Việc Nhà
Xuất
Bản
Sửa
Đổi
Tên
Sách
Của
Tác
Giả
Đã
Khuất
Kim Lê
Gần đây Bizbooks bán 7 cuốn sách của nhà văn Nguyễn Hiến Lê (1912-1984)
(link: https://lichsunhanloai.bizbooks.vn/),
trong đó có đổi (so với ấn bản lúc sinh thời tác giả) hai tên sách số 2
và số 7 như sau :
a) "Bán Đảo Ả-Rập. Thảm Kịch Hồi-Giáo & Dầu-Lửa" (Ảnh A.1) bị đổi thành "Bán Đảo Ả-Rập. Tinh Thần Hồi Giáo Và Thảm Kịch Dầu Mỏ" (Ảnh A.2).
 |
|
| Ảnh A.1 Ảnh A.2 |
b)
"Bài Học Israël"
(ảnh
B.1)
bị đổi thành
"Bài
học Israel
Cuộc Hồi Sinh Vĩ Đại Của Dân Tộc Thông Minh Nhất Thế Giới"
(ảnh
B.2).
 |
|
| Ảnh B.1 Ảnh B.2 |
Trên phương diện văn hóa xuất bản, việc đổi 2 tên sách này theo thiển ý
là sai lầm, vì các lí do như sau:
A) Về cuốn
"Bán
đảo Ả Rập.
Thảm kịch Hồi-giáo & Dầu lửa
Ngay trong bài tựa, tác giả đã giới thiệu cả hai hiện tượng Ả Rập thời
Trung cổ liên kết nhờ Hồi giáo và thời
cận đại chia rẽ vì dầu lửa, đều mang đến thảm kịch chiến tranh trong bao
nhiêu năm trời; thành ra cụm từ "thảm kịch Hồi giáo & Dầu lửa" đã được
tác giả Nguyễn Hiến Lê chọn rất chính xác.
Thêm vào, tác giả dùng lối chép truyện của Đông Chu (không theo niên đại
mà gom nhiều việc chung quanh một biến cố chính) để kể chuyện dầu lửa Ả
Rập, cũng như nêu ra đồng điểm trong tính cách các nhân vật này với các
nhân vật thời Đông Chu, nhằm cho chúng ta thấy rõ tâm tính thật của con
người không tùy thuộc ở vị trí địa lý và cũng không thay đổi từ hơn 2000
năm nay. Vậy thì tên bị sửa "tinh
thần Hồi giáo" như một đặc trưng của sách đã "phản" ý tác giả!
Ngoài ra về từ nguyên bản
"dầu
lửa"
bị sửa thành
"dầu
mỏ",
thì ngay trong tựa
cuốn "Bí mật dầu lửa" (xuất bản năm 1968), dịch giả Nguyễn Hiến Lê đã
ghi chú: tiếng dầu lửa "có hai nghĩa
: Khi thì chỉ thứ dầu đen, đặc, mới lấy ở dưới đất lên như ở đây. Khi
thì chỉ thứ dầu đã lọc rồi mà ta dùng để đốt đèn như trong tiếng đèn dầu
lửa"; như thế là tác giả đã cố ý dùng từ "dầu lửa" thông dụng trong dân
chúng vì sách vào loại phổ biến. Việc đổi tên này chứng tỏ người sửa đổi
không hiểu mục đích truyền bá của tác giả đã chọn từ phổ thông!
B) Về cuốn "Bài học Israël"
Dựa vào đâu trong sách mà tên sách bị thêm vào "cuộc hồi sinh vĩ đại của
dân tộc thông minh nhất thế
giới"
?
Trong
"Bài học Israël", tác giả
cho người đọc thấy
sự thành công của dân Do Thái khi về "đất hứa" của họ, là
nhờ
các đức tính "mạo hiểm, chiến đấu, kiên nhẫn, hi sinh" chứ không phải sự
"thông minh".
Chưa kể trong sách, tác giả còn viết về vấn đề thông minh của dân Do
Thái: "…Nhiều người kể tên độ mươi mười lăm danh nhân Do Thái từ thế kỷ
XVIII tới nay rồi cho rằng dân tộc Do Thái thông minh hơn các dân tộc
Đức, Anh, Pháp; nhưng chúng tôi nghĩ rằng tỉ số các danh nhân Do Thái
không cao hơn tỉ số các danh nhân Đức, Anh, Pháp…Sở dĩ người ta có cảm
tưởng rằng dân tộc Do Thái thông minh chỉ vì hễ có một danh nhân Do Thái
thì ai cũng để ý tới liền…". Rồi sau đó về vấn đề chủng tộc: "…thế giới
hiện nay nếu còn có một giống Do Thái thì đó tất phải là những người Ả
Rập sống trên lưu vực sông Euphrate, chứ không phải là những người Do
Thái đã nhập tịch Anh, Đức, Ý, Mỹ …và sống ở Luân Đôn, Bá Linh, La Mã,
Nữu Ước…; vì những người này đã lai cả chục lần rồi…".
Ngoài ra, một lí do quan trọng để
hầu hết
các nước Âu Châu đều bỏ phiếu thuận (chỉ trừ Hy Lạp bỏ phiếu chống và
Anh quốc bỏ phiếu trắng) trong việc Liên Hiệp Quốc biểu quyết sự thành
lập quốc gia Israël trên lãnh thổ Palestine (nghị quyết 181 ngày
29/11/1947) là sau thế chiến thứ II họ muốn chuộc tội đã để Đức quốc xã
tàn sát người Do Thái. Chính vì cũng đã dựa trên tư tưởng: dân Đức là
một giống thông minh nhất thế giới, tài giỏi nhất thế giới, nên để tránh
họa lai bậy mà Hitler chủ trương phải tận diệt dân Do Thái! Bây giờ phải
có đầu óc "kì thị chủng tộc" hay sao đó thì mới có thể tâng bốc dân
Israël một cách tùy tiện như vậy!
Nhà văn-học giả Nguyễn Hiến Lê lúc sinh thời luôn luôn chọn tên cho hợp
với nội dung sách của mình và cũng không bao giờ có thái độ lập dị. Vậy
bây giờ, với mục đích nào mà người làm sách khi tái bản đã thêm vào tên
sách điều trái nghịch với nội dung sách? Hay là người sửa tên sách đã
không hề đọc kỹ nội dung sách?
Việc đổi bậy này có thể sẽ đưa đến hai hậu quả đáng tiếc sau đây: một là
nếu người đọc hiểu biết sử thế giới nhưng không biết thân thế tác giả,
thấy tên sách chướng mắt không thèm đọc và coi thường tác giả, vô tình
người
đã khuất bị độc giả ngày nay hiểu lầm về trình độ biên khảo; hai là các
bạn đọc trẻ tin tưởng danh tiếng tác giả, đọc sách Nguyễn Hiến Lê để học
hỏi thêm, nhưng lại không đủ kiến thức để phê phán, mà cho đó là "sự
thật", thì tủi cho vong linh của
người
cả đời viết sách "có mục đích rõ rệt là phục vụ trong việc mở mang kiến
thức cho thanh niên"!
Cho nên, theo chúng tôi, người quan tâm đến hoạt động văn hóa trong nước
có bổn phận phải thông báo việc sửa đổi sai bậy kể trên để bảo toàn danh
dự cho tác giả.
Theo
thông
lệ, khi tái bản sách mà muốn đổi tên sách, một nhà xuất bản có uy tín và
biết tôn trọng tác quyền có thể đề nghị việc sửa đổi thế nào đó nhằm gây
thêm sự chú ý cho người đọc, nhưng quyền quyết định cuối cùng vẫn thuộc
về tác giả. Nay tác giả Nguyễn Hiến Lê đã quá cố, thì người thừa kế được
hưởng quyền quyết định này, vậy nên với tư cách là người rất quan tâm
đến văn hóa xuất bản, chúng tôi muốn được biết ý kiến của gia đình nhà
văn-học giả Nguyễn Hiến Lê liên quan việc sửa đổi tên hai cuốn sách như
đã trình bày ở trên.