|
“Em
Đã Làm Gì Cho Tổ Quốc Hay Chưa?
”
- Một Vài Ngộ Nhận Boristo Nguyen
Covid-19 là một đại dịch, có diễn biến vô cùng phức tạp và chưa biết rồi
sẽ như thế nào. Đó là một đại họa và là điều chẳng ai muốn.
Mấy ngày nay báo chí liên tục đưa tin về việc “Việt
kiều đổ bộ về nước trốn dịch” rồi rộ lên clip một phụ nữ
từ châu Âu về tránh dịch to tiếng, làm loạn ở sân bay Nội Bài. Tiếp theo
là bài thơ “Em
đã làm gì cho Tổ quốc hay chưa?”
của cô giáo Lê Thị Thúy được truyền thông trong nước đăng tải, mạng xã
hội tung hứng.
Trước khi có đôi lời về bài thơ tôi cũng xin nói luôn quan điểm của
mình.
- Với những vụ việc khác không biết nhưng trong vụ Covid-19 nhà nước
Việt Nam đã nỗ lực hết mình và đã có những thành công bước đầu rất đáng
khích lệ. Đại dịch có thể còn kéo dài với những diễn biến khó lường, kết
quả cuối cùng ra sao khó đoán nhưng những gì nhà nước đã làm được xứng
đáng được ghi nhận.
- Tôi không đồng tình với cách hành xử thiếu suy nghĩ và không văn hóa
của người phụ nữ trong clip.
Quay lại bài thơ “Em đã làm gì cho Tổ quốc hay
chưa?” của cô giáo Lê Thị Thúy. Bài thơ đọc khá mùi mẫn, bắt
được trend và được nhiều người tung hứng ca ngợi. Cảm xúc của tác giả có
thể là chân thành, cũng có thể trong một phút ngẫu hứng thiếu thận trọng
hay vì mục đích câu likes, tôi không biết nên không phát biểu. Tuy nhiên
tôi thấy cần nói lại về một vài ngộ nhận trong bài:
1. Ngộ nhận thứ nhất – ngộ nhận chung.
Cùng với “định hướng” của truyền thông trong nước, bài thơ đã làm dấy
lên cái không khí kì thị, tạo ra cái cách nghĩ rất không đúng về Việt
kiều, coi họ là cái đám người vô ơn bội nghĩa. Lúc bình thường thì chê
đất nước, cha mẹ nghèo, bỏ đi đến những “chân trời
hoa lệ” đến lúc có chuyện mới quay về, cha mẹ đã giang tay ra
đón lại còn lên giọng đòi hỏi này nọ. Cách nghĩ, cách hiểu này có thể
thấy qua khá nhiều bình luận, comments trên mạng xã hội.
Cảm xúc chủ đạo này của bài thơ rất không hay và quan trọng hơn là không
đúng! Hành xử không phù hợp của người phụ nữ, hay thậm chí một nhóm
người nào đó không thể là đại diện cho toàn bộ Việt kiều, những người
Việt đang sống xa tổ quốc. Về hình thức, tuy tác giả bài thơ chỉ dùng
đại từ “Em” nhưng với ngôn từ của thơ ca, với bối cảnh đại dịch đang
hoành hành, ngữ nghĩa của đại từ không còn bó hẹp về một con người cụ
thể mà đã thành biểu trưng cho Việt kiều nói chung.
2. Ngộ nhận thứ 2: sang châu Âu nghiễm
nhiên sẽ có cuộc sống sang giàu. “Châu Âu bao la
cuộc sống sang giàu hiện đại” không có nghĩa là người Việt
sang đấy cũng sẽ được như vậy. Người Việt bên trời Âu cũng đủ loại, cũng
có một số thành công, khá giả nhưng số người phải bươn trải, lam lũ,
cảnh đời “chị Dậu” cũng không thiếu. Sống đất khách quê người, tự thân
vận động, không ai giúp đỡ, không ai bảo vệ thì để có được một cuộc sống
sang giàu chắc cũng không phải dễ dàng. Tỉ lệ thành công không lớn.
Nhiều người tan gia bại sản, nợ chất chồng, kiếm được đồng tiền phải đổ
mồ hôi, đôi khi phải trả giá bằng cả máu. Có khá nhiều bài viết về những
cảnh đời trớ trêu của người Việt ở nước ngoài.
So sánh sẽ là khập khiễng, ở đâu cũng có người giàu, kẻ nghèo nhưng
nhiều người sống ở nước ngoài về thăm nhà đều có nhận xét chung là Việt
Nam giờ có rất nhiều người giàu, mang tiếng đi tây mà không bằng một
phần người ở nhà.
3. Ngộ nhận thứ 3: người Việt cứ ra
nước ngoài là sẽ “Em tự hào, em được học rộng hiểu
cao”. Không tính du học sinh (sau một vài năm học đa phần
quay về nước) một tỉ lệ rất lớn người Việt ở nước ngoài sống bằng nghề
tiểu thương, làm việc chân tay, cửu vạn, osin … lấy đâu ra mà học rộng,
hiểu cao?
4. Ngộ nhận thứ 4: có phải vì được sang
châu Âu sang giàu hiện đại mà “Chê đất nước mình
nghèo dân trí thấp, em ơi?” hay “Nói về
Việt Nam, em thẹn thùng e ngại”. Người phụ nữ trong clip có
những phát ngôn, hành xử phản cảm nhưng nguyên nhân nằm ở chỗ khác – văn
hóa thấp, chợ búa. Người Việt ở nước ngoài là một xã hội Việt Nam thu
nhỏ, có đủ hết mọi tầng lớp. Trí thức có học cũng có nhưng chợ búa cũng
nhiều, lưu manh đĩ điếm cũng không thiếu. Những hành động vô văn hóa ở
trong nước xảy ra như cơm bữa thì trong cộng đồng người Việt sống ở nước
ngoài những hiện tượng này tại sao lại không có? Xem clip, tôi nghĩ cách
hành xử người phụ nữ nguyên nhân là bởi trình độ văn hóa chứ không phải
vì sang “thế giới văn minh” rồi hợm
mình chê đất nước. Càng không đúng khi khái quát hóa lên cho tập hợp
người Việt sống ở nước ngoài.
5. Ngộ nhận thứ 5: có phải người Việt
ra đi vì “Chê đất nước mình nghèo…”? Số
phận, hoàn cảnh mỗi người một khác, chuyện ra đi sang đất nước người
cũng rất nhau. Đúng là vì hoàn cảnh nghèo khó mà một số rất đông đã phải
vay nợ, bỏ nhà bỏ cửa, xa lìa người thân để ra nước ngoài với hi vọng về
một tương lai tốt đẹp hơn. Với rất nhiều người, cái tương lai đang chờ
đón là mờ mịt, đầy bất an nhưng vì muốn thoát khỏi đói nghèo mà họ chấp
nhận đánh bạc với đời. 39 người chết trong xe đông lạnh, những vụ chết
cháy trong các xưởng may ở Nga, những cô gái trẻ làm vợ cho những ông
già Đài Loan hay những cô gái bán thân nơi xứ người … là những ví dụ
buồn minh chứng.
Nhiều người ra đi vì đói nghèo nhưng chắc chắn với hầu hết mọi người quê
hương đất nước là nỗi nhớ, là chỗ dựa tinh thần của họ. Cũng là cùng bất
đắc dĩ chứ chắc chắng không có chuyện vì chê đất nước nghèo!
6. Ngộ nhận thứ 6: “Em
đã làm được gì cho Tổ quốc hay chưa?” được lấy làm tiêu đề
rồi lặp lại 2 lần trong bài thơ. Câu này và cả bài thơ đã đưa ra cái
thông điệp: Việt kiều đã làm được gì cho đất nước mà có quyền đòi hỏi?
Có rất nhiều phát biểu tạo nên cảm nghĩ là chỉ những người ở nhà mới
đóng góp cho Tổ quốc còn Việt kiều thì không. Tổ quốc là của chung,
chẳng phụ thuộc anh sống ở đâu, trong nước hay ngoài nước. Người sống
trong nước đóng góp kiểu trong nước, đóng thuế cho nhà nước. Người sống
ở nước ngoài cũng đóng góp theo cách của họ. Họ vất vả làm ăn, com cóp
gửi tiền về giúp đỡ gia đình, đầu tư về nước... Dòng ngoại hối (1) mỗi
năm vẫn đổ về mười mấy tỉ usd chẳng là đóng góp cho đất nước đó sao?
Cũng là mồ hôi nước mắt cả đấy, thưa cô giáo!
Câu hỏi “Em đã làm được gì cho Tổ quốc hay chưa?”
có lẽ là câu hỏi rất hay nếu mỗi người con đất Việt tự đặt cho mình chứ
không phải dùng nó để tạo nên những hình ảnh không đúng về người Việt
sống ở nước ngoài. Và ai là người có tư cách, có quyền thay mặt Tổ quốc
để hỏi người khác? Cô giáo với tư cách gì để đặt câu hỏi đó?
Tôi đã nói xong về những ngộ nhận trong bài thơ của cô giáo Lê Thị Thúy.
Bây giờ xin có đôi lời về việc “Việt kiều đổ bộ về
nước trốn dịch”.
Một mặt, như đã nói ở trên, Việt Nam đã có những thành công nhất định,
tuy mới chỉ là tạm thời. Đó là điều đáng mừng. Mặt khác, tâm lí con
người khi gặp hoạn nạn thường có tâm lí chạy nạn, nhất là chạy về nhà,
sướng khổ có nhau. Nếu có chuyện Việt Kiều lũ lượt kéo nhau về thì cũng
là bình thường, cũng là đồng bào ruột thịt của mình, đừng vội vã có tâm
lí hay cách nghĩ phân biệt không đúng.
Cũng cần làm rõ 2 vấn đề:
- Những người nhập cảnh Việt Nam những ngày qua đa phần có phải là Việt
kiều hay không?
Việt kiều là khái niệm tương đối mờ nhưng phải hiểu là những người định
cư lâu dài và ổn định, có quốc tịch nước ngoài hay giấy phép định cư lâu
dài. Tôi có khá nhiều người quen thuộc diện này, sống ở các nước các
khác nhau nhưng chưa thấy ai “đổ bộ về Việt Nam
trốn dịch”. Tôi nghĩ, số Việt kiều về trốn dịch nếu có thì
cũng chỉ là một tỉ lệ rất nhỏ. Đơn giản vì họ đều có bảo hiểm y tế và
thành công bước đầu của Việt Nam chưa đủ thay đổi niềm tin về sự ưu việt
của y tế Việt Nam so với các nước tiền tiến châu Âu, khi mà trong nhiều
năm đã bộc lộ rất nhiều bất cập. Những người nhập cảnh Việt Nam trong
những ngày qua chắc đa phần là du học sinh, người xuất khẩu lao động,
người sang làm ăn tạm thời chưa có giấy tờ cư trú ổn định, … Họ là người
Việt Nam thì khi gặp khó khăn họ trở về nhà là chuyện bình thường và nhà
nước có tránh nhiệm đón họ.
- Không biết
những ngày qua có bao nhiêu người Việt quay về, nhiều chắc cũng vài
nghìn. Cứ cho toàn bộ họ là Việt kiều thì trên tổng số 4-5 triệu Việt
kiều cũng chỉ là một tỉ lệ vô cùng nhỏ. Cách truyền thông tạo nên cảm
nghĩ về việc Việt kiều đổ xô kéo nhau về nước trốn dịch vừa bậy bạ, vừa
không đúng.
Nhìn ảnh
những người bộ đội, công an nhường lán trại để làm khu cách li, sống
trong rừng rất vất vả tôi cũng thấy thương và trân quí sự hi sinh của
họ. Tôi cũng hiểu nước mình còn nghèo, nhà nước và người dân đã phải
gồng mình lên để chống đỡ đại dịch. Thiếu thốn rất nhiều, khó khăn còn
lắm. Nhưng tự dưng tôi lại có cảm nghĩ, giá mà nhiều vị công bộc của dân
cùng tham gia đóng góp, thay vì sống trong rừng, ngủ bờ ngủ bụi những
người lính có thể sống tạm trong các khu biệt phủ rộng lớn của họ (nghe
nói có nhiều vô kể) thì sẽ tốt biết bao.
Moscow,
21-03-2020
1. Theo
Forbes Việt Nam,
ngày 17-12-2019, lượng kiều hối về Việt Nam năm 2019 là 16,7 tỉ usd.
|