|
Đàm Trường Viễn Kiến Và Nguyễn Đức Quỳnh
Lê Văn Nghĩa
Không khí sinh hoạt, văn nghệ, thúc đẩy sáng tác và phê bình văn học đầu
tiên sau 1954 thường được nhắc đến là “Đàm Trường Viễn Kiến” mà chủ soái
là Nguyễn Đức Quỳnh.
Trước khi nói đến “Đàm Trường Viễn Kiến” xin được quẹo cua về quá khứ mà
nói đến “Trung Tâm Sáng Tác Văn Nghệ Minh Đức” vào năm 1946. Minh Đức là
một nhà xuất bản lúc đó đã in sách của nhà văn Hồ Hữu Tường. Ông kể về
trung tâm sáng tác văn nghệ nầy được ghi lại trong tạp chí Bách Khoa số
15/4/72. “Ấy
là đến cuối 5/1946, tình trạng doanh thương của nhà Minh Đức được sáng
tươi, chủ nhân thuê một biệt thự rộng, có nơi hội hiệp chứa nổi cả 100
người. Để thực hiện một cái mộng mà tôi đã bắt đầu ấp ủ. Là lý trụ sở
của nhà Minh Đức làm một trung tâm sáng tác văn nghệ.”
“Khi tôi xúi ông Trần Thiếu Bảo làm cái đầu tàu lôi kéo các toa xe là
khác mà hướng vào con đường này, tôi cũng có mục đích vị kỷ mà ẩn nấp
sau cái bình phong vị tha. Vị kỷ, là nhờ có trung tâm này mà kẻ dùng
văn, là tôi, được sống gần gũi, mật thiết trong làng văn, giữa những
cây viết tiền bối để mà “ăn cắp nghề”.
“Để góp chút ít hồ sơ vào văn học sử xin ghi sau đây là một vài ký
ức. Nội qui, nếu được gọi như vậy, rất là rộng rãi, phóng túng. Cửa của
Trung tâm mở rộng. Anh em văn nghệ sĩ, ai đến cũng được, có vắng mặt mà
không hoạt động cũng chẳng bị khai trừ khiển trách, chẳng đóng nguyệt
liễm mà chẳng có bổn phận nào. Nhưng mà kỷ luật, vỏn vẹn có một điều duy
nhất, lại rất sắc thép. Là ai bước vào trung tâm thì xin tạm cởi cái áo,
và cuốn ngọn cờ chính trị mà gởi ở ngoài. Và đi vào trung tâm là nhà
văn, là nhạc sĩ, là nghệ sĩ lấy tình văn nghệ mà đối xử với nhau, không
để cho anh chiến sĩ mang căm thù, uất hận và thành kiến vào mà làm
thương tổn tình bằng hữu” “Nhờ
cái nội qui này mà ban đầu có họa sĩ Nguyễn Đỗ Cung, họa sĩ Tô Ngọc
Vân, nhạc sĩ Nguyễn Xuân Khoát, kiến trúc sư Nguyễn Quang Luyện, thi sĩ
Tú Mỡ, nhà văn Nguyễn Tuân, Đồ Phồn, Đoàn Phú Tứ, Phạm Ngọc Khuê, Nguyễn
Đình Lạp, Hồ Hữu Tường. Số ấy có thể gọi là sáng lập viên và nhân viên
thường trực. Gặp nhau vài kỳ, thì thi sĩ Thế Lữ và kịch gia Vi Huyền Đắc
nhập bọn, kế rồi Phan khôi, Khái Hưng. Đại khái những vị này là đội quân
“chủ lực”. Thỉnh thoảng, đôi lần, thi sĩ Vũ Hoàng Chương đến ngâm thơ
của mình. Thỉnh thoảng, nhóm này lại tổ chức những buổi họp khoáng đại,
như trong dịp lễ kỷ niệm giỗ nhà văn Vũ Trọng Phụng, thì thật là đông
đảo, đếm gần cả trăm”
Không biết có lấy ý tưởng từ “Trung tâm Văn Nghệ Minh Đức” nầy không
nhưng nhà văn Nguyễn Đức Quỳnh - thế hệ đàn anh của những Mai Thảo,
Thanh Tâm Tuyền, Doãn Quốc Sỹ, Nguyễn Sỹ Tế…đã lập Đàm Trường Viễn Kiến.
Cái tên Đàm Trừơng Viễn Kiến rất làm khó khăn tìm hiểu cho bậc hậu sinh
có ham mê văn học.
Nhà Văn Thế Phong, một nhà văn có đủ tư cách
và uy tín vì cũng đã tham dự, giải thích “Đàm Trường Viễn Kiến”trong
quyển Nhà văn hậu chiến 1950-56 như sau: “Một hội không là
hiệp hội, một nhóm không tên nhóm, một salon văn chương không có vừa ăn,
uống vừa đàm trong một căn nhà tuềnh toàng gỗ trệt ở hẻm Từ Quang (chùa
Từ Quang)- chủ soái Nguyễn Đức Quỳnh. Gọi là đàm trưởng người điều hợp
tọa đàm văn chương siêu việt, trung hòa mọi ý kiến đối nghịch, nơi đã
tạo ra nhiều nhà văn thơ có địa vị ở miền nam. Sau này, lớp trí thức
Quan Điểm có mặt Nghiêm Xuân Hồng, Vũ Khắc Khoan, Mặc Đỗ, Tạ Văn
Nho, Vương Văn Quảng. Nhóm Sáng Tạo - Người Việt có Doãn Quốc
Sĩ, Thanh Tâm Tuyền, Mai Thảo, Trần Thanh Hiệp, Tô Thùy Yên, Thái
Tuấn, Duy Thanh, Quách Thoại, Ngọc Dũng, Thạch chương ( Cung Tiến).
Nhóm làm báo Sân Khấu, Tin Bắc Lê Văn Vũ Bắc Tiến, diễn viên
kịch Thiếu Lang …Những Bùi Khải Ngyên, Uyên Thao, Hồ Hán Sơn, Phạm
Duy, Cung Trầm Tưởng, Lữ Hồ, Thanh Thương Hoàng, Thế Nguyên, Trần Dạ
Từ , Lý Đại Nguyên… Mỗi người bước vào nhà tới chiếc bàn nhỏ có cuốn
“Vượt”, đóng gáy da mạ chữ vàng. Ai đến thì ký tên vào với bút tích, với
cảm nghĩ, thông báo sáng tác mới làm và kinh nghiệm nghề cầm bút. Động
lực của nhóm salon văn chương “Đàm trường Viễn kiến” tạo được kích thích
sáng tạo, đánh giá văn chương đúng mức; nói khác đi cái nôi được bà vú
tốt bụng giỏi giang nuôi dưỡng tinh thần”
Vậy, nếu nói về tổ chức sinh hoạt cho các cây bút thì Đàm Trường Viễn
Kiến có trước cả Bút Việt (Trung Tâm Văn Bút sau nầy). |