theo sự thèm khát khôn cưỡng lại được... Nếu cái khoảnh khắc này kéo dài thêm chút nữa thì thật là chết người! Không biết chuyện gì sẽ xảy ra!.. Đã thần kinh phân lập thì ai mà biết trước được điều gì...

Ông Tiến tặc lưỡi rồi tự an ủi, thốt lên thành lời:

- Ít nhất sự rèn luyện suốt đời đã diệt gọn được một lần cái ác đã bắt đầu nho nhoe trong mình!..

- Ôi chú vừa tiêu diệt được một vụ gì đấy ạ? Sao hồi này lắm vụ thế hả chú? – Người lái xe tắc-xi nghe không rõ lắm, ngoái hẳn cổ lại hỏi ông Tiến.

Ngồi trên máy bay trở ra Hà Nội, ông Tiến độc thoại với mình trong đầu:

...Ta đã đến chỗ phải tới mất rồi à?.. Cái đích phải tới hoá ra là thế à? Không còn gì nữa mà nghi ngờ, ta đã tới thật rồi!.. Từ nay ta không phải đau khổ về ta nữa... Không còn một cơn quẫn nào có thể hành hạ ta nữa! Có phải ta đã đánh đổi tất cả, vứt bỏ tất cả, để thoát khỏi cái trạng thái thần kinh phân lập khốn nạn này không? Ta đã giành được những gì và cuối cùng còn lại gì?..

Ta bắt buộc phải tính sổ! ...Nhưng mà... ta cả gan đến thế cơ à? Xưa nay nhất cử nhất động ta đều theo khuôn phép, đều gắn ta vào đích.., bây giờ ta làm sao mà dám táo tợn đến mức tính sổ?..

Có lẽ... Phải rồi.., chính cái tát... Cái tát đã bạt ta văng tới cái đích cuối cùng ta phải đến. Ôi, dù sao vẫn phải cảm ơn con yêu tinh Bạch Liên! Từ nay... Đúng thế, từ nay ta được giải thoát... Ta được tự do! Thằng người ta theo đuổi trong ta đã chết thật rồi. Ôi thế là bây giờ ta còn lại là ta! ...Ta có thể tìm lại ta được không? Hỏi trời à? Hỏi đất à? Biết hỏi ai bây giờ?.. Bảo cho ta biết đi, có thể làm lại cuộc đời được không? ...Lê Hải và Nghĩa đã chẳng từng phát hiện ra con người đích thực trong ta là gì? Ta đâu có ngờ khi châm lửa đốt mấy quyển sách.., thực ra chỉ là đốt mấy lời giới thiệu đầy tâm huyết.., đấy cũng là lúc ta cho quỷ ác mượn bàn tay ta để hỏa thiêu con người đích thực của chính ta!.. Ôi bây giờ làm lại cuộc đời có được không? Làm sao con mụ Bạch Liên cứ như là đi guốc trong bụng mình? Như thế càng rõ là trong ta cũng vẫn còn một thằng người đích thực đấy chứ! Con người bị chính ta hủy hoại này có thể sống lại được không? Từ nay ta có thể tha hồ đi lại trên cõi đời thênh thang này cơ mà!.. Hay là quá muộn rồi? Sao ta cứ phải sống mãi với sự giằng xé trong ta thế này!.. Ôi giá mà ngay từ hồi ấy ta trung thành với những gì ta đã từng viết ra được về Lê Hải và Nghĩa! Giá mà đừng đốt mấy quyển sách ấy.., nghĩa là cứ trung thành với chính mình... Làm lại cuộc đời bây giờ còn kịp không?

...Sao đến tận hôm nay ta mới ngộ ra là cái ta mất còn đau đớn hơn ngàn vạn lần cuộc đời thất bại của ta?! Cái gì đã làm ta u mê thế này hả trời ơi?! Bà Hà ơi, giá như tôi biết không bỏ ngoài tai những lời nói của bà! Tôi ăn năn... Tôi xin lỗi bà...

Tối hôm đó ông Tiến trở về đến ngôi nhà được phân phối ở Hà Nội. Lưỡng lự mãi, đến nửa đêm ông mới dứt khoát cầm điện thoại lên gọi cho Thắng:

- Hãy coi ta như không có mặt trên đời này nữa!

- Bố đang ở đâu đấy?

- Ta đang ở trong nhà của ta, ngoài Hà Nội. Từ nay hãy để cho ta yên cuộc sống của ta!

- Không được!.. Bố vào trong này đi!

- Thà chết còn hơn!..

Ông Tiến cúp máy.

Ngồi tư lự một mình, mãi ông Tiến mới đứng dậy, lơ đễnh với lấy cái túi để giở ra xem Bạch Liên cho quà gì:

- Trời ơi, cái gì thế này? – Ông Tiến đụng vào bọc tiền mà người nảy lên cứ như chạm phải điện. Ông giở ra, dấp tay nước bọt, đếm đếm... Rồi ông hét to - ...Những một nghìn đô la? Bài báo đáng giá một nghìn đô la! Trời đất ơi! Con mụ này không phải của vừa!.. Nó bỏ ra một đống tiền như thế có nghĩa ta là một giáo sư có thực tài?!.. – Ông Tiến chạy đi chạy lại quanh quanh cái bàn: - ...Ta là giáo sư có thực tài!.. Ta có thực tài!.. Có nghĩa là sản phẩm của ta được cái xã hội này công nhận? Ôi... Vì thế Bạch Liên muốn giữ ta ở lại? Thế mà suýt nữa ta đã bỏ mất ta! Trời đất... như thế là ta và hai thằng người trong ta vẫn đang còn sống nhăn ra đây này! Chết cha ta rồi... Ta bỏ thằng nào, vương thằng nào bây giờ đây?.. Dứt khoát phải bỏ một thằng hay sao?.. Tại sao ta lại phải có cái thân phận phân lập, tam lập chó chết này hả trời? Không... Không thể bỏ được thằng nào cả!.. Không thể được... Như thế là ta không thể là ta được nữa rồi... Trời đất ơi, chẳng lẽ ta không bao giờ còn là ta được nữa? Không thể cứu vãn được nữa?.. – Ông Tiến đứng dậy cầm mớ bạc giơ cao chọc chọc lên trời, hai chân giậm giựt bành bạch, rồi kêu ầm lên giữa nhà - ...Bắt tôi sống một lúc với hai thằng người thế này làm sao tôi chịu nổi! Trời đất ơi! Thà chết còn hơn! Sao ông trời lại hại tôi đến thế này!..

Cứ thế, dưới ánh đèn trong đêm khuya, ông Tiến lúc độc thoại với chính mình, lúc đối thoại tay ba với hai thằng người mờ mờ trước mặt, lúc dùng bạo lực với chúng, vò đầu bóp trán, vật vã, đấm ngực mình thùm thụp…