Trung Quốc đã đi quá xa? Brahma Chellaney
Nguyên văn: China risks imperial overstretch with post-pandemic aggression (Nikkei Asian Review, 10 June 2020) Bản dịch của Diện Vũ
Trong khi các nước
láng giềng
đang bị
phân tâm bởi
đại
dịch
coronavirus, Tập
Cận
Bình đang tìm cách tạo
lợi
thế
cho Trung Quốc,
cụ
thể
là gần
đây đã mở
nhiều
mặt
trận
trong chiến
dịch
để
biến
Trung Quốc
thành cường
quốc
hàng đầu
thế
giới
- từ
mặt
trận
Hồng
Kông, Đài Loan đến
Biển
Đông, biển
Nhật Bản và biên giới
Himalaya.
Đại
dịch
tê liệt
toàn cầu
đã tạo
cơ
hội
cho Tập
hành động
để
hiện
thực
hóa "giấc
mơ
Trung Hoa" vào năm 2049 của
chế
độ
cộng
sản
Trung Quốc.
Tập
đã nói trong một
bài phát biểu
tại
một
trường
đại
học
nước
này vào tháng 4 rằng
"những
bước
tiến
vĩ đại
trong lịch
sử
luôn luôn xuất
hiện
từ
chảo lửa
trong những
thảm
họa
lớn".
Điều
này có thể
giải
thích tại
sao Trung Quốc
đã tìm cách tận
dụng
tối
đa đại
dịch
coronavirus. Từ
việc
phá vỡ
cam kết
ràng buộc
của
Bắc
Kinh đối
với
quyền
tự
trị
của
Hồng
Kông và cố
gắng
quấy
nhiễu
vùng biển
ngoài khơi
quần
đảo
Senkaku do Nhật
Bản
kiểm
soát đến
cuộc
chiến
biên giới
với
Ấn
Độ
bằng
cách xâm phạm
lãnh thổ
của
nước
này. Hành động của Tập đang cố làm để chuyển sự chú ý từ sự vô trách nhiệm của Trung Quốc về việc lan rộng toàn cầu của COVID-19 sang mối đe dọa của chế độ độc tài tới an ninh thế giới. Nhưng sự tham lam vô độ này cũng sẽ làm tăng nguy cơ Trung Quốc dẫn đến sự suy tàn và sụp đổ, giống như cách mà Liên Xô tan rã, như cách gọi sử gia Paul Kennedy "sự vói tay quá đà của đế quốc" (imperial overstretch).
Chủ
nghĩa bành trướng
của
Tập
đã tìm cách lập
lại
toàn cầu
hóa theo các điều
khoản
của
Trung Quốc.
Minh họa
rõ nhất
qua dự
án Sáng kiến
Vành đai và Con đường
(Belt and Road Initiative - BRI), nhằm
mục
đích đổi
mới
trật
tự
kinh tế
và chính trị
toàn cầu
bằng
cách đưa
hàng trăm tỷ
đô la vào các dự
án
ở
nước
ngoài khi Trung Quốc
vẫn
cần
vượt
qua tình trạng nghèo đói và kém phát triển
ở
trong nước.
Đây là một
dự
án đế
quốc
tìm cách lôi kéo các quốc
gia tuyệt
vọng
đầu
tư
cơ
sở
hạ
tầng
vào quỹ
đạo
chiến
lược
của
Trung Quốc.
Nhưng
thay vì "sự
thịnh
vượng
chung" mà Tập
hứa
hẹn,
BRI đã và đang buộc
các quốc
gia dễ
bị
tổn
thương
vào trong các bẫy
nợ
xói mòn chủ
quyền.
Khó khăn về
kinh tế
gia tăng trong đại
dịch
khiến
các nước
đối
tác khó trả
nợ
hơn.
Việc
Bắc
Kinh từ
chối
hỗ
trợ
các quốc
gia đối
tác đang đối
mặt
với
phá sản
càng làm nổi
bật
ý đồ
trong các hoạt
động
cho vay có chủ
đích. Bằng
cách gây ra sự
tức
giận
hoặc
phẫn
nộ,
cách tiếp
cận
cứng
rắn
có nguy cơ
làm suy yếu
hình
ảnh
quốc
tế
của
Trung Quốc
và tạo
ra một
sự
phản
kháng chống
lại
các chính sách mới
của
họ.
Dưới
thời
Tập,
mối
quan hệ
của
Trung Quốc
với
siêu cường
nước
đã hỗ
trợ
cho sự
phát triển
kinh tế
thần
kỳ của
họ
là Hoa Kỳ, đã nhường
chỗ
cho sự
thù địch,
và một
cuộc
chiến
tranh lạnh.
Với
Ấn
Độ,
Tập
dường
như
rất
muốn
bắt
đầu
cuộc
xung đột
lớn
tiếp
theo của
thế
giới.
Quan hệ
và mối
liên kết
giữa
Trung Quốc
và
Ấn
Độ,
chiếm
hơn
một
phần
ba dân số
và hơn
một
phần
năm nền
kinh tế
toàn cầu,
có
ảnh
hưởng
rất
quan trọng
đối
với
quan hệ
quốc
tế.
Cùng lúc đó, chính quyền
Tập
đã tăng cường
nỗ
lực
biến
các nguồn
nước
sông thiên nhiên thành vũ khí chính trị
bằng
cách xây dựng
các đập
thủy
điện
lớn
ở
biên giới
Trung Quốc.
Việc
chặn
dòng, xây dựng
điên cuồng
nơi
thượng
nguồn
sông Mê Kông đang gây ra hạn
hán tái diễn
ở
Thái Lan, Lào, Campuchia và Việt
Nam.
Trong khi Mao Trạch
Đông phá hủy
trật
tự
cũ và Đặng
Tiểu
Bình đặt
nền
móng cho một
nền
kinh tế
Trung Quốc
hiện
đại,
Tập
quyết
tâm biến
Trung Quốc
thành người
chơi
trung tâm trong quan hệ
quốc
tế.
Tham vọng
của
Tập,
cùng với
sự
sùng bái cá nhân có thể
khiến
Tập
mù quáng trước
những
nguy cơ
của
cách tiếp
cận
là giàn trải
nguồn
lực
của
Trung Quốc
ra nước
ngoài trong khi nền
kinh tế
đang chậm
lại
và dân số
trong độ
tuổi
lao động
giảm.
Ngày nay, Trung Quốc
vẫn
là một
cường
quốc
không có bạn
bè, Không có bất
kỳ đồng
minh chiến
lược
hàng hải
thực
sự
hoặc
các đối
tác an ninh đáng tin cậy.
Và họ
càng khó khăn hơn
để
có được
những
đồng
minh chân chính.
Giống
như
thảm
kịch
hạt
nhân Chernobyl năm 1986 - khúc dạo
đầu
cho sự
sụp
đổ
của
Liên Xô - đại
dịch
đã cho thấy
một
chế
độ
làm cho thảm
họa
tồi
tệ
hơn
nhằm
tìm cách che đậy
sự
thật
về
nó. Đại
dịch
coronavirus và cách hành xử
của
Tập
trong đại
dịch
thì tham vọng
tân-đế
có lẽ cũng có kết
cục
như
vậy.
Các nước
đã đánh giá lại
sự
phụ
thuộc
kinh tế
của
họ
vào Bắc
Kinh và tìm cách đa dạng
hóa chuỗi
cung
ứng
khỏi
Trung Quốc.
Ví dụ
với
quỹ
2,2 tỷ
đô la của
Nhật
Bản
để
giúp định
hình lại
sản
xuất.
Hoa Kỳ đã mở
đường
cho các lệnh
trừng
phạt
đối
với
các quan chức
và công ty Trung Quốc.
Trong khi các cường
quốc
khác vẫn
đang vật
lộn
với
đại
dịch
và một
nước
Mỹ
vật
lộn
với
biểu
tình và và đại
dịch
ngày càng gia tăng, Tập
có thể
có những
hành động
quyết
liệt
hơn.
Tuy nhiên, rất
có thể
mọi
sự
sẽ vượt
tầm
kiểm
soát của
Tập
điều
này sẽ khiến
Trung Quốc
phải
trả
giá đắt
trong khi tạo
ra một
môi trường
quốc
tế
thù địch.
Dien Vu lược
dịch
Nguồn: https://asia.nikkei.com/Opinion/China-risks-imperial-overstretch-with-post-pandemic-aggression? |