|
CALITODAY
Tâm thế nào từ ‘về nhà ăn tết’ và ‘sang Đức với con’?
Thiền Lâm
Với những người đã trải nghiệm một thời gian đủ dài trong tù hoặc ít
nhất đã trải qua giai đoạn điều tra lấy lời khai và phải ra tòa, “tâm lý
học Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh” là có thể lý giải được.
Một hiện tượng đặc biệt đã xảy đến đối với hai cựu quan chức này: khi
nói “lời sau cùng” tại phiên tòa xử “Thăng – Thanh”, trong khi Đinh La
Thăng tha thiết nguyện vọng “muốn được về nhà ăn cái tết cuối cùng với
gia đình trước khi chấp hành án”, thì Trịnh Xuân Thanh còn đi xa hơn
nhiều: “xin sang Đức để chăm sóc vợ con”.
“Về nhà ăn tết” và “sang Đức với con” cùng màn khóc lóc như mưa gió cho
thấy tâm lý cả hai đều rơi vào tình trạng hoảng loạn. Tâm lý này xuất
hiện sau khi Viện Kiểm sát tối cao đề nghị mức án 14 – 15 năm đối với
cựu ủy viên bộ chính trị Đinh La Thăng và chung thân đối với Trịnh Xuân
Thanh.
Thông thường, đề nghị mức án của Viện Kiểm sát tối cao là “chung quyết”,
luôn được Tòa án “sao y”, hoặc nếu tòa có thay đổi về mức án thì cũng
không nhiều.
Phiên tòa xử “Thăng – Thanh” lại là một ca hết sức đặc biệt – một nhân
vật từng dám thách thức quyền lực đối với Nguyễn Phú Trọng, còn nhân vật
kia dám xúc phạm thể diện của ông Trọng. Với những gì mà Nguyễn Phú
Trọng đã chỉ đạo “đánh án” với Trịnh Xuân Thanh và Đinh La Thăng, khả
năng rất cao là chính ông Trọng mới là “chủ tọa phiên tòa” và quyết định
mức án dành cho hai bị cáo này. Còn sự hiện diện của Viện Kiểm sát tối
cao với hai mức án đề nghị đối với Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh chỉ
mang tính thủ tục.
Hẳn “về nhà ăn tết” và “sang Đức với con” đã được thốt ra vào lúc cả
Thăng lẫn Thanh đều chợt nhận ra không còn lối thoát nào trong phiên tòa
này, các cánh cửa – trừ cửa trại giam, đều đóng kín, để hai cựu quan
chức này bật ra cảm xúc cầu cứu cuối cùng, dù cực kỳ mong manh nhưng vẫn
là một chút vớt vát hy vọng sẽ làm cho Tổng bí thư Trọng mủi lòng.
Nhưng lý giải thế nào về hiện tượng tâm lý của Đinh La Thăng – người đã
làm tới ủy viên bộ chính trị, và Trịnh Xuân Thanh – đã trở thành tổng
giám đốc và do đó cả hai đều có kiến thức tối thiểu về luật tố tụng hình
sự, lại có thể thốt ra “về nhà ăn tết” và “sang Đức với con” – những
nguyện vọng mà nếu được thực hiện thì hoặc là quá ngoại lệ, hoặc chẳng
ăn nhập gì với Bộ luật tố tụng hình sự Việt Nam?
Có khả năng “về nhà ăn tết” và “sang Đức với con” là hai trong những hứa
hẹn mà giới điều tra công an hoặc một cấp nào đó đã “gợi ý” cho Đinh La
Thăng và Trịnh Xuân Thanh trong quá trình lấy lời khai, như một cách để
hai bị can này có hy vọng và khai hết, khai sạch. Đó cũng là một thủ
đoạn điều tra rất phổ biến khi gieo vào lòng bị can một lối thoát, cho
dù lối thoát đó có vẻ thật vô lý. Với những bị can thiếu bản lĩnh, những
hứa hẹn về “được đình chỉ điều tra”, “được khoan hồng”, “được giảm án”…
vẫn thường có hiệu quả.
Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh, có thể trong một tình trạng tâm lý
không ổn định hoặc “thiếu kiên định”, đã “bập” vào mồi câu “cho về nhà
ăn tết” và “cho sang Đức với vợ con” như tia sáng cuối đường hầm, để đến
lúc nhận ra rất có thể tòa án theo đường của Viện Kiểm sát tối cao mà sẽ
đóng tất cả các cửa thoát với mình, cả Thăng lẫn Thanh đều bật ra đề
nghị này, nhưng không chỉ là một nguyện vọng hay kiến nghị mà còn như
lời tự thán, hướng về gia đình và những người thân nhất của mình trong
tình trạng tuyệt vọng – một loại tâm lý đặc trưng của các bị cáo bị xử
án nặng.
Nhưng có lẽ Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh đã không muốn bày tỏ
nguyện vọng “về nhà ăn tết” và “sang Đức với con” trong lời cuối cùng
trước tòa, nếu hai cựu quan chức này hiểu ra một “chân lý”: họ phải “hy
sinh”!
“Thăng – Thanh” là phiên tòa đầu tiên của Tổng bí thư Trọng nhắm đến kể
từ khi ông quyết định tiến sang giai đoạn 2 của chiến dịch được xem là
“chống tham nhũng”, tính từ tháng 11/2017 và sau một cuộc gặp có thể đặc
biệt quan trọng với Tập Cận Bình ở Hà Nội.
“Đường đi” của Tổng bí thư Trọng lại đang có nhiều nét khá tương đồng
với giai đoạn khởi động của chiến dịch “đả hổ diệt ruồi” của Tập Cận
Bình ở Trung Quốc. Một khởi sự mang tính then chốt và quyết định cho cả
vận mệnh của chiến dịch này là trong hai năm 2012 và 2013, Tập đã mạnh
tay “xử” Bạc Hy Lai – ủy viên bộ chính trị kiêm bí thư Trùng Khánh –
không chỉ khởi tố bắt giam mà còn giáng mức án đến chung thân.
Đinh La Thăng đang có nhiều triển vọng trở thành Bạc Hy Lai Việt Nam.
Còn Trịnh Xuân Thanh lại gắn liền với số phận của Đinh La Thăng. Một
logic thật đơn giản mà cả Thăng lẫn Thanh, có thể do bị tạm giam mà
không biết được thông tin và dư luận ở bên ngoài, là nếu ông Trọng không
“trảm” Đinh La Thăng và Trịnh Xuân Thanh, chiến dịch “chống tham nhũng”
của ông ta sẽ lập tức có nguy cơ tự chết và Nguyễn Phú Trọng sẽ không
còn cơ hội nào để trở thành Tập Cận Bình ở Việt Nam. |