|
dưỡng chất vô h́nh tản văn
Nguyễn Ngọc Tư
Gió chướng mang về cuộc
tranh luận bỏ lửng từ năm trước.
Chị gần như chạm tay vào
chiến thắng, khi mấy đứa nhỏ chọn đứng về phe ḿnh, tụi nó không c̣n
nghi ngờ chuyện Tết giờ chán hết nói nổi. Những thứ chỉ Tết mới có,
khiến người ta dài cổ đợi, chảy nước miếng khi sực nhớ, giờ hoặc lúc nào
cũng sẵn (như dưa hấu, bánh mứt) hoặc như pháo, đă biệt mù. Hệt một
huyền thoại bỏ đi, từ hồi nào đă tan sạch cái màn sương thần bí mà Tết
khoác lên, khiến đêm giao thừa sâu thẳm không giống với đêm nào c̣n lại,
trẻ con rón rén đến nín thở vào ngày đầu năm mới, chỉ xấp bao ĺ x́ mà
đếm không biết chán từ tảng sáng tới nửa đêm. Giờ tết chỉ là một tuần lễ
nhịu lẫn vào chuỗi thời gian lún trong xỉn say chúc tụng. Cả nhu cầu sum
họp gặp gỡ cũng không c̣n, bởi lên mạng xă hội là biết ai xước móng tay,
ai đang ăn tối. Tṛ thiêng đă giải, bày ra đó những thứ tầm thường,
nguội và trơ.
“Mấy ngày đó đóng cửa, kéo
nhau đi nước ngoài du lịch thích hơn”, ai đó kết luận luôn, át luôn
tiếng đằng hắng của người đàn ông đang mắc kẹt trong đơn độc. Cả khi
hắng giọng mấy lần, thao thao như mọi khi, vẫn chẳng xua được cảm giác
yếu thế. Không hoàn toàn bởi anh chỉ có một ḿnh, c̣n v́ cái ư nghĩ rằng
Tết là lễ hội khó thể thiếu trong đời sống người Việt, giờ anh không
chắc nữa. Sự tẻ nhạt của nó, anh cảm thấy được, khi ngồi trong cuộc họp
lớp Tết rồi, cảm thấy những câu nói này, cách bọt bia chảy qua kẽ tay
này, sao mà giống như năm trước, năm trước nữa. Mâm cúng, khói nhang ba
mươi nào cũng như ba mươi nào. Ḿnh c̣n chịu được sự nhàm chán này bao
lâu, lúc đó anh tự hỏi.
Anh từng tin rằng người xứ
ḿnh cần khoảng thời gian đặc biệt ấy như một chặng dừng nghỉ để làm
tươi mới ḿnh, một nếp gấp xếp cất đi những vui buồn cũ, một cánh cổng
cho người bên kia thế giới đi về. Rằng giá trị tinh thần của Tết không
phải là thứ đong được, và tiếng gọi của nó phải vang động lắm nên con
người ta có ở tận cùng trái đất cũng đáp lời. Những lư lẽ đanh chắc anh
từng dùng đáp trả lại cái ư tưởng dẹp tết cho xong của vợ, ai ngờ có lúc
thở nhẹ cũng lay. Tháng Giêng năm rồi anh vào viện bó bột cái chân trái,
tai nạn xảy ra sau cuộc chúc tết anh em cột chèo. Giờ chỗ thẹo đó nằm
trên người anh, nhưng là bằng chứng thuyết phục nhất để chống lại anh.
Bất giác, anh đưa mắt t́m
bà mẹ, lúc này đang quét trứng mọt trên trang thờ. Từ lăng tai, bà đứng
ngoài những cuộc tranh luận của đám con. Ngó mấy đứa căi hăng, bà đoán
lại bàn chuyện làm giàu, mấy chuyện hồi bà c̣n nghe rơ, cũng chẳng hiểu
ǵ. Một đứa kêu má lại làm trọng tài cho tụi con, bà mẹ gật đầu, “ờ, năm
nay cây xoài rụng bông quá mạng, có khi tới tết không có trái nào bày
lên dĩa cúng ba tụi bây”
Cuộc tranh luận năm ngoái
cũng ngưng giữa chừng theo cách gần giống vậy, chưa ngă ngủ th́ bị bà mẹ
ngắt ngang, hối thằng con chở đi ḷ ấp hốt hai chục vịt con. “Giờ nuôi
ăn tết là vừa”, bà nói, trong lúc xỏ thêm cái áo dài tay.
Bà mẹ chưa bao giờ thôi
dành dụm cho cái Tết của nhà ḿnh, dù buổi này những thứ cần thiết đều ê
hề ngoài chợ, chỉ cần nửa ngày là sắm đủ. Nhưng kiểu bà là Tết này chưa
dứt đă bứt rứt Tết sau, khi bảo năm tới nhớ nhắc má vớt bánh sớm một
chút. Đứng trong Giêng, bà đă nhón chân ngó hướng Chạp, lúc này hăy c̣n
là chấm nhỏ mịt mùng. Rồi cái điểm ấy lớn dần, bà mẹ có làm ǵ th́ cùng
không quên thăm chừng, lắng nghe tiếng gọi của nó. Có buồng chuối, quày
dừa, bà luôn tính coi có kịp làm mứt Tết không. Củi khô mùa nắng, bà
dành riêng những gộc lớn nhất cho nồi bánh tét đêm giao thừa. Chắt mót
từng ngày dồn hết vào đám giỗ chồng và mỗi lễ hội kia thôi. Như thể chỉ
những dịp đó bà mẹ mới thật sự ăn, và thở.
Nó có ư nghĩa ǵ với má
ḿnh, mấy đứa con cũng vài lần hỏi. Bà mẹ xua tay nói “ai biết, tự nhiên
vậy, quởn đâu mà ngồi nghĩ tào lao”. Như nước sông lúc chảy ngược khi
xuôi, rắn mối có chân, ai thèm thắc mắc tại sao. Sinh ra đă thấy, nghĩ
trước giờ vẫn vậy, chỉ tụi nhỏ đi học mới biết giải thích chúng theo
khoa học. Hỏi có phải suốt thời trẻ sống trong chiến tranh, chỉ dịp Tết
đôi bên ngừng bom đạn được vài ba ngày, người ta tạm quên chuyện loạn
lạc nên mới quư Tết không, bà mẹ ờ, nói cũng dám vậy lắm. Hỏi hay bởi
đất này quanh năm không hội đền lễ chùa chi hết, nên bao vui dồn góp cho
cái Tết không, bà mẹ nói nghĩ vậy cũng có lư. Nhận được câu trả lời,
nhưng người ta vẫn mông lung.
Chỉ biết Tết được nuôi
bằng thứ dưỡng chất mông lung đó. Những đứa con không bao giờ biết bà mẹ
tưới tắm Tết bằng ǵ, mà bao nhiêu năm nó vẫn màu sắc ấy, hương vị ấy.
Và bên phía đ̣i dẹp Tết, dù đă kéo vào đội ḿnh những nhạc sĩ, giáo sư,
chuyên gia, biến cuộc tranh luận vượt ra ngoài cổng nhà, đă đưa ra những
lư lẽ khó mà bắt bẻ, cũng không sao làm hao hụt thứ dưỡng chất không
h́nh khối, không thể phân chất trong ḷng những bà già. Là t́nh yêu,
thói quen, hay bản năng, chính họ cũng không rơ. Chỉ biết mẹ của họ mùa
nào cũng dành một công đất cấy nếp, để dành tới Tết quết bánh phồng.
Tết tiếp tục hay dẹp bỏ,
không bao giờ bà mẹ nảy ra câu hỏi đó. Có nghe th́ cũng lơ đi, như thể
nó không dành cho bà. Mấy đứa con nghĩ chừng nào má ḿnh c̣n, th́ Tết
không bao giờ mất. Giả sử một ngày nào đó lệnh cấm tết được ban ra, bà
mẹ vẫn giấu mấy trái xoài sứt sẹo trong thùng gạo, chờ tới giao thừa bày
lên bàn thờ gia tiên, thắp nén nhang ŕ rầm nói chuyện với hư vô, và
cong người che giấu đốm lửa nhỏ bé kia, sẵn sàng nuốt thứ khói bị người
đời ruồng bỏ vào ḷng, mà không cảm thấy chút nào cay đắng.
Trở về trang chủ Nguyễn Ngọc Tư
Dùng bản Tư gởi
|