|
TIẾNG DÂN
Làm sao để cấm một bài hát?
Jackhammer Nguyễn
Tác giả Nguyễn
Khoa đặt câu hỏi như thế trong một bài viết về nhạc sĩ Trịnh
Công Sơn trên trang Viet-Studies.
Vài ngày sau, chính quyền Việt Nam trong nước, không rõ có đọc bài viết
đó hay không, nhưng dường như đã có câu trả lời. Báo
Tuổi Trẻ đưa tin (nói là theo nguồn tin riêng của họ) rằng bà
Khánh Ly đã bị cơ quan chức năng mời làm việc, vì bà đã cả gan hát bài
“Gia tài của mẹ”, của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Cơ quan tổ chức buổi biểu
diễn của bà Khánh Ly ở Đà Lạt, cũng bị mời làm việc.
Bà Khánh Ly được xem là ca sĩ hát nhiều bản nhạc của ông Trịnh Công Sơn,
hát thành công nhất cho tới nay. Bài “Gia tài của mẹ”, nằm trong nhóm
sáng tác Ca khúc da vàng, được xem là phản chiến của cố nhạc sĩ vào thời
chiến tranh Việt Nam, trong đó có đề cập đến nội chiến, điều mà nhà cầm
quyền Việt Nam hiện nay không chấp nhận.
Khái niệm nội chiến là vô cùng nhạy cảm đối với Đảng Cộng sản Việt Nam,
đến mức một cuốn sách viết về thời Tây Sơn, trước khi Đảng Cộng sản ra
đời hàng trăm năm cũng không được ghi là nội chiến khi xuất bản ở Việt
Nam (quyển Nước Việt Nam thời Tây Sơn của sử gia Tạ Chí Đại
Trường có tên gốc là Lịch sử nội chiến Việt Nam).
Thôi hãy cứ cho là nội chiến hay ngoại chiến là quan điểm, có thể tranh
cãi, nhưng khi tôi lướt qua mấy trăm bình luận dưới bài của Nguyễn Khoa
trên Facebook của Viet-Studies, thì rõ ràng là nội chiến.
Chẳng phải nội chiến hay sao khi có những phe khác nhau nhưng toàn là
người Việt, sử dụng toàn là tiếng Việt, để mắng nhau, thóa mạ nhau,
chẳng hề có một… “yếu tố nước ngoài” nào cả, có chăng đó là yếu tố nước
ngoài Facebook, sản phẩm công nghệ của … “đế quốc Mỹ”.
Trong những cãi vả chửi bới trên trang Facebook của Viet-Studies, nổi
bật lên nhóm ủng hộ chính quyền Hà Nội hiện nay, nhóm ghét ông Trịnh
Công Sơn “thuộc” (!?) Việt Nam Cộng hòa, rất ít. Trong số hơn 300 bình
luận (đến ngày 29/6/2022), có đến khoảng 50 bình luận là thóa mạ “đế
quốc Mỹ”, phủ nhận “nội chiến”, mắng chửi tác giả, dù là tác giả đưa ra
những sự việc mang tính chỉ trích cả hai bên.
Có thể là với đoạn cuối của bài viết, nói về sang chấn tâm lý dân tộc,
hay là căn bệnh tinh thần có vẻ như vô phương cứu chữa của Việt
Nam, tác giả đã làm cho những người ủng hộ Hà Nội, cảm thấy bất an, từ
đó có một phản ứng thóa mạ, mạt sát dữ dội như thế.
Phân tích ngôn ngữ của nhóm này (tạm gọi là nhóm Hà Nội), ta thấy họ bị
ảnh hưởng rất mạnh của ngôn ngữ tuyên truyền của cơ quan tuyên giáo của
Đảng. Họ dùng những từ mẫu, có sẵn trong các bài viết tuyên truyền của
Đảng, mà từ ông đảng trưởng là tổng bí thư cho đến viên chủ tịch xã đều
dùng. Ngoài vô vàn lỗi chánh tả, lỗi ghép câu, thì nội dung cũng rất lộn
xộn. Khi đọc những bình luận này ta thấy sự trộn lẫn rất thú vị của sự
mạt sát, ý muốn làm nhục, tấn công (đánh, giết) người khác, của tầng
lớp… “vô sản lưu manh”, với ngôn ngữ chính trị của Đảng Cộng sản, với
ngôn ngữ trịch thượng “hủ nho” của các lũy tre làng.
Nếu lấy hơn 300 bình luận làm một mẫu khảo sát nhỏ thì tỷ lệ của nhóm
“Hà Nội” này là 1/6, một tỷ lệ khá cao mà chế độ có thể an tâm dựa vào
đó mà sống còn.
Tuy nhiên, không thể lấy cái mẫu 300 và 1/6 ấy làm đại diện cho nước
Việt Nam hiện tại được, vì có hàng chục triệu nông dân Việt Nam đang lo
lắng mùa màng thất bát, hàng triệu công nhân, lương chết đói, không có
thì giờ đâu mà vào Facebook.
Nhưng có thể nhóm 1/6 này là nhóm gần với bộ máy của chế độ, hay là
những ốc vít của bộ máy chế độ, vì thế nó cũng đóng vai trò quan trọng
trong việc vận hành xã hội Việt Nam ngày nay.
Trở lại câu hỏi của Nguyễn Khoa, làm thế nào để cấm một bài hát. Sau vụ
mời bà Khánh Ly và cơ quan tổ chức cho bà biểu diễn, tôi vẫn không thể
hiểu được là liệu họ có cấm được bài hát “Gia tài của mẹ” của nhạc sĩ
Trịnh Công Sơn hay không!
Theo báo Tuổi Trẻ thì, có đến 1000 người đến nghe bà Khánh Ly hát, trong
đó ắt hẳn có rất đông người đã biết bài hát ấy. Những người này hát nho
nhỏ cho vợ chồng họ nghe trong nhà, trong quán cà phê cho bè bạn, chuyền
tay nhau những clip kỹ thuật số, USB, chứ đâu cần những bản chép tay
cồng kềnh dễ bị các viên bí thư đoàn thanh niên bắt gặp, hồi hơn 40 năm
trước!
Trong bài Gia tài của mẹ, Trịnh Công Sơn hát rằng:
Gia tài của mẹ, một bọn lai căng
…
Mẹ mong lũ con cùng cha quên hận thù
…
Gia tài của mẹ, một nước Việt buồn
Đọc lại các bình luận của nhóm Hà Nội 1/6, tôi thật khâm phục sự tiên
tri của ông |